Εκφράζοντας ότι δεν είναι δυνατή η κατασκευή μεσογειακού αγωγού χωρίς την Τουρκία, ξένοι ειδικοί δήλωσαν ότι το έργο του αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Ισραήλ έχει κερδίσει πλεονεκτική θέση. Οι ειδικοί είπαν ότι μια συμφωνία ανταλλαγής μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη, η οποία περιλαμβάνει την αποστολή φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν ή άλλες πηγές στην Ευρώπη αντί να σπαταληθεί στην Τουρκία.
Ο Ίλαϊ Ρέτιγκ, PhD, Τμήμα Πολιτικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan, δήλωσε στο πρακτορείο Anadolu ότι η ενεργειακή συνεργασία είναι ένα από τα κύρια ζητήματα στον τρέχοντα διάλογο μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ και ότι ο κύριος δυνητικός τομέας αυτής της συνεργασίας είναι η κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού μεταξύ του κοιτάσματος Λεβιάθαν του Ισραήλ και της Τουρκίας, επιβεβαιώνοντας το χθεσινό άρθρο του ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ.
Σημειώνεται πως Τουρκία και ΕΕ φέρεται να συζήτησαν πρόσφατα το ενδεχόμενο μιας νέας διαδρομής για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η Τουρκία και η ΕΕ συζήτησαν για την προμήθεια φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν στην Ευρώπη μέσω του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (SGC), γράφει την Παρασκευή η εφημερίδα Milliyet.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο ευρωπαϊκού εμπάργκο στο φυσικό αέριο από τη Ρωσία στο μέλλον, σημειώνοντας ότι όλα θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη της κατάστασης στην Ουκρανία.
«Η συνάντηση πολιτικού διαλόγου μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης τρία χρόνια αργότερα πραγματοποιήθηκε στην Άγκυρα στις 31 Μαΐου. Μεταξύ άλλων θεμάτων, όταν συζητήθηκε ότι η Ευρώπη διαπραγματευόταν τις προμήθειες φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες, η τουρκική αντιπροσωπεία υπενθύμισε την ανάγκη διέλευσης φυσικού αερίου από τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου», γράφει η εφημερίδα.
Σε αυτό το πλαίσιο, επισημαίνοντας ότι περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να εξερευνήσουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο με συνεργασία για την κοινή παραγωγή φυσικού αερίου, ο Ρέτιγκ είπε:
«Oι δύο πλευρές δεν έχουν συμφωνήσει πλήρως στις προτεραιότητες του διαλόγου. Το Ισραήλ θέλει να δημιουργήσει μια πιο θετική πολιτική ατμόσφαιρα μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας πριν καταλήξει σε οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη δεσμευτική συμφωνία για το εμπόριο ενέργειας. Και οι δύο πλευρές βλέπουν το ενεργειακό εμπόριο ως θετικό και σημαντικό, αλλά αυτή είναι μια πιο ολοκληρωμένη ανασκόπηση των σχέσεων του παρελθόντος. Θα πρέπει να θεωρηθεί ως μέρος της επανατοποθέτησής του».
Ο Rettig υπενθύμισε ότι το 2015, οι ισραηλινές εταιρείες φυσικού αερίου και η BOTAŞ είχαν ώριμες διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ των δύο χωρών και αυτές οι διαπραγματεύσεις μπλοκαρίστηκαν λόγω διαφωνιών στην τιμή του φυσικού αερίου.
Τονίζοντας ότι υπάρχει νόμος ότι η τιμή του φυσικού αερίου που εξάγεται στο Ισραήλ δεν μπορεί να είναι φθηνότερη από αυτή που πωλείται στην εγχώρια αγορά, ο Rettig συνέχισε ως εξής:
«Ως εκ τούτου, οι συνομιλίες έχουν παγώσει εδώ και 7 χρόνια. Ωστόσο, πολλές εξελίξεις τους τελευταίους μήνες κατέστησαν αυτό το έργο πιο βιώσιμο από πριν και έκαναν τις δύο πλευρές να επαναξιολογήσουν. Αυτές οι εξελίξεις οδήγησαν στο EastMed του Σύμβουλου Ενεργειακής Ασφάλειας του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Η αυξανόμενη ανάγκη της Τουρκίας να αντικαταστήσει τις ασυνεπείς εισαγωγές φυσικού αερίου από το Ιράν - που οδήγησε σε σοβαρές διακοπές ρεύματος στα νοτιοανατολικά την περασμένη χειμερινή περίοδο - και περαιτέρω κλιμάκωση των ήδη υψηλών τιμών του φυσικού αερίου λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας έκανε το ισραηλινό αέριο πιο επικερδές για την Τουρκία, όλα αυτά καθιστούν μια συμφωνία Ισραήλ-Τουρκίας πιο οικονομικά βιώσιμη από ποτέ. Για παράδειγμα, θα πρέπει να επιλυθεί βάσει αυτής της συμφωνίας, καθώς ίσως η Κύπρος έχει κάποια ανάμειξη στη συμφωνία».
Ο Rettig εξήγησε ότι η ποσότητα φυσικού αερίου που μπορεί να εξάγει το Ισραήλ ετησίως θα ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο μεταφοράς και εάν πρόκειται να εξαχθεί ως LNG μέσω Αιγύπτου, αυτή η ποσότητα μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 1-2 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων βραχυπρόθεσμα και 4 -5 δισ. κυβικών μέτρων μακροπρόθεσμα.
Ο Rettig είπε ότι ακόμη και αν το Ισραήλ δημιουργήσει έναν νέο τερματικό σταθμό LNG, 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μπορούν να εξάγονται ετησίως.
«Ωστόσο, ανάλογα με το πλάτος του, μεταξύ 10-16 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων μπορούν να εξαχθούν στην Τουρκία μέσω αγωγού, και αυτό θα ήταν φθηνότερο από το LNG. Ωστόσο, αμφιβάλλω ότι τυχόν ισραηλινό αέριο θα πάει απευθείας στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Μιλάμε για συμφωνίες μάλλον «ανταλλάγματος». Αυτές οι συμφωνίες περιλαμβάνουν την υποστήριξη της Τουρκίας για τα προβλήματα εφοδιασμού στα νοτιοανατολικά, αγοράζοντας ισραηλινό αέριο, το οποίο με τη σειρά του περιλαμβάνει την αποστολή φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν ή άλλες πηγές στην Ευρώπη αντί να σπαταληθεί και να καταναλωθεί στην Τουρκία. Δεν απαιτείται να υπάρχει περισσότερο αέριο για τον αγωγό TANAP, δηλαδή να μεταφέρονται «μόρια ισραηλινού αερίου» μέσω του αγωγού TANAP. Για την Ευρώπη, δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των δύο. Όσο περισσότερο αέριο πουλάει το Ισραήλ στην Τουρκία, η Τουρκία μπορεί να πουλήσει τόσο αέριο στην Ευρώπη».
Ο Γενικός Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Γειτονίας (ENC) Σάμιουελ Ντοβερί Βεστέρμπιε δήλωσε ότι η προσδοκία και η κύρια προτεραιότητα του Ισραήλ στον ενεργειακό διάλογο μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο είναι να δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου αντί της ιρανικής ενέργειας.
Επισημαίνοντας ότι το Ισραήλ διαθέτει καλά δομημένα και λειτουργικά αποθέματα ενέργειας όπως το Λεβιάθαν και το Ταμάρ στην αποκλειστική οικονομική του ζώνη, ο Βεστέρμπιε είπε:
«Δεν φαίνεται εφικτό αυτή τη στιγμή να κατασκευαστεί ένας μεσογειακός αγωγός που να αποκλείει την Τουρκία, επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν το κάνουν εξετάστε μια τέτοια πρωτοβουλία ως προς το χρονοδιάγραμμα, την τιμή. Δήλωσε ανοιχτά ότι δεν ήταν υποστηρικτής λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων».
Υπενθυμίζοντας ότι αντ' αυτού, η κατασκευή ενός πιθανού αγωγού προς την Τουρκία έχει προκύψει ως επιλογή, ο Βεστέρμπιε είπε:
«Ωστόσο, αντιμετωπίζει επίσης ένα πολύ παλιό πρόβλημα: την ανάγκη να περάσει η Κύπρος από τον βυθό. Αυτό σημαίνει ότι ο αγωγός πρέπει να λάβει την υποστήριξη Κύπρου, και ως εκ τούτου θα πρέπει πρώτα να λυθούν τα ζητήματα Τουρκίας-Ελλάδας και Τουρκίας-Κύπρου».
Μια άλλη επιλογή είναι η σύναψη τουλάχιστον κάποιου είδους συμφωνίας παραχώρησης ή κοινής χρήσης πόρων. Επισημαίνοντας ότι αυτή τη στιγμή, το Ισραήλ διαθέτει ένα μεγάλο μέρος του φυσικού αερίου του για εσωτερική κατανάλωση και ένα μικρό μέρος για εξαγωγή στους πολύ στενούς περιφερειακούς γείτονές του, ο Βεστέρμπιε είπε:
«Εάν όλα τα αποθέματα αξιολογηθούν συλλογικά και εξάγονται με αυτόν τον τρόπο, το οικονομικό και ογκομετρικό δυναμικό του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου είναι πολύ μεγαλύτερο από την απλή εξαγωγή σε στενούς γείτονες. Είτε πρόκειται για το Ισραήλ, την Κύπρο ή την Αίγυπτο, αν θεωρηθεί ότι η ανακάλυψη κάθε χώρας θα εξάγεται χωριστά, όσον αφορά το κόστος και τον όγκο παραγωγής. Η εξαγωγική ικανότητα μειώνεται σημαντικά.
Αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο που δείχνει γιατί πρέπει να υποστηριχθούν καλές οικονομικές και πολιτικές σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου, Ισραήλ, Κύπρου και Τουρκίας για την επιτυχία του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Υπάρχουν μόνο δύο ρεαλιστικές επιλογές μπροστά μας. Η μία είναι η παράδοση αιγυπτιακού, κυπριακού και ισραηλινού φυσικού αερίου στην Τουρκία. Αγωγός και εξαγωγή στην Ευρώπη ως TANAP ή LNG. Μια δεύτερη επιλογή είναι η αποστολή των ίδιων ανακαλύψεων σε υπάρχοντες τερματικούς σταθμούς LNG στην Αίγυπτο και εξαγωγή από εκεί σε όλο τον κόσμο».
