Η μεταπολεμική ιστορία των μαχητικών έχει πολλές σελίδες γραμμένες από ευρωπαϊκά αεροσκάφη. Τις περισσότερες από αυτές τις έχει γράψει φυσικά το γαλλικό Mirage III, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τα Harrier, Jaguar, Mirage F1/2000, AMX, Tornado, αν πάμε παλιότερα θα βρούμε τα Gnat, Hunter, Buccaneer, V-bombers, Canberra, Ouragan κ.α.
Το Harrier μάλιστα αποδείχτηκε τέτοια επιτυχία που οι απόγονοί του υπηρετούν ακόμη με το Σώμα των Αμερικανών Πεζοναυτών. Οι επιτυχίες της ευρωπαϊκής αεροδιαστημικής τεχνολογίας είναι πολλές για να γραφούν σε ένα άρθρο, ή μάλλον σε μια παράγραφο.
Την δεκαετία του ’70, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπάνω την έννοια «μαχητικό πολλαπλών ρόλων», κάτι που είχαν κάνει πράξη με το εξαιρετικό F-4E. Η δεκαετία αυτή «γέννησε» τα F-15 και F-16, τα οποία σε μια αναλογία high-low mix εξόπλισαν κατά κύριο λόγο την USAF των επόμενων δεκαετιών. Οι Ρώσοι απάντησαν με καθυστέρηση περίπου μιας δεκαετίας με τα «φοβερά» MiG-29/Su-27 που έθεταν νέους όρους στην αεροπορική αναμέτρηση Ανατολής-Δύσης.
Σε μια ενδεχόμενη σύρραξη μεταξύ του ΝΑΤΟ και του πάλαι ποτέ Συμφώνου της Βαρσοβίας, το σκληρότερο πεδίο μάχης θα ήταν η Ευρώπη. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ήταν «καλυμμένες» σε μαχητικά από την Σοβιετική Ένωση, αλλά η Δυτική Ευρώπη προσπαθούσε να επιμείνει «ευρωπαϊκά». Ήταν άλλωστε οι απαρχές της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, και οι πάλαι ποτέ κραταιές ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες, διαλυμένες από δυο καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους προσπαθούσαν να ενωθούν προκειμένου να αντέξουν την υπερατλαντική διαμάχη.
To θέμα είναι όμως πως τα Mirage F1/2000 και τα Tornado ADV δεν ήταν αρκετά για να αντιμετωπίσουν τις απειλές που αντιπροσώπευαν τα Su-27/MiG-29 και η συνεχώς βελτιούμενη σοβιετική αεροπορία. Επίσης αυτά τα αεροσκάφη ήταν πολύ «λίγα» για να ανταγωνιστούν στην παγκόσμια αγορά όπλων τα F-15/-16/-18. Έτσι ξεκίνησε μια «πανευρωπαϊκή» συνεργασία που απέδωσε -μετά από την γαλλική αποχώρηση- τα Eurofighter, ενώ οι Γάλλοι κατέληξαν στο Rafale. Αντίστοιχα, η σουηδική απάντηση ήταν το Saab Gripen, ένα αεροσκάφος, ένας άξιος συνεχιστής της παράδοσης των Draken/Vigen, με ικανότητες ισάξιες ή και ανώτερες του F-16 (σε κάποιους τομείς). Δυστυχώς όμως παραμένει σαφές πως η Ευρώπη δεν ένωσε τις δυνάμεις της για την παραγωγή ενός ικανού μαχητικού, και το βασικότερο, την δημιουργία μιας εταιρείας που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί την Lockheed Martin (και λιγότερο την Boeing) στα μαχητικά αεροσκάφη.
To θέμα είναι όμως πως οι ΗΠΑ, μετά την «εξασφάλιση» της εναέριας υπεροχής με το δίδυμο F-15/F-16 δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Έχοντας στην διάθεσή τους ικανούς υπερυπολογιστές και τεχνολογίες ικανές για σχεδίαση και κατασκευή stealth μαχητικών προχώρησαν στο επόμενο βήμα. Ο αντικαταστάτης του F-15 θα ήταν το -για όσους θυμούνται- ATF, που απέδωσε τα YF-22/YF-23, και τελικά εξόπλισε την USAF με έναν εντελώς ανεπαρκή αριθμό F-22A. O αντικαταστάτης του F-16, θα ήταν το επίσης stealth F-35, ένα μαχητικό που οι ΗΠΑ αποφάσισαν να αναπτύξουν από κοινού με τους κοντινότερους συμμάχους τους.
Ποια όμως ήταν η απάντηση της Ευρώπης στο μαχητικό που λέγεται F-35; Κυριολεκτικά, καμία.
Τα Eurofighter και Rafale έχουν φτάσει στην ηλικία της ωριμότητας. Έχουν λύσει όλα τα τεχνολογικά και μηχανολογικά τους προβλήματα, και έχουν εξελιχθεί σε ικανότατα μαχητικά πολλαπλών ρόλων, ικανά να αντιμετωπίσουν τα πεδία μαχών του 21ου αιώνα. Προφανώς οι απειλές αυτές περιλαμβάνουν αεροσκάφη σαν τα Su-30SM/Su-35S, αλλά ποια θα ήταν η τύχη τους απέναντι σε περιβάλλοντα όπου κυριαρχούν εξελιγμένα Α/Α όπλα όπως οι S-400/S-500; και ποια θα ήταν η τύχη τους απέναντι σε μαχητικά όπως το F-35/F-22/J-20/FC-31;
Η Μεγάλη Βρετανία και η Ιταλία έχουν ήδη επιλέξει το F-35A/B για τις ανάγκες των αεροποριών και των ναυτικών τους. Άλλες ευρωπαϊκές αεροπορίες έχουν επιλέξει ήδη το F-35, και αρκετές ακόμη θα το επιλέξουν μέσα στην επόμενη δεκαετία. Το F-35 γίνεται αργά αλλα σταθερά μια εμπορική επιτυχία με μεγαλύτερη απήχηση στην Γηραιά Ήπειρο από ότι το F-16. H διασπορά του σε τόσες πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσε να το κάνει τον ιδανικό λήπτη του χαρακτηρισμού «ευρωπαϊκό» μαχητικό! Αυτό τον ρόλο έχουν άλλωστε παίξει δυο ακόμη μαχητικά, με την διαφορά όμως πως και τα δυο κατασκευάζονταν στις ΗΠΑ. Το -μάλλον αποτυχημένο- F-104G και το F-16A/B (αργότερα F-16 MLU ή F-16C/D για την Ελλάδα και την Τουρκία).
Δυο λοιπόν ευρωπαϊκά μαχητικά (Typhoon/Rafale), με εξαιρετικές επιδόσεις και ικανότητες, απέτυχαν να γίνουν πανευρωπαϊκά μαχητικά. Οι ευρωπαϊκές χώρες που υιοθέτησαν τα μαχητικά αυτά ήταν ουσιαστικά οι χώρες κατασκευής και συμμετοχής στην κοινοπραξίας (πλην Αυστρίας). Η πρόθεση αγοράς του Eurofighter από την Ελλάδα ποτέ δεν προχώρησε (το θέμα αυτό το έχουμε θίξει, και θα το θίξουμε ξανά στο μέλλον), ενώ η Αυστρία μάλλον με ανακούφιση θα αποχωρίζονταν τα δικά της Eurofighter στην σημερινή κατάσταση. Ίσως να γίνουμε λίγο «κακοί», αλλά μάλλον η Ευρώπη απέτυχε στον τομέα.
H αλήθεια είναι πως και τα δυο μαχητικά έχουν χαρακτηριστεί πολλές φορές δεινόσαυροι του Ψυχρού Πολέμου, όταν η Δύση θα έπρεπε να είχε μαχητικά ικανά να πετούν για πολλές ώρες, φορτωμένα με ικανό αριθμό όπλων προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν τα πολυάριθμα μαχητικά της Σοβιετικής Ένωσης, να αντιμετωπίζουν σε μεγάλες αποστάσεις τα σοβιετικά Su-27/MiG-29 (Meteor), και να μπορούν ταυτόχρονα να εξαπολύουν πυραύλους εναντίον των -δεκάδων χιλιάδων- σοβιετικών Τ-72/-80 (Brimstone). Κανείς στην Ευρώπη δεν σκέφτηκε πως κάποια στιγμή ο αντίπαλος θα είναι ένα «αόρατο» μαχητικό.
Η Σουηδία επέλεξε έναν τελείως διαφορετικό δρόμο, αυτό της κατασκευής ενός ελαφρού μαχητικού, με μοναδικά χαρακτηριστικά. Φρόντισε να πιστοποιήσει σε αυτό πλήθος διαφορετικών οπλικών συστημάτων, ενώ το εξελίσσει αδιάκοπα. Έτσι στην τελευταία του έκδοση εκτός από ένα ικανότατο ραντάρ AESA, σύστημα IRST, εξελιγμένο σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου, έχει και ικανότητα super cruising χάρη στον εξελιγμένο κινητήρα του. Το μόνο «πρόβλημα» με το σουηδικό μαχητικό είναι ότι «παίζει» στην ίδια κατηγορία με το αδιαμφισβήτητο -και παγκοσμίως διαδεδομένο- πρωταθλητή, το F-16, που στις τελευταίες του εκδόσεις κοντράρει στα «ίσια» το Gripen E.
Σε κάθε όμως περίπτωση, τα αεροσκάφη αυτά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν απευθείας το F-35, και τουλάχιστον στην διεθνή σκηνή θα «κυνηγούν» τα «αποφάγια» του αμερικανικού αεροσκάφους, κλείνοντας παραγγελίες από εκεί που δεν θα το προσφέρουν οι ΗΠΑ. Αντίθετα, οι χώρες της Δύσης θα προχωρήσουν στην αγορά του F-35 «με κλειστά τα μάτια», και η Ευρώπη δεν έχει να προσφέρει τίποτα στον χώρο. Η Ευρώπη όμως, και γεωπολιτικά θα έχει υποστεί ήττα, καθώς τα σημερινά μαχητικά της δεν θα μπορούν να συγκριθούν με το Su-57, αν και όταν αυτό μπει σε υπηρεσία. Δεν θέτουμε καν θέμα σύγκρισης με τα κινεζικά άλματα στον χώρο…
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως το F-35 δεν είναι αυτό που «σκότωσε» τα όποια ευρωπαϊκά μαχητικά. Δυστυχώς η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία προτίμησε την -ούτε καν τιμητική- «αυτοκτονία» από την πλήρη συμπόρευση όλων των ευρωπαϊκών χωρών στον τομέα των μαχητικών.
Το λάθος αναγνωρίστηκε, ο πρώτος γύρος ανήκει δικαιωματικά στις ΗΠΑ αν και ο επόμενος δεν θα είναι ίδιος, η Ευρώπη είναι αποφασισμένη να γίνει πιο ανταγωνιστική.
