Τουρκία και Ρωσία παρουσιάζουν το τελευταίο διάστημα μια παρανοϊκή εικόνα, όπου από την μία πλευρά έχουμε συζητήσεις για αγορά οπλικών συστημάτων και από την άλλη κοντράρονται στην Συρία με θέμα την πόλη Ιντλίμπ και τους χιλιάδες Τζιχαντιστές που τους «μανουβράρει» προσωπικά ο Ερντογάν και το κόμμα του, αποστέλλοντας τους στην Λιβύη και όπου αλλού απαιτηθεί.
Τα τουρκικά στρατεύματα έχουν προχωρήσει στην Συρία εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι η Άγκυρα υποστηρίζει αρκετές ισλαμικές ομάδες τις οποίες μάλιστα θεωρεί με δόλο ως «μετριοπαθείς». Ως αποτέλεσμα, η κατάσταση έχει φτάσει σχεδόν σε άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ του τουρκικού και του συριακού στρατού, ο οποίος υποστηρίζεται από τη ρωσική πλευρά. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλη κρίση των σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας, οι οποίες έχουν φτάσει πρόσφατα σε ένα πρωτοφανές επίπεδο προσέγγισης.
Η Άγκυρα παρέλαβε χθες και την δεύτερη παρτίδα ρωσικών συστημάτων S-400, παρά τις απειλές των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία κατασκευάζει τον αγωγό φυσικού αερίου Turk Stream, ο οποίος θα προμηθεύει αέριο την Άγκυρα, ενώ μπορεί να επεκταθεί και στην ΕΕ. Επίσης, οι δύο χώρες φέρονται να συντονίζουν τακτικά τις ενέργειές τους στη Συρία, αν και με διαφορετική επιτυχία.
Καμπάνες από την ρωσική εφημερίδα Izvestia για τον Καύκασο
Παρ 'όλα αυτά, υπάρχουν κάποιες παγίδες στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας και αυτό δεν αφορά μόνο το θέμα της Συρίας. Σύμφωνα με την έγκυρη ρωσική εφημερίδα Izvestia, ένα πολύ μεγάλο και ύπουλο πρόβλημα στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών είναι η ενισχυμένη παρουσία της Άγκυρας στο μετασοβιετικό χώρο, σε χώρες που η Ρωσία θεωρούσε παραδοσιακά ως ζώνη επιρροής της.
Η Τουρκία άρχισε να επεκτείνει την παρουσία της στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο αμέσως μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και ήταν μία από τις πρώτες που αναγνώρισε την ανεξαρτησία αυτών των κρατών.
Οργανώθηκαν επίσης: το Τουρκικό Συμβούλιο, η Παγκόσμια Συνέλευση των Τουρκογενών πληθυσμών, ο Οργανισμός Συνεργασίας και Ανάπτυξης (TIKA) και δημιουργήθηκε το τηλεοπτικό κανάλι της Ευρασίας στην τουρκική γλώσσα.
Βάσει του σχεδίου «σύγχρονος δρόμος του μεταξιού», η Άγκυρα θέλει να γίνει ένα είδος γέφυρας μεταξύ της Κεντρικής Ασίας και της Ευρώπης. Η συνεργασία στον ενεργειακό τομέα διεξάγεται στο πλαίσιο του αγωγού πετρελαίου Baku-Tbilisi-Ceyhan και του αγωγού φυσικού αερίου Baku-Tbilisi-Erzurum, ο οποίος θα μεταφέρει αέριο από την κεντρική Ασία προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού φυσικού αερίου τTrans-Anatolian.
Η Άγκυρα έχει συνάψει στενή αμυντική σχέση με το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο είναι στρατηγικός και σημαντικός οικονομικός εταίρος της Τουρκίας, ενώ η χώρα αυτή διατηρεί σχέσεις ήδη με τη Μόσχα.
Ρώσοι εμπειρογνώμονες που συμμετείχαν σε ειδική συζήτηση για την κατάσταση στην περιοχή του Καυκάσου, πιστεύουν ότι η Ρωσία έχασε πολλά επιτρέποντας στην Τουρκία να κερδίσει σταθερά έδαφος στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία.
Από την άλλη πλευρά, η ίδια η Άγκυρα διέρχεται δύσκολες στιγμές στην Συρία, οπότε η συζήτηση για την ενίσχυση της θέσης της στην περιοχή δεν είναι απολύτως σωστή τώρα. Παρόλο που είναι απίθανο η Τουρκία να χάσει την ευκαιρία να εδραιώσει την επιρροή στις χώρες αυτές, οι κίνδυνοι για την Μόσχα αφορούν κυρίως την βαθιά τουρκική διείσδυση και τις συνέπειες της.
«Υπάρχει αντιπαλότητα στην περιοχή μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, αλλά αφορά κυρίως τις τουρκογενείς δημοκρατίες», λέει ο Viktor Nadein-Raevsky, Ph.D., Ρώσος ανώτερος ερευνητής στο IMEMO RAS.
«Στον τομέα της εκπαίδευσης, της επιστήμης και του πολιτισμού, οι Τούρκοι είναι πιο δυναμικοί από εμάς, αλλά όχι πολύ περισσότερο. Μπορεί να έχει συμβεί πλήγμα, αλλά η Τουρκία δεν διαθέτει επαρκείς πόρους για να αντικαταστήσει εντελώς τη Ρωσία στον μετασοβιετικό χώρο.
Ωστόσο, δεν μπορούμε παρά να παραδεχθούμε ότι η παθητικότητα μας και το γεγονός ότι δεν επρόκειτο να αναπτύξουμε σοβιετικά επιτεύγματα, ειδικά στην εποχή του Γελτσίν, δεν θα επηρεάσουν αρνητικά για εμάς την εξέλιξη της κατάστασης. Για παράδειγμα, στον τομέα της εκπαίδευσης, χάνουμε συνεχώς από την Τουρκία, και αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας. Εδώ και 20 χρόνια οι Τούρκοι έχουν ήδη υλοποιήσει 26 χιλιάδες υποτροφίες με φοιτητές από τις χώρες της περιοχής.
Όσον αφορά την τεχνολογική σφαίρα, εδώ η συνεργασία μας με τις χώρες της περιοχής απέτυχε σταδιακά κινούμενη πλέον σε ασταθή πλαίσια. Στα ασιατικά κράτη υπήρξε μια περίοδος αποβιομηχάνισης, επομένως η τεχνολογική συνεργασία έσβησε από μόνη της», τονίζει οNadein-Raevsky.
Ο Ρώσος αναπληρωτής Διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών του Πανεπιστημίου RUDN Nikita Danyuk είναι πεπεισμένος ότι η Ρωσία πρέπει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην πολιτική της «ήπιας διείσδυσης» της Τουρκίας στην περιοχή.
«Η Τουρκία, με τη βοήθεια της ήπιας διείσδυσης, προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στον μετασοβιετικό χώρο, πρωτίστως σε χώρες με πληθυσμό που μιλάνε την τουρκική γλώσσα και αυτή είναι η Κεντρική Ασία, ο Καύκασος και ιδιαίτερα ο άξονας Μπακού-Άγκυρας.
Αρχικά, κατά τη διάρκεια των προεκλογικών του εκστρατειών, ο Ερντογάν δήλωνε ότι σκοπεύει να οικοδομήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία ξανά. Στο πλαίσιο του παγκόσμιου παντουρανικού σχεδίου , η Τουρκία θα πρέπει να δηλωθεί ως ο σημαντικότερος παίκτης στην περιοχή.
Η Τουρκία έχει ισχυρό δυναμικό. Αυτό αφορά την δημογραφία, την βιομηχανία, και την ευνοϊκή της γεωγραφική θέση. Επιπλέον, παρά τις πολιτικές της φιλοδοξίες, η Τουρκία είναι επίσης μέρος του ΝΑΤΟ. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι, με τη βοήθεια όλων των διαθέσιμων αυτών εργαλείων, προσπαθεί να επηρεάσει αυτές τις διαδικασίες, κυρίως στο ανθρωπιστικό περιβάλλον, που λαμβάνει χώρα στον μετασοβιετιχώκό χώρο. Υπάρχει ήδη μια κατανόηση ότι είμαστε χαλαροί σε αυτό το μέτωπο, αλλά δεν γίνονται αρκετά για να διορθωθεί η κατάσταση», καταλήγει ο ίδιος.
Ο Στάνισλαβ Ταράσοφ, διευθυντής του Κέντρου Ερευνών Μέσης Ανατολής-Καυκάσου, πιστεύει ότι στην περιοχή έχουμε έναν εκσυγχρονισμένο ήπιο παντουρκισμό, ο οποίος είναι μια πραγματική δύναμη στον μετασοβιετικό χώρο.
"Η Άγκυρα επί του παρόντος δεν διαθέτει ακόμα τους πόρους για την εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής. Η ίδια αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις και αγωνίζεται για τη διατήρηση της εδαφικής της ακεραιότητας.
Πάρτε για παράδειγμα το κουρδικό ζήτημα. Λάβετε υπόψη ότι στις πρόσφατες προεδρικές διαπραγματεύσεις το κύριο ζήτημα ήταν η Ιντλίμπ , όχι ο στρατιωτικός εξοπλισμός ή οι πύραυλοι S-400. Αυτό είναι δευτερεύον. Η Τουρκία προσπαθεί να αποτρέψει την εμφάνιση της κουρδικής αυτονομίας στη Συρία. Στο Ιράκ, αυτή η αυτονομία υπάρχει ήδη. Βλέπουμε ότι εμφανίζεται μια νέα γεωπολιτική οντότητα που υποστηρίζει ενεργά τη Δύση. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, από 12 έως 14 εκατομμύρια Κούρδοι ζουν στην Τουρκία. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία αντιμετωπίζει τον κατακερματισμό της.
Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι πολύ περίεργο να πούμε ότι η Τουρκία έσπευσε να ενισχύσει την επιρροή της στον μετασοβιετικό χώρο. Η Άγκυρα συνήλθε από την συμμαχία με τη Ρωσία, επειδή τώρα είναι σχεδόν ο μόνος εγγυητής της εδαφικής ακεραιότητας της Τουρκίας», τονίζει ο ίδιος.
Υπενθυμίζεται ότι για τα παντουρανικά αυτά σχέδια της Τουρκίας, απαραίτητα είναι τα χρήματα, τα πολλά χρήματα, τα οποία ο Ερντογάν τα αναζητά στα κοιτάσματα υδρογοναθράκων σε Αιγαίο και Α.Μεσόγειο, και για αυτό δεν πρόκειται να κάνει πίσω με τίποτα.
Οι Ρώσοι ειδικοί είναι όλοι τους σύμβουλοι του ρωσικού υπουργείου άμυνας και τις εισηγήσεις τους τις διαβάζει τακτικά ο Ρώσος πρόεδρος σε ειδικές αναφορές. Όταν μιλούν αυτοί για παγκόσμιο σχέδιο παντουρανισμού (από το Αιγαίο έως το Καύκασο και την Ανατολική Κίνα), ξέρουν πολύ καλά τι λένε και ποιο ρόλο ετοιμάζει ο Ερντογάν στην χώρα του, αφού ξεμπερδέψει πρώτα με τους Κούρδους.
