Τα ρωσικά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας S-400 άρχισαν να φτάνουν στην Τουρκία πριν από μία εβδομάδα, με τον Λευκό Οίκο να ανακοινώνει την Τετάρτη ότι οι παραδόσεις κατέστησαν αδύνατη τη συνέχιση της συμμετοχής της χώρας στο πρόγραμμα F-35.
Η απόφαση της Τουρκίας να προχωρήσει με την αγορά των ρωσικής κατασκευής S-400 προκάλεσε ένα πολύ ισχυρό πλήγμα στις σχέσεις Ουάσινγκτον – Άγκυρας και αποτελεί απειλή για τη σταθερότητα της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, ανέφερε ο στρατηγός Τζακ Κέιν, πρώην ΓΕΕΘΑ των ΗΠΑ και ανεξάρτητος σύμβουλος του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
«Η αγορά του συστήματος S-400 ακυρώνει κυριολεκτικά την πολιτική του ΝΑΤΟ κατά της απόκτησης ρωσικών στρατιωτικών συστημάτων και είναι απαράδεκτη. Δεν είχαμε τέτοια ένταση μεταξύ των χωρών του ΝΑΤΟ για δεκαετίες», δήλωσε ο Κέιν, μιλώντας στην εφημερίδα The Times.
Σύμφωνα με τον στρατηγό, η Ουάσιγκτον ήταν σωστή στην απόφασή της να απομακρύνει την Άγκυρα από το πρόγραμμα F-35, αλλά η κίνηση αποτελεί «ένα πραγματικό πρόβλημα για το ΝΑΤΟ».
Η Τουρκία, σημειώνει ο Κέιν, ήταν το μοναδικό μουσουλμανικό μέλος του μπλοκ και «ο δρόμος προς τη Μέση Ανατολή και την Ασία», καθώς ήταν και «η πλέον στρατηγικά τοποθετημένη χώρα της συμμαχίας».
Ο Έρικ Έντελμαν, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία, επανέλαβε τις ανησυχίες του Κέιν, λέγοντας ότι οι ΗΠΑ και η Τουρκία «εισέρχονται σε μια σοβαρή κρίση», προσθέτοντας ότι πίστευε ότι θα είναι «βαθιά και παρατεταμένη».
«Η Τουρκία δεν είναι αξιόπιστος σύμμαχος του ΝΑΤΟ για κάποιο χρονικό διάστημα αλλά δεν υπάρχει μηχανισμός για την απομάκρυνση κακών συμμάχων», πρόσθεσε ο Έντελμαν, τονίζοντας την σημασία της χώρας. Σύμφωνα με τον πρώην διπλωμάτη, μόνο «μια πλήρως δημοκρατική Τουρκία μπορεί και πρέπει να είναι ισχυρός σύμμαχος για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ».
Οι αμερικανό-τουρκικές σχέσεις ήταν κακές για χρόνια με έντονες εντάσεις μετά το πραξικόπημα του 2016, για το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατηγορεί τον Τούρκο επιχειρηματία και κληρικό Φετουλάχ Γκιουλέν που κατοικεί στην Πενσυλβανία. Ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα ζητήσει την έκδοση του στην Τουρκία και έχει κατηγορήσει την Ουάσιγκτον ότι υποθάλπει τον κληρικό.
Οι δύο σύμμαχοι του ΝΑΤΟ συγκρούστηκαν στη συριακή κρίση. Ενώ η Τουρκία διεξήγαγε εκστρατεία ενάντια στις κουρδικές πολιτοφυλακές που θεωρούνται ως τρομοκράτες από την Άγκυρα, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να βοηθήσουν τις ίδιες αυτές πολιτοφυλακές προσπάθεια να απαλλάξουν την περιοχή από την τρομοκρατία και τις προσπάθειές τους να δημιουργήσουν ένα αυτόνομο Κουρδικό εδαφικό έδαφος ανεξάρτητο από τη Δαμασκό.
Οι εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας κλιμακώθηκαν και πάλι στα τέλη του 2017, αφού η Άγκυρα υπέγραψε συμφωνία ύψους 2,5 δισ. δολαρίων με τη Μόσχα για την αγορά τεσσάρων συστοιχιών των πυραυλικών αμυντικών συστημάτων S-400. Ένα χρόνο αργότερα, οι ΗΠΑ προσέφεραν στην Τουρκία σύμβαση ύψους 3,5 δισ. δολαρίων για τα πυραυλικά συστήματα Patriot, αλλά οι τουρκικές αρχές δεν έχουν ακόμη αποδεχθεί τη συμφωνία, λέγοντας ότι η Μόσχα προσέφερε καλύτερους όρους.
Η άρνηση της Τουρκίας να ακυρώσει τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία ώθησε την Ουάσινγκτον να απειλήσει την Άγκυρα με κυρώσεις και την αναστολή των σχεδίων παράδοσης των μαχητικών F-35 στη χώρα, παρά την μακρόχρονη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα και την κατασκευή πολλαπλών εξαρτημάτων για σύστημα όπλων. Το Πεντάγωνο έχει υπολογίσει ότι το κόστος αλλαγής εταίρων στο πρόγραμμα των F-35 θα ανέλθει σε περίπου 600 εκατ. δολάρια, ενώ η Τουρκία προηγουμένως υπολόγισε ότι έχει δαπανήσει πάνω από 1 δισ. δολάρια για την ανάπτυξη των αεροσκαφών.
