Στροφή στην τραγική πραγματικότητα επιχειρεί να κάνει κόντρα στην μάχη των εντυπώσεων για τους S-400 η οικονομική αναλύτρια Güldem Atabay, πρώην Διευθύντρια Έρευνας και Στρατηγικής στην Egeli & Co και οικονομολόγος σε διάφορες ιδιωτικές εταιρείες. Η Guldem έχει πτυχίο οικονομικών από το Πανεπιστήμιο Hacettepe στην Άγκυρα και διδάκτωρ στην τουρκική οικονομία.
Όπως σημειώνει, ενώ ο κύριος στόχος της Τουρκίας είναι να περιμένει να δει αν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβάλλουν κυρώσεις, ως αποτέλεσμα της εξαγοράς των S-400 , η φορολογική πολιτική της Τουρκίας και η χαλάρωση στην αδύναμη λίρα είναι πιθανό να φέρουν κάτω την ζυγαριά της οικονομίας.
Ο πρόσφατα διορισμένος Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας ετοιμάζεται να εκπληρώσει τις απαιτήσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για μείωση των επιτοκίων, που δείχνει μια χαλαρή φορολογική πολιτική κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους που θα σημάνει πρόβλημα για την οικονομία.
Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών καταρρέει σε συνδυασμό με την εγχώρια εξασθένηση της ζήτησης.
Η οικονομική αναλύτρια σημειώνει πως ο Ερντογάν και το κόμμα Δικαιοσύνης του και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ήταν σε θέση να κερδίσουν τις εκλογές από το 2002 έως το 2018 λόγω σε μεγάλο βαθμό στην ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ που βοήθησε την διεύρυνση της συντηρητικής μεσαίας τάξης.
Η πρώτη περίοδος, μεταξύ του 2002 και του 2008, είδε ισχυρή, αλλά ισορροπημένη ανάπτυξη χάρη σε μια κατάσταση αναμονής με το πρόγραμμα του ΔΝΤ.
Η δεύτερη περίοδος, από το 2008 έως το 2013, ήταν περίοδος φθηνής ρευστότητας που κράτησε την Τουρκία σε ανταγωνισμό με την Κίνα όσον αφορά την αύξηση του ΑΕΠ. Καθώς η ανάπτυξη έφτασε σχεδόν το 10% σε μερικά χρόνια, η υπερθέρμανση πάγωσε από μια ανορθόδοξη νομισματική πολιτική σε συνδυασμό με μια ακόμα άθικτη δημοσιονομική πειθαρχία. Αλλά η έναρξη της σύσφιγξης από την Fed το 2013 συνέπεσε με την επιθυμία του Erdoğan να εδραιώσει την εξουσία μέσω μιας εκτελεστικής προεδρίας.
Η περίοδος μεταξύ 2013 και 2018 σηματοδοτήθηκε από επιμονή στην ανορθόδοξη νομισματική πολιτική που διατηρούσε τη σταθερότητα των τιμών δευτερευόντως προς την ανάπτυξη. Τέτοια πολιτικά λάθη τροφοδότησαν τον πληθωρισμό καθώς η δημοσιονομική πειθαρχία εξανεμίστηκε.
Ενώ η αξία της λίρας είναι το βαρόμετρο της οικονομίας για πολλούς στην Τουρκία, όταν το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ανεβαίνει σε μη βιώσιμα επίπεδα γύρω στο 7 έως 9% του ΑΕΠ είναι η καλύτερη στιγμή για τους ξένους επενδυτές να εγκαταλείψουν τουρκική αγορά.
Με το δημοσιονομικό έλλειμμα της Τουρκίας ως ποσοστό του ΑΕΠ σε περίπου 1 με 2 επίπεδα επί τοις εκατό περισσότερο από μια δεκαετία και δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ κάτω από 30 % η φορολογική πλευρά της ιστορίας συχνά παραμελείται, αλλά δεν θα έπρεπε, λέει η οικονομολόγος.
Οι αριθμοί μπορούν να μιλήσουν μόνοι τους....
Όταν το πρόγραμμα του ΔΝΤ έληξε στα τέλη του 2008, η κυβέρνηση του ΑΚΡ βρήκε χώρο για να μειώσει το πρωτογενές πλεόνασμα ως ποσοστό του ΑΕΠ προς τα κάτω στην περιοχή από 1,5 έως 1,9% μέχρι το 2013, που ήταν αρκετό για να θεωρηθεί ως συνεχής δημοσιονομική πειθαρχία. Την εποχή εκείνη το AKP ανακάλυψε πως το υψηλό επίπεδο των δαπανών επέστρεψε τις ψήφους από τους οπαδούς που συνθέτουν ένα ισχυρότερο στυλ ηγεσίας.
Καθώς η παγκόσμια ρευστότητα άρχισε να απομακρύνεται από τις αναδυόμενες αγορές, η τουρκική κυβέρνηση άρχισε να βρίσκει λιγότερο περιθώριο για να διατηρήσει τόσο τη δημοσιονομική πειθαρχία όσο και τις δαπάνες. Μέχρι το τέλος του 2017, το πρωτογενές πλεόνασμα μετατράπηκε επίπεδα και μια ανορθόδοξη χαλαρή νομισματική πολιτική σε συνδυασμό με μια πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική στον πληθωρισμό επκράτησε. Μαζί με ψηφοθηρικές λογικές, η αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της λίρας βυθίστηκε τον περασμένο Αύγουστο και έστειλε τον πληθωρισμό σε ένα υψηλό 14 ετών 25%το Σεπτέμβριο.
Στα μισά του δρόμου μέχρι το 2019, το φόντο εμφανίζεται λίγο διαφορετικό μετά την νομισματική κρίση. Ο πληθωρισμός είναι κάτω από 15,7 %, καθώς οι συνέπειες του νομισματικού σοκ του περασμένου έτους συρρικνώνονται. Καθώς η αύξηση του ΑΕΠ μετατράπηκε σε συρρίκνωση και μεγάλες απώλειες για το ΑΚΡ στις τοπικές εκλογές αυτό το έτος, ο Ερντογάν επικεντρώνεται στην ανάπτυξη άλλη μια φορά.
Ενώ η Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε να κάνει μια μεγάλη αύξηση των επιτοκίων το περασμένο καλοκαίρι, τα εναπομείναντα εργαλεία Ερντογάν να δαμάσει την οικονομική συρρίκνωση ήταν στο σκέλος των εισφορών. Τα αποτελέσματα είναι τώρα απτά. Η Τουρκία παρουσίασε το έλλειμμα του προϋπολογισμού των 78.600.000.000 λιρών (14 δις $) κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019.
Τέτοιες φτωχές επιδόσεις προέρχονται από τη συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης και την κρατική δαπάνη κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019.
Η απώλεια της Κωνσταντινούπολης, της Άγκυρας και άλλων μεγάλων πόλεων από την αντιπολίτευση στις τοπικές εκλογές, καθιστά επείγουσα την πρόθεση του προέδρου να φέρει την ανάπτυξη πίσω στο προσκήνιο.
Ο Ερντογάν είναι πιθανόν έτοιμος να δαπανήσει περισσότερα για τη δημοσιονομική πλευρά, όπως προκύπτει από κυβερνητικό νομοσχέδιο που θα μεταφέρει 40 δισεκατομμύρια λίρες από τα ταμεία έκτακτης ανάγκης των κεντρικών τραπεζών στο Δημόσιο πριν από το τέλος του έτους. Ο πρόεδρος είναι έτοιμος να μειώσει επιθετικά το επιτόκιο της νομισματικής πολιτικής όπως υποδεικνύει η απομάκρυνση του διοικητή της κεντρικής τράπεζας και ο διορισμός ενός πιο ευέλικτου αντικαταστάτη.
Η κυβέρνηση μπορεί με το νόμο να απλώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού του 2019 σε 90,4 δισεκατομμύρια λίρες από την αρχική εκτίμηση 80,6 δισεκατομμυρίων λιρών. Το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο διαχειρίζεται ο γαμπρός του Ερντογάν, Berat Albayrak, μέχρι στιγμής δανείστηκε έντονα, όπως φαίνεται από την αναλογία ανατροπής 132% στην τοπική αγορά. Υποθέτοντας ότι τα ανώτατα δημοσιονομικά όρια θα εγκριθούν από το κοινοβούλιο, το Υπουργείο Οικονομικών έχει 12 δισεκατομμύρια λίρες για να δανειστεί από εσωτερικούς πλειστηριασμούς. Προσθέτοντας τα 40 δισεκατομμύρια λίρες από πόρους των κεντρικών τραπεζών, το δημοσιονομικό έλλειμμα στο τέλος του έτους θα φθάσει το 3,5% έως 4% του ΑΕΠ, σχεδόν το διπλάσιο του επιπέδου του 2018, με βάση εκτιμήσεις ανάπτυξης της τάξης του -2,8% για το 2019.
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπλοφάρουν σε σχέση με τις κυρώσεις που σχετίζονται με το S-400, ο διπλασιασμός του δημοσιονομικού ελλείμματος σε σχέση με το ΑΕΠ και τώρα η αυξημένη νομισματική χαλάρωση συνδυάζονται για να δείξουν ένα κολλώδες ποσοστό πληθωρισμού 15%. Η Τουρκία έχει πολύ δύσκολο χρόνο μπροστά της.
