Νομοσχέδιο των ΗΠΑ θα δημιουργήσει νέα δεδομένα και μετατόπιση ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο
Συγκεκριμένα, ένα διακομματικό νομοσχέδιο στο Κογκρέσο των Η.Π.Α. που θα μετατοπίζει την πρωταρχική συμμαχία των Η.Π.Α. στην Ανατολική Μεσόγειο από την Άγκυρα στην Αθήνα έκανε ένα σημαντικό βήμα προς υιοθέτηση στα τέλη Ιουνίου όταν επικυρώθηκε από την Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.
Εάν εγκριθεί, ο νόμος για το East Med θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να υποστηρίξουν πλήρως την τριμερή εταιρική σχέση του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου μέσω πρωτοβουλιών συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας και της άμυνας, παρά την αντίθεση του παραδοσιακού συμμάχου των ΗΠΑ, μέλους του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας. Μεταξύ των διατάξεων του νομοσχεδίου είναι η άρση του μακρόπνοου εμπάργκο όπλων στην Κύπρο!!
Η Τουρκία αντιτίθεται στην αποκλειστική οικονομική ζώνη που έχει καταρτίσει η Κύπρος και αναγνωρίζεται από γειτονικές χώρες με το σκεπτικό ότι ορισμένες περιοχές που περιλαμβάνονται στην ΑΟΖ βρίσκονται στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας. Η Άγκυρα αναφέρει επίσης ότι η εκμετάλλευση των πόρων της νήσου από την ελληνοκυπριακή κυβέρνηση με έδρα τη Λευκωσία, κράτος μέλος της ΕΕ, θα παραβίαζε τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων στην αποσχισθείσα "Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου", η οποία αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.
Η αγορά από την Τουρκία ρωσικών συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας και τα επακόλουθα των συγκρουόμενων πολιτικών στη Συρία συγκαταλέγονται στις πρόσφατες διαφωνίες που οδήγησαν την Ουάσινγκτον και την Άγκυρα να απομακρυνθούν περισσότερο και η διχοτόμηση μεταξύ τους θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για την προσπάθεια της Τουρκίας να αποκτήσει μερίδιο του ενεργειακού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο.
"Η πρωτοβουλία για το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο ορίζεται από τη συμμαχία των τριών αυτών χωρών (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ) και η Τουρκία αποκλείεται εντελώς από την εξίσωση", δήλωσε ο Sibel Oktay, βοηθός καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Illinois -Σπρινγκφιλντ. "Το νομοσχέδιο δεν πρέπει να θεωρείται από την σκοπιά μόνο μιας συμμαχίας ασφάλειας, αλλά και από άποψη ενεργειακής συνεργασίας."
Για τον Έντι Ζεμενίδη, επικεφαλής του Hellenic American Leadership Council,, η διαμάχη μπορεί να εντοπιστεί στις αλλαγές πολιτικής υπό τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.
"Ο άξονας της διοίκησης του Ομπάμα στην Ασία ήταν εν μέρει ένας «άξονας» από την Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Ζεμενίδης. "Ο Πρόεδρος Ομπάμα φάνηκε να βασίζεται στην ενίσχυση της Τουρκίας και στην προστασία των συμφερόντων που θα παραμείνουν ακόμα και αν υποβαθμιστεί η αμερικανική παρουσία".
Αυτή η εξάρτηση από την Τουρκία αποτυγχάνει, σύμφωνα με τον Ζεμενίδη. "Έδειξε σημαντικές διαφορές στα συμφέροντα και τις αξίες μεταξύ Ουάσινγκτον και Άγκυρας", ανέφερε. "Στη Συρία, οι Η.Π.Α. έδωσαν προτεραιότητα στη συνεργασία με τους Κούρδους για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), ενώ η Τουρκία αντιμετώπισε τους Κούρδους ως εχθρό".
Η υποστήριξη των Η.Π.Α. για τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (Kurdish-People's Protection Units) (YPG) αναστάτωσε την Τουρκία. Η Άγκυρα βλέπει αυτήν την ομάδα ως μέρος του Κόμματος Εργατών του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο οδήγησε σε ένοπλη εξέγερση στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας από τη δεκαετία του 1980 και έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ.
Εν τω μεταξύ, οι ολοένα στενότεροι δεσμοί της Τουρκίας με τους ανταγωνιστές των ΗΠΑ προκαλούν πονοκεφάλους στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με τον Ζεμενίδη.
"Διαδοχικές διοικήσεις εργάστηκαν για να ελαχιστοποιήσουν τη ρωσική και ιρανική επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ η Τουρκία έγινε ένας αγωγός τόσο για τη Μόσχα όσο και για την Τεχεράνη για να αυξήσουν την επιρροή τους στην περιοχή", ανέφερε.
Η αγορά του ρωσικού αμυντικού συστήματος S-400 από την Τουρκία είναι το πιο εμφανές σημάδι των στενότερων δεσμών με τη Ρωσία, αν και η Άγκυρα βασίστηκε επίσης στη βοήθεια της Μόσχας στη Συρία. Εν τω μεταξύ, η Τουρκία επιθυμεί να συνεχίσει τις συναλλαγές της με το Ιράν παρά τον νέο γύρο κυρώσεων από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump.
Αυτή η στρατηγική απόκλιση οδήγησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να επανεξετάσουν την προσέγγισή τους προς την Ανατολική Μεσόγειο, προετοιμάζοντας το έδαφος για το νόμο για το East Med.
"Ενώ η στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή έχει χαλαρά βασισθεί στο Ισραήλ και την Τουρκία ως συμμάχους, το East Med Act κωδικοποιεί την ανταλλαγή της Τουρκίας με την Ελλάδα. Ενώ η Τουρκία έγινε όλο και πιο αναξιόπιστος σύμμαχος της Ουάσινγκτον, η Ελλάδα έχει πάει προς την αντίθετη κατεύθυνση", είπε.
"Η Ελλάδα αποτελεί μέρος της τάσης συνεργασίας με άλλες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ η Τουρκία έχει περάσει από μια πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» σε μια κατάσταση «κανενός γείτονα που να μην έχει μαζί του προβλήματα", πρόσθεσε.
Εκτός από τις συνεχιζόμενες θαλάσσιες διαμάχες με την Ελλάδα και την Κύπρο, η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας την έφερε σε διαφωνία με πλήθος περιφερειακών χωρών. Οι σχέσεις με το Κάιρο είναι θλιβερές αφότου ο αιγύπτιος πρόεδρος Abdel Fettah al-Sisi αντικατέστησε τον προκατοχό του Mohammed Morsi σε στρατιωτικό πραξικόπημα το 2013 ενώ η Τουρκία αναδείχθηκε ως κύριος επικριτής του Ισραήλ κατά την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση.
Ο Οκτάι, όπως ο Ζεμενίδης, σημείωσε ότι ο νόμος στο Κογκρέσο προήγαγε αποτελεσματικά την Ελλάδα ως αξιόπιστο εταίρο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά ο Τούρκος μελετητής επέστησε επίσης την προσοχή στα άρθρα του νομοσχεδίου για την ελληνοκυπριακή διοίκηση.
"Το νομοσχέδιο ορίζει για τη Νότια Κύπρο ένα ευρύ φάσμα ρόλων στην ασφάλεια της περιοχής, από την άρση του εμπάργκο όπλων που εφαρμόστηκε από το 1987 έως την ένταξη στο ΝΑΤΟ στο πρόγραμμα Partnership for Peace. Τα άρθρα τόσο για την Ελλάδα όσο και για τη νότια Κύπρο δίνουν σοβαρές ενδείξεις πως οι Η.Π.Α. τις θεωρούν αξιόπιστους εταίρους", ανέφερε.
Ένας από τους στόχους του νομοσχεδίου - να σταματήσει η παράδοση Αμερικανικών F-35 στην Τουρκία αν αποκτήσει τους S-400 - έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση από την επιμονή του Τούρκου προέδρου Recep Tayyip Erdoğan μετά την συνάντησή του με τον Τραμπ τον προηγούμενο μήνα υποστηρίζοντας ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε υποσχεθεί να μην επιβάλει κυρώσεις στην Άγκυρα για το ρωσικό σύστημα.
Ο Oktay πιστεύει ότι το νομοσχέδιο θα μπορούσε να συγκρατήσει τον Trump από το να αψηφήσει το Κογκρέσο.
"Αν ο Trump ασκήσει βέτο σε αυτό το νομοσχέδιο και το επιστρέψει στη Γερουσία, θα πρέπει να περάσει πρώτα από τη Γερουσία και στη συνέχεια τη Βουλή των Αντιπροσώπων με τα δύο τρίτα των ψήφων. Με αυτόν τον τρόπο, το βέτο του Trump θα ξεπεραστεί και το νομοσχέδιο θα γίνει νόμος », είπε.
Ο Ζεμενίδης δήλωσε ότι η Τουρκία πρέπει να αλλάξει την προσέγγισή της και να δεχθεί τις εξελίξεις που συμβαίνουν εκτός της περιοχής επιρροής της.
"Η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να επιμείνει στην προσπάθειά της", είπε. "Έχουν θεσπιστεί κανόνες σε φόρουμ - οι τακτικές τριμερείς διασκέψεις κορυφής, το Φόρουμ φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου - στις οποίες απουσιάζει η Τουρκία. Εάν η Τουρκία επιθυμεί να συμμετάσχει και να επωφεληθεί από αυτήν την αναδυόμενη περιφερειακή τάξη - μια εντολή που θα έχει την ευλογία και την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών σύμφωνα με την East Med Act, θα πρέπει να παίξει με κανόνες που έχουν γραφτεί από πολλούς, όχι υπαγορευμένους από την Άγκυρα. "
Λοιπόν, τι μπορεί να κάνει η Άγκυρα για να ανταποκριθεί στη νέα τάξη που διαμορφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο;
"Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να φέρει τις σχέσεις με την Αίγυπτο και το Ισραήλ σε συμβιβαστικό επίπεδο", δήλωσε ο Sohbet Karbuz, διευθυντής υδρογονανθράκων της Μεσογειακής Ενεργειακής Ένωσης με έδρα το Παρίσι.
"Η Turkish Petroleum Corporation πρέπει να γίνει ενεργός παίκτης στην περιοχή. Αυτό θα επιτευχθεί με τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς έρευνας και παραγωγής εκτός Αιγύπτου, Ισραήλ και Λιβάνου", είπε.
