Του Υποπτέραρχου (Ο) ε.α. Δημητρίου Δρόσου (MBA, MSc, PM, MA, LLB)
Η ισχύς, ως γενική έννοια, ενίοτε διακρίνεται σε δύο υποκατηγορίες, αυτές της σκληρής ισχύος και της ήπιας ισχύος. Η σκληρή ισχύς (hard power), ως έννοια των διεθνών σχέσεων, ταυτίζεται με την ικανότητα ενός κράτους ή μίας συμμαχίας κρατών να επιβάλλει μία δραστηριότητα ή έναν τρόπο δράσης κατά τρόπο άμεσο ή έμμεσο επί ενός ή/και περισσοτέρων κρατών και εφαρμόζεται κυρίως μέσω της στρατιωτικής ισχύος και της οικονομικής ισχύος που αλληλοεπηρεάζονται. (R.O. Keohane & J.S. Nye Jr., ‘Power and Interdependence in the InformationAge’, Foreign Affairs 9-10/2008, 86).
Η στρατιωτική ισχύς είναι δυνατόν να περιλαμβάνει την άσκηση διπλωματικής πίεσης (π.χ. αντίδραση του ΝΑΤΟ στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία), τη σύναψη διακρατικών συμμαχιών (π.χ. τριμερής Ελλαδας – Κύπρου – Ισραήλ), τη διατύπωση απειλής χρήσης βίας (π.χ. απειλή Casus Belli εκ μέρους της Τουρκίας σε βάρος της Ελλάδας εφόσον επεκτείνει η χώρα μας την αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 ν.μ.) , καθώς και την καταφυγή σε πολεμικές συγκρούσεις.
Η οικονομική ισχύς είναι δυνατόν να περιλαμβάνει την παροχή οικονομικής βοήθειας και την επιβολή οικονομικών κυρώσεων. Η οικονομία είναι παράγων ισχύος σε ένα κράτος εντός ενός πολυπολικού διεθνούς συστήματος με μεγάλο ειδικό βάρος.
Εκπεφρασμένος σκοπός της σκληρής ισχύος είναι η συμμόρφωση του αντιπάλου κρατικού δρώντα, η αποτροπή κάποιας δραστηριότητάς του ή η προστασίας ενός τρίτου κρατικού δρώντα (Κ. Campbell & M. O’Hanlon, HardPower: The New Politics of National Security, New York: Basic Books, 2006).
Η ήπια ισχύς (soft power) ως έννοια των διεθνών σχέσεων αφορά στην δυνατότητα άσκησης επιρροής επί άλλων δρώντων μέσω της έντεχνης διπλωματίας, του πολιτισμού και των αξιών και του εν γένει παραδείγματος ενός δρώντος και είναι δυνατόν να ασκηθεί όχι μόνον από τους κρατικούς δρώντες, αλλά και από υπερκρατικούς οργανισμούς και μη-κρατικούς οργανισμούς, όπως οι μη-κυβερνητικές οργανώσεις (Σύμφωνα με τη θεμελιώδη εργασία του Joseph Nye, ‘Ήπια ισχύς: Το μέσο επιτυχίας στην παγκόσμια πολιτική’, Πβ. G.M.Gallarotti, ‘Soft Power: What it is, Why it’s Important, and the Conditions under Which it Can Be Effectively Used’, Journal of Political Power 4:1, 2011, 25-47).
Νομισματικός Πόλεμος
Οι συνέπειες της πολιτικής της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED) για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι άμεσες και ισχυρές, αφού μέρος των κεφαλαίων της κατευθύνεται σε πολλά κράτη του πλανήτη, αυξάνοντας σε ελάχιστο χρόνο, το κόστος παραγωγής τόσο στα ανεπτυγμένα – βιομηχανικά εξαγωγικά κράτη όσο και στα αναπτυσσόμενα, λόγω ανατίμησης των νομισμάτων τους έναντι του Αμερικανικού Δολλαρίου ($).
Η Κίνα και η Ιαπωνία προς διατήρηση των νομισμάτων τους σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με το USD, ώστε να παραμένουν ανταγωνιστικά τα προϊόντα τους, προβαίνουν σε αγορές μεγάλων ποσοτήτων αμερικανικών ομολόγων τυπώνοντας φρέσκο εγχώριο χρήμα. Με αυτό τον τρόπο αγοράζεται κρατικό χρέος των ΗΠΑ, από το εξωτερικό. Σχεδόν όλες οι χώρες προσπαθούν να αποδυναμώσουν τα νομίσματά τους ώστε να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους. Ακολουθούν «αντίποινα» από τους εμπορικούς ανταγωνιστές τους, με αποτέλεσμα δίνη υποτιμήσεων όπως αυτή που είδαμε τη δεκαετία του 1930.
Το ευρώ (€), μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης (Quantitative Easement – QE), προέβλεπε ότι η ΕΚΤ (ECB), θα προέβαινε σε μηνιαίες αγορές έως 60 δις (bn) € κρατικού χρέους των χωρών της Eurozone, σημειώνοντας έτσι υποχώρηση έναντι του ($). Στόχος της Ε.Ε. ήταν η αποδυνάμωση του (€) ώστε να ενισχυθεί ο πληθωρισμός κοντά στο 2%. Έναυσμα για τη μείωση των επιτοκίων διεθνώς αποτέλεσε η έναρξη του QE από την ΕΚΤ, καθώς οι έτερες κεντρικές τράπεζες δυσκολεύονται να διατηρήσουν τα εθνικά νομίσματα σε σταθερή και δίκαιη τιμή.
Η τελευταία φορά που διολίσθησε το (€) σε απόλυτη ισοτιμία με το ($) ήταν προ 17ετίας, λίγο αφότου ξεκίνησε η κυκλοφορία του. Το (€) διατηρήθηκε σε επίπεδα υψηλότερα του ενός δολαρίου από το 2002 και μετά, παρά το ότι η Ευρωζώνη είχε 2 υφέσεις και μια κρίση χρέους που απείλησε ακόμα και την ύπαρξή της. Σήμερα, οι ειδικοί στην αγορά συναλλάγματος, που καθορίζουν την πολιτική των αναπτυσσόμενων οικονομιών, επιθυμούν την αποσύνδεση των νομισμάτων τους από το ($).
Ο Ρόλος του Αμερικανικού Δολλαρίου ($)
Ο ρόλος που διατηρεί το ($) ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα είναι εντυπωσιακός, παρά τους σχεδιασμούς για διαφοροποίηση από διάφορες χώρες. Η Ρωσία σχεδιάζει στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση το Ruble (RUB) να είναι το κύριο νόμισμα συναλλαγών, η Κίνα θέλει ένα μεγαλύτερο ρόλο για το Yuan (CNY) στο εξωτερικό εμπόριο.
Το μερίδιο των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών συναλλαγών που αντιπροσωπεύει το USD αυξήθηκε από την έναρξη της κρίσης, σύμφωνα με στοιχεία παγκόσμιου δικτύου που καταγράφει 20 εκατ. χρηματοπιστωτικές συναλλαγές ανάμεσα σε 10.800 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε περισσότερες από 200 χώρες (Άρθρο M. GILBERT / BLOOMBERG, ‘Νομισματικός πόλεμος και Κίνα’, Καθημερινή, Μαρ.15).
Το νόμισμα της Κίνας Yuan (CNY), αναβαθμίστηκε ως νόμισμα συναλλαγών στον κόσμο και προχωρά σιγά αλλά σταθερά στη δημιουργία των προϋποθέσεων ώστε το νόμισμά της να αποτελέσει σημείο αναφοράς των εξωτερικών εμπορικών συναλλαγών παρακάμπτοντας το δολλάριο με διμερείς συμφωνίες εμπορίου. Η θέση του ($) ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, είναι αυτή που επιτρέπει στις Η.Π.Α. να δανείζονται τα τελευταία έτη περί το ένα (1) τρις $ ετησίως από το εξωτερικό, απορροφώντας περίπου το 65% της παγκόσμιας προσφοράς δανειακών κεφαλαίων. Το νόμισμα που χάνει στην παγκόσμια σκηνή είναι το (€), καθώς η κρίση χρέους μείωσε το μερίδιό του στις διεθνείς συναλλαγές.
Αντιθέτως, ως διεθνοποιημένο νόμισμα (ποσοστό % του διεθνούς εμπορίου το οποίο γίνεται με βάση το νόμισμα) το ιαπωνικό YEN (JPY) υπερισχύει κατά πολύ του Yuan (CNY). Το γεγονός αυτό βρίσκει την εξήγησή του κατ’ αρχήν σε γεωπολιτικούς λόγους, η Ιαπωνία ανήκει στον άξονα της Δύσης, γεγονός που δημιουργεί υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης. Αναφορικά με τους οικονομικούς λόγους μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι κεφαλαιακές ροές ήταν στο παρελθόν περισσότερο ελεύθερες στην Ιαπωνία και ότι μεγαλύτερος αριθμός πολυεθνικών επιχειρήσεων δραστηριοποιούνταν τότε, σε σχέση με την Κίνα σήμερα.
Παρά την περαιτέρω σχετική εξασθένηση της οικονομικής τους ισχύος, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να διατηρούν την υπεροχή τους, λόγω του διεθνούς ρόλου του δολλαρίου (USD), και επίσης γιατί διατηρούν από τα ανώτερα ποσοστά αμυντικών δαπανών/ΑΕΠ παγκοσμίως ενώ διαθέτουν υψηλότατο τεχνολογικό επίπεδο στους εξοπλισμούς.Η άνοδος της Κίνας δεν αποτελεί μεσοπρόθεσμα απειλή για τις ΗΠΑ, επειδή η ισχύς της απέχει από την αντίστοιχη Αμερικανική. (η αύξηση πωλήσεων όπλων των HΠΑ και το Ινστιτούτο SIPRI της Σουηδίας επιβεβαιώνουν την Αμερικανική κυριαρχία).
Ο Ρόλος των Παγκόσμιων Χρηματοπιστωτικών Κέντρων και η Παγκόσμια Αγορά Συναλλάγματος.
Σύμφωνα με έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS) που διενεργήθηκε, με τη συμμετοχή κεντρικών τραπεζών και άλλων αρμόδιων Αρχών διαφόρων κρατών, ο όγκος των συναλλαγών στην παγκόσμια αγορά συναλλάγματος είναι ανοδικός με τη μεγάλη πλειοψηφία των συναλλαγών να πραγματοποιούνται από τα sales desks σε Μ. Βρετανία, Η.Π.Α., Σιγκαπούρη και Ιαπωνία (https://www.bis.org/publ/rpfx13fx.pdf). Τα συγκεκριμένα sales desks κατέχουν ιδιαίτερη θέση στο χρηματοπιστωτικό γίγνεσθαι λόγω των δομών που έχουν δημιουργήσει και συνεπώς επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την αγορά συναλλάγματος. Η συγκεκριμένη δομή του χρηματοπιστωτικού τομέα (ύπαρξη λίγων και μεγάλων χρηματοπιστωτικών κέντρων – ιδρυμάτων που διακινούν τεράστια ποσά) προσβάλει την αυτονομία της νομισματικής πολιτικής ανεξάρτητα από το καθεστώς το οποίο διέπει τη συναλλαγματική ισοτιμία.
Το ($) κατέλαβε την πρώτη θέση, παραμένοντας κυρίαρχο νόμισμα με το (€) δεύτερο, αφού έχασε έδαφος, καθώς το «μερίδιο αγοράς» του υποχώρησε λόγω κρίσης. Για πρώτη φορά εισήλθε στη λίστα των 10 πιο ενεργών νομισμάτων με βάση τη συναλλακτική δραστηριότητα το νόμισμα του Μεξικού (Μεξικανικό Peso [MXN]) δεικνύοντας την ενίσχυση των νομισμάτων των αναδυόμενων οικονομιών στην παγκόσμια αγορά συναλλάγματος και ξεπερνώντας νομίσματα όπως δολάριο Ν. Ζηλανδίας και Σουηδική κορόνα. Ο όγκος συναλλαγών του ιαπωνικού YEN (JPY) κατέγραψε τη μεγαλύτερο άνοδο στον όγκο συναλλαγών.
Το κινέζικο νόμισμα Yuan, έκανε άλμα στις συναλλαγές του ως το πιο συχνά διαπραγματευόμενο νόμισμ καθώς η κινεζική οικονομία διατηρεί σταθερή ανάπτυξη και προωθείται το άνοιγμα των αγορών και τις μεταρρυθμίσεις. Ο όγκος συναλλαγών του αυξάνεται. Ο ρόλος του CNY αναβαθμίζεται συνεχώς παράλληλα με τις προσπάθειες που γίνονται για την διεθνοποίηση του κινεζικού νομίσματος. Το ρωσικό RUB εμφάνισε και αυτό αύξηση σε μερίδιο αγοράς, και επίσης αυξήθηκε και η καθημερινή συναλλακτική δραστηριότητα στην αγορά FOREX.
Η Christine Lagarde είπε πρόσφατα πως το IMF προβλέπει ότι «το πιο υπομονετικό βήμα εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής» της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED) θα δώσει περισσότερη ώθηση στη ανάπτυξη το 2ο εξάμηνο του 2019 και προς το 2020. Η Lagarde προειδοποίησε ότι χρόνια υψηλού δημόσιου χρέους και χαμηλών επιτοκίων μετά την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης πριν από μια δεκαετία, έχουν αφήσει περιορισμένο χώρο σε πολλές χώρες προκειμένου να δράσουν όταν έρθει η επόμενη κρίση κι έτσι πρέπει να γίνει πιο έξυπνη χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής με καλυτερη ισορροπία: στην ανάπτυξη, βιωσιμότητα χρέους, κοινωνική πολιτική με δίκτυ κοινωνικής προστασίας, χωρίς εμπορικά εμπόδια, με αύξηση επενδύσεων για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας
Η Lagarde είπε ακόμη πως το IMF, αναθεώρησε την ανάλυσή του για τις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας, υποδεικνύοντας πως αν το σύνολο του εμπορίου ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου υπαχθεί σε δασμούς 25%, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των ΗΠΑ θα μειωθεί έως και 0,6% ενώ το ΑΕΠ της Κίνας έως και 1,5%. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump, έχει απειλήσει να επιβάλει σε όλες τις εισαγωγές από την Κίνα δασμούς έως 25%, αν οι 2 πλευρές δεν μπορέσουν να επιλύσουν τις διαφορές τους στις διαπραγματεύσεις. Ο αντιπρόεδρος της κινεζικής κυβέρνησης Liu He πήγε στην Washington DC, για έναν νέο γύρο συνομιλιών στις 03/04/19.
Νομισματικός Πόλεμος στην Τουρκία;
Το παγκόσμιο οικονομικό ρίσκο και η μεταβλητότητα (volatility) αυξάνονται περαιτέρω λόγω και της περίπτωσης της Τουρκικής Λίρας (TRY) η οποία συνεχίζει την πτώση της (https://www.sofokleousin.gr/peftei-pano-apo-2-i-tourkiki-lira), ειδικά με τη μείωση έναντι του Αμερικανικού Δολλαρίου ($) και τη δυσμενή ισοτιμία USD:TRY. Η ανακοίνωση ότι οι ΗΠΑ σταμάτησαν να παραδίδουν στην Τουρκία εξοπλισμό σχετικό με το μαχητικό F-35 και πάγωσαν τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα, ώθησε και άλλο προς τα κάτω το τουρκικό νόμισμα.
Η ισοτιμία της TRY παραμένει ασταθής μετά την αβεβαιότητα που προέκυψε από τις τοπικές εκλογές της Κυριακής 31/03/2019 και την απώλεια από τον Recep Tayyip Erdoğan και του ΑΚΡ σημαντικών δήμων στα μεγάλα αστικά κέντρα (Άγκυρα, Κωσταντινούπολη, Σμύρνη). Η TRY είχε εξασθενήσει έναντι του USD φθάνοντας στις 5,7 TRY:USD, πριν ανατιμηθεί ελαφρώς. Τα οικονομικά αυτά προβλήματα υφίσταται ο Recep Tayyip Erdoğan σε πολιτικό επίπεδο. Ωστόσο σε περιφερειακό επίπεδο και στην Ανατολία, παραμένει ισχυρότατος παρόλο που δεν τον ψήφισε η ελίτ και η κοσμική τάξη της Τουρκίας. Πρέπει να αποκωδικοποιηθεί επίσης η ψήφος των Κούρδων της ΝΑ Τουρκίας καθώς το Κουρδικό κόμμα HDP υποχώρησε σε ψήφους σε αυτές τις περιοχές παρόλο που το Κουρδικό στοιχείο είναι πολυάριθμο και ειδικά στην Κουρδική περιοχή του Şırnak, γεγονός που ο Tayyip Erdoğan βεβαίως θα εκμεταλλευθεί.
Η διαφωνία για τα F-35 είναι αλυσίδα σε μια σειρά διπλωματικών διενέξεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία. Ξεκίνησε με το τουρκικό αίτημα να εκδώσουν οι ΗΠΑ το Μουσουλμάνο ιερωμένο Fethullah Gülen και συνέχισε με τις διαφορές στην πολιτική για το Μεσανατολικό, Ισραήλ, Αδελφούς Μουσουλμάνους, τον πόλεμο στη Συρία, τους Κούρδους, τις κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, τους S-400.
«Η TRY δέχεται πίεση καθώς υπογραμμίζονται πάλι τα διαρθρωτικά προβλήματα της τουρκικής οικονομίας», δήλωσε ο Nikolay Markov, ανώτερος οικονομολόγος στο Pictet Asset Management. Το διευρυνόμενο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μπορεί να βαθύνει την οικονομική ύφεση της Τουρκίας με μια περαιτέρω υποτίμηση του νομίσματος, που θα οδηγούσε σε υψηλότερο πληθωρισμό και σε υψηλότερα κόστη δανεισμού, δήλωσε ο Markov . «Η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να αυξήσει τα επιτόκια, αλλά αυτό δεν θα συμβεί εξαιτίας της πίεσης που ασκείται από την κυβέρνηση», πρόσθεσε.
Η χειρότερη ημέρα του 2019 ήταν η 22/03/2019 για την TRY, προκαλώντας φόβους για επανάληψη της αναταραχής του περασμένου Αυγούστου, που ήδη έχει βυθίσει την οικονομία σε ύφεση το 2018, με μείωση του ΑΕΠ κατά 2,4% .
Οι Τούρκοι αγοράζουν συνεχώς σκληρά νομίσματα (δολάρια, ευρώ), έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη τους στο νόμισμά τους. Όπως ανέφερε το “Bloomberg”, μόνο το πρώτο 15μερο του Μαρτίου αυτές οι εκροές ξεπέρασαν τα 4 δισ. USD και ήταν οι μεγαλύτερες όλων των εποχών στα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας. Αυτή η απότομη πτώση, δεν έχει εξηγηθεί επαρκώς από τις αρχές της Τουρκίας καθώς δεν υπήρξαν έκτακτες πληρωμές εξωτερικού χρέους, κάνοντας τους αναλυτές να φοβούνται ότι η κεντρική τράπεζα παρεμβαίνει αφανώς με μεγάλες πωλήσεις συναλλάγματος για να σταθεροποιήσει το νόμισμα.
Το οικονομικό πρόβλημα της Τουρκίας επιδεινώνεται και με την πρόσφατη (09/04/19) ταξιδιωτική οδηγία που εξέδωσε το State Department, ανεβάζοντας στο επίπεδο «3» την επικινδυνότητα της Τουρκίας, ζητώντας από τους Αμερικανούς πολίτες να αναθεωρήσουν τα ταξίδια τους στην Τουρκία, ένεκα τρομοκρατίας και αυθαίρετων κρατήσεων (Πηγή: huffingtonpost.gr)
Σημαντικός επίσης γεωπολιτικός παράγοντας που επηρεάζει αυτή τη βουτιά της τουρκικής οικονομίας είναι η συμφωνία για τους S-400, ο Mevlüt Çavuşoğlu ο Τούρκος ΥΠΕΞ δήλωσε ότι: «είναι ειλημμένη η συμφωνία και δεν θα κάνουμε πίσω». Η Αμερικανική κυβέρνηση ανέβασε τους τόνους, προειδοποιώντας την Τουρκία πως θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στους S-400 και της παραμονής στο ΝΑΤΟ, διά του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Mike Pence, που θέτει την Τουρκία αντιμέτωπη με ένα σοβαρό δίλημμα δημιουργώντας ένα ψυχροπολεμικό κλίμα. Ο Çavuşoğlu φρόντισε, ωστόσο, να μην κλιμακώσει την αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Όπως γράφει η εφημερίδα Guardian, ο Çavuşoğlu δήλωσε πως η Τουρκία συνεχίζει να στηρίζει το ΝΑΤΟ στις βασικές ανησυχίες της για τη Ρωσία. «Δεν υπάρχει καμία αλλαγή στην εξωτερική μας πολιτική» τόνισε. Συμπλήρωσε δε, πως η Τουρκία στράφηκε στη Ρωσία γιατί δεν μπορούσε να αγοράσει τους Patriot.
Υπάρχει, όμως, ένα ακόμη «αγκάθι» στις σχέσεις των δύο χωρών: το γεγονός ότι δεν μπορούν να συμφωνήσουν στον τρόπο με τον οποίο θα δημιουργηθεί η «ασφαλής ζώνη» στη Βόρεια Συρία. Ο Çavuşoğlu ζητά όλες οι χώρες να αποχωρήσουν από τη Συρία. Με την Τουρκία υφίσταται διάσταση απόψεων με τις ΗΠΑ στο Συριακό καθώς οι ΗΠΑ παρέχουν στήριξη στον επιχειρησιακό βραχίονα των Κούρδων YPG που πολέμησε το ISIS στις τάξεις του SDF ενώ οι Τούρκοι θεωρούν το YPG θανάσιμο εχθρό τους. Οι ΗΠΑ θέλουν να ελέγχουν τη Βόρεια Συρία δια του SDF/YPG ενώ η Τουρκία μέσω των Τουρκομάνων να ελέγχει η ίδια τη Β. Συρία.
Οι Αμερικανοτουρκικές σχέσεις δοκιμάστηκαν λόγω της φυλάκισης του Αμερικανού πάστορα Andrew Brunson, ο οποίος αφέθηκε τελικά ελεύθερος μετά από ισχυρές πιέσεις και αντίποινα από τις ΗΠΑ. Τα οικονομικά όμως αντίποινα από πλευράς των ΗΠΑ, ενέτειναν τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας, βαθαίνοντας περισσότερο την κρίση στη χώρα.
Την ίδια ώρα, σε σειρά από θέματα εξωτερικής πολιτικής, όπως η στήριξη του Benjamin Netanyahu στο Ισραήλ και του Juan Guaido στη Βενεζουέλα, από τον Trump συγκρούονται με την Τουρκική εξωτερική πολιτική. Η απόφαση του Trump να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και την προσάρτηση των υψωμάτων του Γκολάν ως επίσημο έδαφος του Ισραήλ έριξε λάδι στη φωτιά στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας.
Η Τουρκική εξωτερική πολιτική υπέστη και άλλη δεινή ήττα στο Σουδάν. O πρόεδρος Omar el-Bahir στενός φίλος του Tayyip Erdoğan ανατράπηκε με στρατιωτικό πραξικόπημα. Ο εν λόγω ανατραπείς πρόεδρος ανήκε στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, όπως άλλωστε ανήκει και ο Τούρκος πρόεδρος και είχε παραχωρήσει το λιμάνι Suakin στην Ερυθρά Θάλασσα με καθεστώς ενοικίασης στους Τούρκους. Είναι η δεύτερη στη σειρά χώρα που χάνει η Τουρκία
από την επιρροή της στην Αφρική, μετά και την απώλεια της Λιβύης από την επέλαση των στρατευμάτων του LNA υπό την ηγεσία του αντι-ισλαμιστή Khalifa Haftar στην Τρίπολη. O Erdoğan εκτιμά ότι πίσω από την ανατροπή του Σουδανού προέδρου είναι ο Abdel Fattah al-Sisi ο μεγάλος Αιγύπτιος αντίπαλος της Τουρκίας στον Αραβικό κόσμο. Μόνο η Σομαλία πλέον παραμένει στην επιρροή του Erdoğan όσον αφορά στην Αφρική και το Κατάρ όσον αφορά στο Σουνιτικό πληθυσμό των Αράβων. Η απώλεια του Suakin θα αποτελέσει μεγάλο πλήγμα στις φιλοδοξίες της Τουρκίας για ανάδειξή της σε περιφερειακή δύναμη.
Το κλίμα που έχει διαμορφωθεί μεταξύ ΗΠΑ – Τουρκίας προκαλεί προβληματισμό στη Δύση και στο ΝΑΤΟ, που φοβάται πως η Τουρκία προσεγγίζει περισσότερο τις Ευρασιατικές δυνάμεις (Ρωσία και Ιράν). Όπως έγραψε σε άρθρο στο Bloomberg τον Οκτώβριο 2018 ο Ελληνικής καταγωγής πρώην Διοικητής του ΝΑΤΟ James Stavridis, ο κίνδυνος σε περίπτωση που η Τουρκία προσεγγίσει την Τουρκία και το Ιράν και απομακρυνθεί από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι πραγματικός και ιδιαίτερα σοβαρός. Ελλοχεύει η πιθανότητα, η Ρωσία μέσω της Τουρκίας να σκήσει veto στην εφαρμογή του άρθρου 5 της Συμφωνίας του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο της συλλογικής άμυνας, αδρανοποιώντας επί της ουσίας τη μαχητική ισχύ της Συμμαχίας.
Εάν ο Erdoğan εξασφαλίσει προστασία της οικονομίας του από τη Ρωσία, πιθανόν να προχωρήσει σε σύγκρουση με την Αμερική και να αποχωρήσει και από το ΝΑΤΟ, διότι για να τον διώξουν είναι δύσκολο σύμφωνα με τους κανόνες του ΝΑΤΟ. Εάν, όμως, δεν ικανοποιηθεί από τον Putin, τότε ίσως υποχωρήσει στη διένεξη με τις ΗΠΑ. Ο Erdoğan θεωρεί ότι οι ΗΠΑ συνωμότησαν με το Ισραήλ για να τον ανατρέψουν και υποστηρίζει ότι το πραξικόπημα της 15/07/2016, ήταν συνωμοσία που σχεδίασαν οι Αμερικανοί και οι Ισραηλινοί.
Οι παραπάνω επικρατούσες συνθήκες είναι πολύ πιθανόν να καταστήσουν την Ελλάδα χώρα frontline για τη Συμμαχία, ρόλο που από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου μέχρι πρόσφατα τον είχε η Τουρκία. Η όλη προσέγγιση απαιτεί μία ανάλυση στρατηγικής με όρους SWOT analysis καθώς τις αδυναμίες του όλου θέματος πρέπει να τις μετατρέψουμε σε δυνατότητες και τις απειλές σε ευκαιρίες για τον Ελληνισμό.
