Συνέντευξη στον Ευάγγελο Δ. Κόκκινο
Για την εκτεταμένη καταστροφή του χώρου της Αγιάς Σοφιάς, δύο χρόνια μετά την μετατροπή της σε τζαμί και την εγκληματική απερισκεψία των διαχειριστών του μνημείου, μεταξύ άλλων, μίλησε στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ο Σερίφ Γιασάρ (Şerif Yaşar), Πρόεδρος του Συλλόγου Ιστορίας της Τέχνης (STD).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Σκληρό ενεργειακό πόκερ! Τούρκος καθηγητής: Η Ελλάδα δεν είναι η λύση, κόμβος Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Αγία Σοφία είναι η διάλυση της Επιστημονικής Επιτροπής του Μουσείου της Αγίας Σοφίας», κατήγγειλε ο κ. Γιασάρ, συμπληρώνοντας πως «διορίστηκαν πολύ ανειδίκευτοι άνθρωποι σε μια δομή που χρειάζεται πολύ ευαίσθητη προστασία».
Ο κ. Γιασάρ εκτιμά πως η προστασία του μνημείου δεν παραλείπεται σκόπιμα από το κράτος, ωστόσο τονίζει πως «η απερισκεψία τους και η αποτυχία τους να λάβουν προφυλάξεις με βαριά άγνοια είναι χειρότερη από εσκεμμένη βλάβη».
Καλεί σε άμεση ανασύσταση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Αγίας Σοφίας, ενώ επισημαίνει πως περισσότεροι ειδικοί φρουροί ασφαλείας θα πρέπει να αποτρέψουν αυτούς που έρχονται να βλάψουν την Αγία Σοφία.
«Το μεγαλύτερο παράπονό μας αυτή τη στιγμή είναι ότι οι αρχές δεν δείχνουν αρκετή ευαισθησία», λέει ο ίδιος, ενώ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η UNESCO έχει το δικαίωμα να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία, από την άλλη, όμως, άλλα δεν έχουν επίσημο δικαίωμα να επιβάλλουν κυρώσεις.
Το γεγονός ότι απαγορεύτηκε ειδικά στον ίδιο η λήψη φωτογραφιών εντός της Αγίας Σοφίας χαρακτηρίζει «πλήρες αίσχος, ανομία», ξεκαθαρίζοντας πως «αυτή η απαγόρευση δεν θα με εμποδίσει να προστατεύσω την Αγία Σοφία».
Για τα γεγονότα του Φεβρουαρίου στην μονή της Παναγίας Σουμελά ο κ. Γιασάρ είπε πως ως σύλλογος έγινε αίτηση στις επίσημες αρχές για να διερευνηθεί το θέμα, όμως η έρευνα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.
«Αυτό είναι ασέβεια και έγκλημα σε δομές που είναι τόσο ευαίσθητες και παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά», αναφέρει.
Καταλήγοντας, αναφερόμενος στις θρησκευτικές ελευθερίες στην Τουρκία, ο κ. Γιασάρ εξηγεί πως νομίζει ότι όποια θρησκεία είναι ισχυρότερη σε όλο τον κόσμο, είναι ανώτερη από τις άλλες, «γι' αυτό έχω την ίδια απόσταση από όλες».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
- Δύο χρόνια μετά την μετατροπή της σε τζαμί, ποια είναι η έκταση των καταστροφών και βανδαλισμών στην Αγιά Σοφιά;
Στην πραγματικότητα, το θέμα δεν είναι το καθεστώς της Αγίας Σοφίας. Γιατί είτε ένα ιστορικό κτίριο είναι τζαμί, εκκλησία ή μουσείο, οι άνθρωποι πρέπει να προστατεύσουν αυτές τις κατασκευές και να τις παραδώσουν στις μελλοντικές γενιές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Αγία Σοφία είναι η διάλυση της «Επιστημονικής Επιτροπής του Μουσείου της Αγίας Σοφίας», η οποία αποτελείται από τους σημαντικότερους καθηγητές της Τουρκίας αφού έγινε τζαμί, και ο διορισμός πολύ ανειδίκευτων ανθρώπων σε μια δομή όπως η Αγία Σοφία που χρειάζεται μια πολύ ευαίσθητη προστασία και η λήψη αποφάσεων που βλάπτουν αυτή την ιστορική δομή. Και έτσι έγινε μεγάλη ζημιά. Πρώτα είδαμε ότι η Αυτοκρατορική Πύλη καταστράφηκε, μετά συναντήσαμε σκάνδαλα όπως η καταστροφή του τείχους και τα παπούτσια στις πέτρες και το σπάσιμο του καπακιού της δεξαμενής νερού από την Οθωμανική περίοδο και τέλος η καταστροφή των ιστορικών μαρμάρων από ένα βαρύ όχημα καθαρισμού.
- Θεωρείτε πως σκοπίμως η προστασία του μνημείου παραλείπεται από το κράτος;
Όχι, δεν νομίζω ότι ήταν σκόπιμα. Αλλά η απερισκεψία τους και η αποτυχία τους να λάβουν προφυλάξεις με βαριά άγνοια είναι χειρότερη από εσκεμμένη βλάβη. Το χειρότερο είναι ότι οι διαχειριστές εκεί δεν λαμβάνουν υπόψη τις προειδοποιήσεις των ειδικών με υπέρτατη αλαζονεία και τις αγνοούν.
- Ποιοι είναι οι λόγοι της εκτεταμένης καταστροφής του χώρου; Τι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση;
Ο μεγαλύτερος λόγος είναι οι λανθασμένες πρακτικές και η παράτυπη εισροή επισκεπτών. Οι διευθυντές δεν είναι ειδικοί σε αυτό το θέμα και παίρνουν λάθος αποφάσεις. Το Επιστημονικό Συμβούλιο της Αγίας Σοφίας θα πρέπει να ανασυσταθεί το συντομότερο δυνατό και οι επαγγελματίες να αναλάβουν δράση. Περισσότεροι ειδικοί φρουροί ασφαλείας θα πρέπει να αποτρέψουν αυτούς που έρχονται να βλάψουν την Αγία Σοφία. Δεν πρέπει να υπάρχουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες άνθρωποι στον κλειστό χώρο της Αγίας Σοφίας ταυτόχρονα. Οι σχάρες παπουτσιών που είναι εγκατεστημένες στον κλειστό χώρο της Αγίας Σοφίας θα πρέπει να αφαιρεθούν αμέσως.
- Καθώς το μνημείο βρίσκεται στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, το Υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας δεν κινητοποιείται για να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα; Μπορεί να υπάρξει εξωτερική παρέμβαση;
Το μεγαλύτερο παράπονό μας αυτή τη στιγμή είναι ότι οι αρχές δεν δείχνουν αρκετή ευαισθησία. Οι καταγγελίες και οι έρευνες που έχουμε κάνει δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Φυσικά ως Τουρκία είμαστε μέλος της UNESCO. Η UNESCO έχει το δικαίωμα να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία, όπως κάνει με όλες τις χώρες μέλη. Άλλα κράτη, από την άλλη, δεν έχουν επίσημο δικαίωμα να επιβάλλουν κυρώσεις.
- Πως ερμηνεύετε το γεγονός ότι απαγορεύτηκε ειδικά σε εσάς η λήψη φωτογραφιών εντός της Αγίας Σοφίας;
Πλήρες αίσχος, ανομία. Δεν θα το δεχτώ αυτό. Είναι μια αυθαίρετη πρακτική των αρχών εκεί. Το έκαναν για να μην δω κανένα νέο λάθος που έκαναν. Αλλά φυσικά αυτή η απαγόρευση δεν θα με εμποδίσει να προστατεύσω την Αγία Σοφία.
- Εκτός από την Αγιά Σοφιά, είδαμε αντίστοιχες συμπεριφορές πολιτιστικής αδιαφορίας και καταστροφής και στη μονή της Παναγίας Σουμελά. Πως σχολιάζετε τα γεγονότα του Φλεβάρη όπου χρησιμοποιήθηκε η ιστορική Μονή για τις ανάγκες βίντεο κλιπ ενός dj ηλεκτρονικής μουσικής;
Ναι, δυστυχώς, το άκουσα και ως σύλλογος κάναμε αίτηση στις επίσημες αρχές για να διερευνηθεί αυτό το θέμα. Όμως η έρευνα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Αυτό είναι ασέβεια και έγκλημα σε δομές που είναι τόσο ευαίσθητες και παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Στόχος μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό για τέτοιου είδους αδικήματα και να πιέσουμε τις αρχές να τα προστατεύσουν.
- Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, θεωρείτε πως υπάρχει χώρος για θρησκευτικές ελευθερίες στην Τουρκία; Πως είναι οι συνθήκες για τους μη μουσουλμάνους;
Για να το πω ωμά, αυτή είναι η ειδικότητα των κοινωνιολόγων και είμαι ιστορικός τέχνης. Αν σχολιάσω εδώ, σχολιάζω μόνο όσα έχω διαβάσει και ακούσει στις εφημερίδες. Όσο για το κομμάτι της θρησκείας, νομίζω ότι όποια θρησκεία είναι ισχυρότερη σε όλο τον κόσμο, είναι ανώτερη από τις άλλες. Γι' αυτό έχω την ίδια απόσταση από όλες.
