Οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν αρχίσει να ετοιμάζονται για έναν πιθανό «εμπορικό πόλεμο» που θα κήρυττε ο Τραμπ, αλλά η επιβολή ενός καθολικού δασμού 20% από τις ΗΠΑ τους έφερε αντιμέτωπους με μια σκληρή πραγματικότητα που δεν περίμεναν.
Ο Φρανσουά Μπαϊρού, πρωθυπουργός της Γαλλίας, χαρακτήρισε την κίνηση αυτή «οικονομική καταστροφή», ενώ η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που βρισκόταν στην Κεντρική Ασία, προειδοποίησε ότι «εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως θα πληγούν βαριά».
Η ΕΕ, που μιλάει για λογαριασμό των 27 κρατών της, στέλνει διπλό μήνυμα: θέλει να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, αλλά είναι και έτοιμη να απαντήσει δυναμικά αν χρειαστεί. Ο Μάρος Σέφκοβιτς, αρμόδιος για το εμπόριο στην ΕΕ, ετοιμάζεται να συζητήσει το θέμα με Αμερικανούς αξιωματούχους την Παρασκευή, λέγοντας ότι «θα κινηθούμε ψύχραιμα, βήμα-βήμα και ενωμένοι, κρατώντας ανοιχτό το παράθυρο του διαλόγου».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η ύφεση πλανιέται πάνω από τις αγορές! Οι δασμοί καταρρέουν τα χρηματιστήρια-Πάτωσε η Ευρώπη, γκρεμίζεται η Wall Street
Για τις χώρες της Ευρώπης, οι δασμοί του Τραμπ είναι σαν γροθιά στο στομάχι, και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να καθησυχάσουν τις βιομηχανίες και τους εμπόρους που ανησυχούν. Η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία, που μέχρι πρόσφατα έδειχνε διστακτική να τα βάλει με τις ΗΠΑ, άλλαξε στάση και συγκάλεσε επειγόντως σύσκεψη με υπουργούς και επιχειρηματίες. Ο λόγος; Η Ιταλία στέλνει στις ΗΠΑ προϊόντα όπως τρόφιμα αξίας 1,6 δισ. ευρώ και κρασί 2 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον Αλεσάντρο Απολίτο της Coldiretti. Εκτός από τις ζημιές στα ταμεία, φοβάται ότι οι Αμερικανοί θα στραφούν σε φθηνές απομιμήσεις, κλέβοντας την αγορά από τα γνήσια ιταλικά προϊόντα.
Από την άλλη, ο Πέδρο Σάντσεθ της Ισπανίας διέψευσε τον Τραμπ, που ισχυρίστηκε ότι η ΕΕ χτυπά τις ΗΠΑ με δασμούς 39%. «Μόλις 3% είναι η αλήθεια», είπε, κατηγορώντας τον για «δικαιολογίες που οδηγούν σε τυφλό προστατευτισμό». Και πρόσθεσε: «Αυτός ο πόλεμος θα βλάψει όλους, αλλά πιο πολύ αυτόν που τον ξεκίνησε».
Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κρατούν την ανάσα τους
Το Ισπανικό Εμπορικό Επιμελητήριο φοβάται μείωση κατά 14% των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, ειδικά σε μηχανήματα και ηλεκτρικό εξοπλισμό. Ο Σάντσεθ ανακοίνωσε ένα σχέδιο ανταπόκρισης ύψους 14,1 δισ. ευρώ για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις στα οικονομικά και να αναζητήσουν νέες αγορές πέρα από τις ΗΠΑ.
Η Σλοβακία είναι πιο εκτεθειμένη από τις περισσότερες χώρες της ΕΕ, λόγω της μεγάλης της εξάρτησης από τις βιομηχανικές εξαγωγές, και ορισμένοι οικονομολόγοι προειδοποιούν για βαθιά πτώση της οικονομικής παραγωγής κατά τουλάχιστον 2,5% σε μόλις δύο χρόνια.
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ προειδοποίησε για πιθανή πτώση 0,4% της οικονομικής παραγωγής της φέτος.
Ακόμη και πριν από την ανακοίνωση του Τραμπ, η γαλλική κυβέρνηση είχε αναθεωρήσει προς τα κάτω την αναμενόμενη ανάπτυξη φέτος στο 0,7%.
Ο γαλλικός τομέας κρασιού και οινοπνευματωδών ποτών είναι πιθανό να πληγεί ιδιαίτερα. Ο επικεφαλής μιας από τις κύριες οινικές οργανώσεις, ο Jérôme Bauer, προειδοποίησε για καθαρή ζημία 1 δισ. ευρώ στη βιομηχανία κρασιού της Γαλλίας.
Οι οινοπαραγωγοί της Ιταλίας κρατούν την ανάσα τους και αυτοί.
«Έχουμε σταματήσει τις εξαγωγές για σχεδόν δύο εβδομάδες τώρα. Όλα έχουν παραλύσει, επειδή οι πελάτες δεν κάνουν παραγγελίες και οι εισαγωγείς δεν εισάγουν», λέει ο Stefano Leone από το Marchesi Antinori, ένα οινοποιείο στην Τοσκάνη με πάνω από έξι αιώνες ιστορία.
Οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 12 έως 13% των συνολικών πωλήσεων και ο Leone λέει ότι η εταιρεία βρίσκεται σε αδιέξοδο.
«Περιμένουμε να καταλάβουμε ποιες αποφάσεις θα λάβουμε, ανάλογα επίσης με τυχόν αντίμετρα που μπορεί να λάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως απάντηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ελπίζουμε ότι θα λάβει χώρα κάποια μορφή διαπραγμάτευσης και θα οδηγήσει σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα».
Το κλίμα στις αγορές της Ευρώπης ήταν ζοφερό καθώς οι επενδυτές πούλησαν μετοχές που θεωρούνταν πιο ευάλωτες στους δασμούς του Τραμπ. Μία από τις μεγάλες γερμανικές εταιρείες, η Adidas, είδε το 12% της αξίας της να εξαφανίζεται από το χρηματιστήριο.
Μικρές αλλά και μεγάλες εταιρείες πρόκειται να πληγούν.
«Αυτή είναι η πρώτη χρονιά που ξεκινήσαμε να εξάγουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι δασμοί μας επηρεάζουν ακόμη πιο άμεσα», λέει ο Rocco Mangiaracina, ο οποίος διατηρεί μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση που παράγει 20.000 μπουκάλια ελαιόλαδο το χρόνο στη Σικελία.
«Μόλις πριν από μια εβδομάδα, στείλαμε τα πρώτα 900 μπουκάλια μας στην αμερικανική αγορά».
Η εκπρόσωπος της γαλλικής κυβέρνησης Σοφί Πρίμας δήλωσε ότι «είμαστε έτοιμοι για αυτόν τον εμπορικό πόλεμο», αλλά πρόσθεσε ότι «η [Ευρωπαϊκή] Ένωση πρέπει να είναι ισχυρή, πρέπει να είναι ενωμένη γι’ αυτό».
Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η Γερμανία, έσπευσε να επικαλεστεί μια «άνευ προηγουμένου επίθεση στο διεθνές εμπορικό σύστημα, το ελεύθερο εμπόριο και τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού».
Ωστόσο, η Γερμανία εξακολουθεί να περιμένει τον εν αναμονή καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς για να σχηματίσει κυβέρνηση, επομένως εναπόκειτο στον αναπληρωτή καγκελάριο Όλαφ Σολτς να επισημάνει ότι «η ισχυρότερη εσωτερική αγορά του κόσμου με 450 εκατομμύρια καταναλωτές» έδωσε δύναμη στην Ευρώπη.
Πώς θα αντιδράσει λοιπόν η ΕΕ και πώς μπορεί να παραμείνει ενωμένη;
Αντίποινα σε δύο βήματα
Η ΕΕ έχει ήδη παρουσιάσει μια μετρημένη απάντηση. Από τα μέσα Απριλίου, ένα πρώτο πακέτο δασμών της ΕΕ αξίας έως και 26 δισ. ευρώ θα επιβληθεί σε αμερικανικά προϊόντα, ως αντίποινα για τους δασμούς 25% των ΗΠΑ στις εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου της ΕΕ που είχαν ήδη ανακοινωθεί τον Μάρτιο. Αυτά είχαν τεθεί ξανά για να δοθεί χώρος για μια λύση μέσω διαπραγματεύσεων. Εάν προχωρήσουν, θα καλύψουν ένα ευρύ φάσμα γεωργικών, τροφίμων και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
Επί του παρόντος βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για ένα ακόμη μεγαλύτερο πακέτο αντιμέτρων που πρόκειται να τεθούν σε εφαρμογή στα τέλη Απριλίου.
Σύμφωνα με τα λόγια της φον ντερ Λάιεν, η Ευρώπη «κρατάει πολλά χαρτιά». Περαιτέρω μέτρα δεν θα περιλαμβάνουν μόνο προϊόντα των ΗΠΑ, αλλά ενδεχομένως και τις ψηφιακές υπηρεσίες τους.
Ο Τραμπ παραπονιέται για το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την ΕΕ, αλλά στις υπηρεσίες οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό πλεόνασμα 109 δισ. ευρώ με την ΕΕ, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες.
Εάν η ΕΕ αποφασίσει να επιβάλει δασμούς ή περιορισμούς σε υπηρεσίες Big Tech ή να περιορίσει την πρόσβαση των ΗΠΑ σε δημόσιες συμβάσεις, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτό που ορισμένοι έχουν χαρακτηρίσει “μεγάλο μπαζούκα” – πιο ξεκάθαρα γνωστό ως Anti-Coercion Instrument (ACI).
Αυτό θα χρειαζόταν την υποστήριξη της πλειοψηφίας από τα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά είναι ένα ισχυρό όπλο όταν οι επιχειρήσεις της Ευρώπης απειλούνται.
Ο Peter Dige Thagesen, επικεφαλής γεωπολιτικής στο διοικητικό συμβούλιο της Δανικής Βιομηχανίας, είπε στο BBC ότι ο Τραμπ «έριξε μια χειροβομβίδα κατευθείαν στο παγκόσμιο εμπόριο, δημιουργώντας τεράστια αβεβαιότητα».
Είπε ότι οι αμερικανικοί δασμοί θα πλήξουν περισσότερο τις μικρότερες εταιρείες που εξάγουν στις ΗΠΑ. Ενώ η ΕΕ έπρεπε να ανταποκριθεί αναλογικά, είπε ότι έπρεπε να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις για να αποφευχθεί ένας βαθύτερος εμπορικός πόλεμος.
Ενώ η πλειοψηφία των ευρωπαίων ηγετών έσπευσε να καταδικάσει τους δασμούς των ΗΠΑ, ο Ούγγρος υπουργός Εξωτερικών Peter Szijjarto έριξε την ευθύνη στην ΕΕ. Ο ηγέτης της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, θεωρείται ευρέως ως ο μεγαλύτερος σύμμαχος του Τραμπ στην Ευρώπη.
«Έχει αποδειχθεί ξανά ότι στις Βρυξέλλες ανίκανοι άνθρωποι ηγούνται των ευρωπαϊκών θεσμών, οι οποίοι υποφέρουν επίσης από μια πολύ σοβαρή Τραμπφοβία», είπε ο Szijjarto.
Αν και η Νορβηγία δεν είναι κράτος μέλος της ΕΕ, ο πρωθυπουργός Jonas Gahr Store είπε ότι η απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς 15% ήταν “κακά νέα” που θα είχαν συνέπειες για πολλές νορβηγικές εταιρείες και θέσεις εργασίας.
Η Νορβηγία είναι κατά κύριο λόγο εξαγωγέας και ο υπουργός Οικονομικών Γενς Στόλτενμπεργκ φοβάται ότι θα μπορούσε να πληγεί από μια «τριπλή συμπίεση». Όχι μόνο από τους δασμούς Τραμπ και τη χαμηλότερη ανάπτυξη, αλλά και από τα αντίμετρα της ΕΕ.
Θα μπορούσε να είναι ένας εμπορικός πόλεμος με πολλά θύματα.
