Είμαστε σίγουροι ότι έχετε δει πολλά παράξενα στρατιωτικά οχήματα, πλοία και αεροσκάφη. Το VVA-14 είναι σίγουρα ένα τέτοιο παράδειγμα και θεωρείται πως έχει έναν από τους πιο ιδιαίτερους σχεδιασμούς στην ιστορία των αεροσκαφών. Το Bartini Believe VVA-14 αναπτύχθηκε από την Σοβιετική Ένωση στις αρχές της δεκαετίας του '70 και προσπάθησε να συνδυάσει την δυνατότητα κάθετης απογείωσης μαζί με σχεδιασμό που εκμεταλλεύονταν την αρχή επίδρασης του εδάφους.
Το αποτέλεσμα ήταν σχετικά απογοητευτικό και η ανάπτυξη του αμφίβιου αεροσκάφους ανθυποβρυχιακού πολέμου σταμάτησε στο δεύτερο πρωτότυπο.
Η Παραγωγή Και Ο Σχεδιασμός Του
Αρχικά να αναφέρουμε ότι το VVA-14 είχε αεροδυναμικό σχεδιασμό που στόχο είχε να εκμεταλλευτεί την αρχή επίδρασης του εδάφους. Αυτή η αρχή εκφράζει το φαινόμενο κατά το οποίο η τριβή ενός αεροσκάφους μειώνεται όταν αυτό πλησιάζει το έδαφος. Παράλληλα το αεροσκάφος σχεδιάστηκε να απογειώνεται από το νερό και παράλληλα να μπορεί να αναπτύσσει υψηλές ταχύτητες σε μεγάλες αποστάσεις. Ουσιαστικά κατασκευάστηκε για να πετάει με μεγάλες ταχύτητες σε υψηλά υψόμετρα αλλά να έχει και την δυνατότητα να πετάει χαμηλά, πάνω από το νερό.
Η παραγωγή του στην Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του '70 και την ανέλαβε η εταιρεία Beriev, με τον Robert Bartini ως τον βασικό σχεδιαστή του πρότζεκτ. Κατά την διάρκεια της παραγωγής του προγράμματος, αποφασίστηκε ότι θα χωρίσουν της διαδικασία σε τρεις φάσεις. Αυτό σήμαινε πως θα παρήγαγαν τρεις διαφορετικές εκδοχές του αεροσκάφους: το VVA-14M1, το VV-14M2 και το VV-14M3.
Το VVA-14M1 ήταν ένα πρωτότυπο που σκοπός του ήταν να τεστάρει όλες τις τεχνολογίες και τις θεωρίες του προγράμματος στην πράξη. Η ομάδα ανάπτυξης ήθελε να δει αν όλα όσα σχεδίασαν στο χαρτί μπορούσαν να γίνουν πράξη και φυσικά να δουν τι βελτιώσεις έπρεπε να γίνουν. Μετά την πρώτη φάση, κατασκευάστηκε το VVA-14M2 το οποίο μπορούσε να απογειωθεί και να προσγειωθεί κάθετα.
Το δεύτερο VVA-14 ήταν στο σύνολο πιο εξελιγμένο: ήταν ουσιαστικά μια βελτιωμένη έκδοση του πρώτου αεροσκάφους. Είχε περισσότερα συστήματα και κοντρόλ για να είναι πιο αποδοτικό. Τελικά, το VVA-14M3 σχεδόν τελειοποίησε την δυνατότητα κάθετης απογείωσης και προσγείωσης και επιπλέον εξοπλίστηκε με πολεμικό οπλισμό. Άλλες σημαντικές προσθέσεις στο τρίτο VVA-14 ήταν τα ανθυποβρυχιακά συστήματα και ο ανιχνευτής μαγνητικών ανωμαλιών.
Το Αεροπλάνο Στην Δράση
Αν και το αεροσκάφος έκανε την πρώτη του πτήση το 1972, γύρισε ξανά σε διαδικασία δοκιμαστικών πτήσεων από το 1974 μέχρι και το 1975. Αυτό έγινε γιατί οι φουσκωτοί πλωτήρες που προστέθηκαν στο αεροσκάφος, προκάλεσαν θέματα κατά την λειτουργεία του. Τελικά, το αμφίβιο αεροσκάφος επέστρεψε στην ενεργό δράση το 1975. Μετά από αυτό, περισσότερες αλλαγές έγιναν στο βασικό πρότζεκτ και η νεότερη εκδοχή του αεροσκάφους ονομάστηκε 14M1P. Αλλά αποδείχθηκε ότι οι αλλαγές δεν ήταν και πολύ επιτυχής και εν τέλει το αεροσκάφος έχασε την δυνατότητα κάθετης απογείωσης και προσγείωσης.
Μπορεί να ακούγεται παράξενο αλλά όλες οι αλλαγές που αναφέραμε έγιναν στα δύο πρωτότυπα VVA-14 αεροσκάφη. Το πρόγραμμα δεν προχώρησε ποτέ στην κατασκευή άλλων αεροσκαφών εκτός αυτών των δύο. Επιπλέον, το πρόγραμμα πέθανε πριν προλάβει το -πολλά υποσχόμενα- αεροσκάφος να υπηρετήσει την Σοβιετική Αεροπορία και να δείξει τι αξίζει στο πεδίο της μάχης.
Γιατί Απέτυχε
Ο κύριος λόγος πίσω από την ακύρωση και απόσυρση του VVA-14 ήταν ο θάνατος του σχεδιαστή του, Bartini το 1974. Η όλη ιδέα ήταν πολύ φιλόδοξη και ιδιαίτερη για να συνεχιστεί χωρίς το πρόσωπο που τόσο καιρό καθοδηγούσε την ανάπτυξη του αεροσκάφους. Το VVA-14 είχε 103 συνολικές ώρες στον αέρα κατά την διάρκεια 107 επίσημων πτήσεων. Το διασωθέν πρωτότυπο μετακινήθηκε στο Κεντρικό Μουσείο Πολεμικής Αεροπορίας της Ρωσίας (τότε Σοβιετικής Ένωσης). Για άγνωστους βέβαια λόγους το συγκεκριμένο πρωτότυπο έφθασε στον προορισμού του με μεγάλες ζημίες και μέχρι σήμερα αυτές οι βλάβες δεν επιδιορθώθηκαν ποτέ.
Ένας άλλος πολύ σημαντικός λόγος πίσω από την εγκατάλειψη του προγράμματος ήταν τα επίπεδα δυσκολίες τα οποία αντιμετώπισε η ανάπτυξή του αεροσκάφους. Η ιδέα ενός αεροσκάφους με δυνατότητα κάθετης απογείωσης και προσγείωσης που παράλληλα είναι ικανό να πετάει με υψηλή ταχύτητα θεωρούταν ιδιαίτερα φιλόδοξο τότε. Ακόμη και σήμερα ένα τέτοιο πρότζεκτ θα ήταν σχεδόν αδύνατο και σίγουρα πολύ ακριβό για να γίνει πράξη.
Σκεφτείτε ότι το VVA-14 αντιμετώπισε πάρα πολλά προβλήματα κατά την διάρκεια της ανάπτυξής του αφού ο Bartini ήθελε συνεχώς να το βελτιώσει. Πολλές όμως από τις αλλαγές που έκανε προκαλούσαν νέες επιπλοκές στην λειτουργεία του αεροσκάφους. Ο σχεδιασμός του σε συνδυασμό με τα συστήματά του δεν ήταν ένα εύκολο εγχείρημα για την στρατιωτική βιομηχανία της τότε περιόδου.
Εκτός από αυτό, κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση ήθελε κάτι πιο αξιόπιστο από το VVA-14. Οι δυνατότητες του ήταν πολύ φιλόδοξες αλλά πολύ λογικά οι Σοβιετικοί αποφάσισαν να προχωρήσουν με μία ασφαλέστερη επιλογή. Το VVA-14 προσπάθησε να γίνει το πιο ισχυρό και χρήσιμο αεροσκάφος κάθε αεροπορίας αλλά απέτυχε λόγω της περιπλοκότητας του και του θανάτου του σχεδιαστή του.
Σήμερα, έχουμε διαφορετικά πλοία και αεροσκάφη για κάθε έναν από τους ρόλους του VVA-14. Έχουμε ελικόπτερα και αεροσκάφη για ανθυποβρυχιακό πόλεμο, αεροσκάφη με δυνατότητα κάθετης απογείωσης και προσγείωσης και αεροσκάφη ειδικά σχεδιασμένα να πετούν σε χαμηλό υψόμετρο ή να πετούν με υψηλές ταχύτητες. Είναι πολύ απίθανο να υπάρξει αεροσκάφος που θα μπορεί να τα συνδυάσει όλα αυτά, τουλάχιστον στο κοντινό μέλλον...