Εχθές Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου συμπληρώθηκαν 30 ολόκληρα χρόνια από την υπογραφή του Μνημονίου της Βουδαπέστης το έτος 1994. Αυτή η συμφωνία ακόμη στοιχειώνει το Κίεβο, πάμε να θυμηθούμε γιατί.
Η Μαύρη Ημέρα για την Ουκρανία
Στις 5 Δεκεμβρίου του 1994 λοιπόν, η Ουκρανία αφόπλισε το μεγάλο οπλοστάσιο πυρηνικών όπλων της με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ρωσία. Αυτές οι τρεις χώρες υποσχέθηκαν να προστατεύσουν την εδαφική της ακεραιότητα.
Περίπου 20 χρόνια αργότερα η Ρωσία έσπασε την συμφωνία (για πολλούς δικαιολογημένα), προσορμίζοντας την Κριμαία στην επικράτεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας. 30 χρόνια μετά την συμφωνία, το 2024, η Μόσχα για ακόμη μία φορά ενεπλάκη σε πόλεμο με το Κίεβο.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από αρχή και ας επικεντρωθούμε σε αυτήν την ιστορική συμφωνία που υπογράφηκε τρεις δεκαετίες νωρίτερα στην ουγγρική πρωτεύουσα.
Μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης ο ουκρανικός στρατός κληρονόμησε ένα μεγάλο πυρηνικό οπλοστάσιο. Οι εκτιμήσεις υποστηρίζουν ότι το Κίεβο διέθετε 1.500 με 2.100 στρατηγικές και 2.800 με 4.800 τακτικές πυρηνικές κεφαλές την τότε περίοδο.
Τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Μόσχα πίστευαν ότι η Ουκρανία έπρεπε να αφοπλιστεί πυρηνικά, για αυτό και οι δύο υπερδυνάμεις ένωσαν τις δυνάμεις τους και κατάφεραν να πείσουν την ουκρανική ηγεσία να υπογράψει το μνημόνιο της Βουδαπέστης.
Στην πραγματικότητα οι Αμερικανοί και οι Ρώσοι δεν έδωσαν και πολλές επιλογές στους Ουκρανούς. Ο τότε Ουκρανός πρόεδρος Λεονίντ Κραβτσούκ αποκάλυψε αργότερα πως οι ΗΠΑ τον απείλησαν με κυρώσεις και πλήρη απομόνωση αν δεν συμφωνούσε στον αφοπλισμό.
Έτσι ο Κραβτσούκ συμφώνησε και στις 5 Δεκεμβρίου του συγκεκριμένου έτους υπέγραψε το πολυαναμενόμενο μνημόνιο. Ως αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και η Μόσχα υπέγραψαν εγγυήσεις που ανέγραφαν πως δεν θα χρησιμοποιούσαν οικονομικά και στρατιωτικά μέσα για να επιτεθούν στην ουκρανική επικράτεια, ενώ υποσχέθηκαν να σέβονται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του κράτους. Αργότερα στην συμφωνία συμμετείχε η Γαλλία και η Κίνα.
Πολύ γρήγορα οι Ουκρανοί κατάλαβαν το λάθος που έκαναν, αφού ακόμη και ξένοι ηγέτες κρατών προειδοποιούσαν την πολιτική ηγεσία του Κιέβου, λέγοντάς την πως «οι εγγυήσεις αυτές είναι κάποια από τα μεγαλύτερα ψέματα στην ιστορία».
Σήμερα πολλοί Ουκρανοί πιστεύουν πως εάν το Κίεβο διέθετε ακόμη πυρηνικά όπλα δεν θα συνέβαινε κανένας πόλεμος με την Ρωσία.
