Σε 18 μήνες πολέμου, δεκάδες Ρώσοι συνεργάτες και άλλοι εχθροί της Ουκρανίας έγιναν στόχοι δολοφονικών επιχειρήσεων που πραγματοποιήθηκαν από ειδικές δυνάμεις και πράκτορες των υπηρεσιών πληροφοριών του Κιέβου στα κατεχόμενα και στη Ρωσία,όπως γράφει ο Economist .
Ο Εβγκένι Γιουνακόφ, ο δήμαρχος ενός μικρού οικισμού στην περιοχή του Χάρκοβο, Βελίκι Μπουρλούκ, αναγνωρίστηκε ως συνεργάτης της Ρωσίας. Ο "Caucaz", ένας διοικητής των ειδικών δυνάμεων, και μια ομάδα τοπικών αξιωματικών έλαβαν την αποστολή να τον δολοφονήσουν. Οι άνθρωποι του Caucaz τον ακολουθούσαν σχολαστικά για αρκετές ημέρες: πού έκανε τα ψώνια του, πότε και πού μετακόμισε, τι μέτρα ασφαλείας χρησιμοποίησε.
Αφού πυροδότησε τη βόμβα από απόσταση, έγιναν αόρατοι υποχωρώντας σε ασφαλή σημεία εντός των κατεχομένων. Η ομάδα επέστρεψε στην περιοχή που ελέγχεται από το Κίεβο μόνο μετά από αρκετές εβδομάδες, όταν η πόλη απελευθερώθηκε από τους Ουκρανούς. Το σώμα του Γιουνακόφ δεν βρέθηκε ποτέ. Ρώσοι συνεργάτες που στοχοποιήθηκαν από τους Ουκρανούς πυροβολήθηκαν, ανατινάχτηκαν, κρεμάστηκαν και μερικές φορές εξοντώθηκαν με ένα ποτήρι δηλητηριασμένο κονιάκ.
Η Ουκρανία δεν παρέχει λεπτομέρειες για αυτές τις επιχειρήσεις, αλλά λίγοι αμφιβάλλουν για τη συμμετοχή των ολοένα και πιο αποτελεσματικών υπηρεσιών ασφαλείας της. Οι ίδιες οι ουκρανικές υπηρεσίες δίνουν υποδείξεις για πιθανή εμπλοκή τους σε αυτές τις δολοφονίες . «Όποιος προδίδει την Ουκρανία, πυροβολεί Ουκρανούς ή εκτοξεύει πυραύλους κατά της Ουκρανίας πρέπει να καταλάβει ότι παρακολουθείται και θα λογοδοτήσει», δήλωσε ο Αντρέι Τσέρνιακ, αξιωματικός της GUR, της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας.
Σε μια συνέντευξη τον Ιούλιο με το αφεντικό του, στρατηγό Κύριλλος Μπουντάνοφ , προχώρησε ακόμη περισσότερο. «Αν με ρωτάτε για τη δημιουργία μιας παραλλαγής της Μοσάντ... δεν χρειάζεται να το κάνουμε αυτό. Υπάρχει ήδη."
Συγκαλυμμένες επιχειρήσεις με αιματοχυσία. «Χρειαζόταν να εξοντώσουμε τους τρομοκράτες»
Στη σύγχρονη Ουκρανία, οι δολοφονίες ξεκίνησαν το αργότερο το 2015, όταν η SBU, η Υπηρεσία Εσωτερικής Ασφάλειας της Ουκρανίας, δημιούργησε ένα νέο τμήμα μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την κατοχή του Ντονμπάς.
Η Αντικατασκοπεία της Διεύθυνσης 5, αρχικά λειτούργησε ως ομάδα ελίτ για επιχειρήσεις δολιοφθοράς που ιδρύθηκε ως απάντηση στη ρωσική εισβολή. Αργότερα, η δουλειά τους επικεντρώθηκε σε αυτό που ευφημιστικά αποκαλείται «υγρή επιχείρηση» - μυστικές επιχειρήσεις με αιματοχυσία.
Ο Valentin Nalivaychenko, επικεφαλής της SBU εκείνη την εποχή, είπε ότι η αλλαγή ήρθε όταν οι Ουκρανοί ηγέτες αποφάσισαν ότι η τιμωρία των συνεργατών με τη φυλακή δεν ήταν πλέον αρκετή. Οι φυλακές ήταν γεμάτες, λίγοι όμως φοβήθηκαν τις συνέπειες.
«Απρόθυμα, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι υπήρχε ανάγκη εξάλειψης των τρομοκρατών», είπε ο Ναλιβάιτσενκο. Ένας πρώην αξιωματικός της διεύθυνσης περιέγραψε τα γεγονότα με παρόμοιους όρους: «Χρειαζόταν να τους πάμε τον πόλεμο».
Το 2015 και το 2016, η σκηνοθεσία συνδέθηκε με τη δολοφονία ενίοτε βασικών διοικητών φιλορωσικών στρατευμάτων στην ανατολική Ουκρανία: Ο Μιχαήλ Τόλστιχ, γνωστός και ως «Γκίβι», σκοτώθηκε σε επίθεση με ρουκέτα. Ο Arsen Pavlov, που ονομάζεται επίσης "Motorola", ήταν στόχος βομβιστικής επίθεσης σε ασανσέρ.
Ο Alexander Zaharchenko πέθανε σε έκρηξη σε εστιατόριο. Λόγω του μεγέθους και του προϋπολογισμού του πέντε φορές μεγαλύτερο από εκείνο του GUR, το SBU έχει πραγματοποιήσει τις πιο εξελιγμένες αποστολές, όπως τον βομβαρδισμό του Οκτωβρίου 2022 στη γέφυρα Κερτς που συνδέει τη Ρωσία με την Κριμαία.
Άλλοι, ωστόσο, τονίζουν τον ρόλο του GUR, με τα μυστικά του δίκτυα και τις ολοένα και πιο αποτελεσματικές πολεμικές επιχειρήσεις. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας στην κατεχόμενη Ουκρανία είναι οι Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων (SSO). Πρόκειται για μια σχετικά νεοσύστατη ομάδα που συντονίζει τις επιχειρήσεις του αντιστασιακού κινήματος, Rukh Oporu - Παρτιζάνοι της Ουκρανίας.
Ειδικές δυνάμεις θέλουν να πραγματοποιήσουν επιχειρήσεις στο έδαφος της Ρωσία
Η επιχείρηση Χάρκοβο, για παράδειγμα, πραγματοποιήθηκε από την SSO. Ο Ντένις Γιαροσλάβσκι, αξιωματικός του SSO, είπε ότι η υπηρεσία τώρα αναζητά άδεια για να διεξάγει επιχειρήσεις σε ρωσικό έδαφος, αλλά η κίνηση δεν αντιμετωπίζεται ευνοϊκά από όλους στην κοινότητα πληροφοριών της Ουκρανίας.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι λέγεται ότι εξουσιοδοτεί τις πιο αμφιλεγόμενες επιχειρήσεις,. Ανώτερη πηγή της ουκρανικής κυβέρνησης αρνήθηκε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες: «Είναι σημαντικό να μην σχολιάσουμε ή καν να σκεφτούμε τέτοιες επιχειρήσεις».
Ο Ζελένσκι εξέδωσε σαφή εντολή για την αποφυγή παράπλευρων ζημιών μεταξύ αμάχων, σύμφωνα με την πηγή. «Ο πρόεδρος κοινοποιεί αυτή τη διαταγή στο λαό επίσημα και μερικές φορές φωνάζοντας τους». Η Ουκρανία θα έπρεπε να επιλέξει τους στόχους της πολύ προσεκτικά και χωρίς τη συμβολή του προέδρου, μπορεί να μην είχε πάντα την ίδια προσεκτική στάση.
Το Κίεβο δέχθηκε πυρά ιδιαίτερα τον περασμένο Οκτώβριο όταν οι New York Times ανέφεραν ότι η αμερικανική κυβέρνηση πίστευε ότι η Ουκρανία ενεπλάκη στην επίθεση με παγιδευμένο αυτοκίνητο στην Ντάρια Ντούγκινα, κόρη του Αλεξάντρ Ντούγκιν, ενός Ρώσου φιλοσόφου εθνικιστή. Δεν είναι ακόμη σαφές εάν ο Ντούγκιν ήταν ο πραγματικός στόχος της επίθεσης. Κάποιες αναφορές αναφέρουν ότι αντάλλαζε αυτοκίνητα με τον πατέρα της.
Μια σειρά επιχειρήσεων που στόχευαν ανήλικους φιλορώσους προπαγανδιστές αποκάλυψαν μια τάση που λίγες από τις πηγές με τις οποίες επικοινώνησε ο Economist θα θεωρούσαν αποδεκτή. «Πρόκειται για περιθωριακούς χαρακτήρες», είπε μια πηγή στο τμήμα αντικατασκοπείας της SBU. «Με κάνει να νιώθω άβολα».
Ο πρώην αξιωματικός της 5ης Διεύθυνσης της SBU πρότεινε ότι οι επιχειρήσεις αυτού του είδους είχαν περισσότερο σκοπό να εντυπωσιάσουν τον πρόεδρο παρά να συμβάλουν στη νίκη της Ουκρανίας. «Κλόουν, ιερόδουλες και αστείοι είναι πάντα γύρω από τη ρωσική κυβέρνηση», είπε. «Σκοτώστε έναν και στη θέση του θα εμφανιστεί άλλος».
Ο πρώην κατάσκοπος είπε ότι ανησυχεί για την εκστρατεία δολοφονίας της Ουκρανίας, η οποία μπορεί να βασίζεται στην παρόρμηση και όχι στη λογική. Η εξάλειψη στόχων έχει ψυχολογικό ρόλο: να κάνει τη Ρωσία να πληρώσει όσο το δυνατόν πιο δραστικά για εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στην Ουκρανία και να ανυψώσει το ηθικό των απλών Ουκρανών.
Αυτό συνέβη και με τον Stanislav Rjitki , έναν πρώην διοικητή υποβρυχίου που πιστεύεται ότι εκτόξευσε τους πυραύλους που σκότωσαν 38 Ουκρανούς στη Vinnytsia τον Ιούλιο του 2022. Πυροβολήθηκε θανάσιμα ένα χρόνο αργότερα ενώ έκανε τζόκινγκ σε ένα πάρκο στο Κρασνοντάρ στη Ρωσία. Αλλά άλλες επιχειρήσεις δείχνουν ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη στρατηγική και έχουν θέσει σε κίνδυνο πηγές και μεθόδους που χρησιμοποιούνται από τις μυστικές υπηρεσίες που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν το επίπεδο διείσδυσης ουκρανικών πρακτόρων στο ρωσικό έδαφος.
«Οι υπηρεσίες ασφαλείας μας δεν πρέπει να κάνουν πράγματα μόνο και μόνο επειδή μπορούν». Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη δημιουργία της «ουκρανικής Μοσάντ» Ο στόχος μας "δεν είναι να τρομάξουμε τον εχθρό, αλλά να τον αναγκάσουμε να εγκαταλείψει τα κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας", δήλωσε ο Αντρέι Γιουσόφ, εκπρόσωπος του GUR, ο οποίος επέμεινε ότι η Ουκρανία προσπαθούσε να αποφύγει μια εκστρατεία "τυφλού τρόμου".
Οι Ουκρανοί κατάσκοποι θα συνεχίσουν να «εντοπίζουν και να εκμεταλλεύονται τη ρωσική ψυχολογία και αδυναμίες» όπου τις βρουν, εξήγησε ο Γιουσόφ. Φυσικά ισχύει και το αντίστροφο. Η διείσδυση των ουκρανικών υπηρεσιών ασφαλείας από Ρώσους πράκτορες παραμένει μεγάλο πρόβλημα. Κατά την εκτίμηση ορισμένων από τις πηγές, αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της αποστολής για τη δημιουργία μιας ουκρανικής Μοσάντ.
Ο πρώην επικεφαλής του τμήματος εσωτερικής ασφάλειας της SBU διέφυγε από την Ουκρανία και ερευνάται ερήμην για προδοσία. Η εμπιστοσύνη παραμένει ένα ζήτημα εντός της υπηρεσίας και επομένως όλες εκτός από τις πιο ασήμαντες λειτουργίες διεξάγονται σε μικρές ομάδες. «Οι άνθρωποι είναι πάντα ο πιο αδύναμος κρίκος μας», είπε η πηγή από τη διεύθυνση αντικατασκοπείας της SBU. «Είναι μακράν το πιο δύσκολο κομμάτι των υπολογισμών μας».
