Την ανάδειξη της Ελλάδας ως ενεργειακό κόμβο στην Ευρώπη προωθεί Ισραηλινός ανώτερος αξιωματικός εν αποστρατεία, σε εκτενές άρθρο του για το τρίγωνο Ελλάδα-Ισραήλ-Τουρκία και τη διαμόρφωση της γεωπολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Όπως γράφει χαρακτηριστικά, "το τανγκό του Ισραήλ με την Τουρκία έχει όρια", και ο μόνος τρόπος συνεργασίας με την Άγκυρα είναι το οριστικό "θάψιμο" του αναθεωρητικού δόγματος της "Γαλάζιας Πατρίδας".
Η πειστική νίκη του κεντροδεξιού κόμματος της Νέας Δημοκρατίας του Κυριάκου Μητσοτάκη στον δεύτερο γύρο των ελληνικών βουλευτικών εκλογών της 25ης Ιουνίου σταθεροποιεί το πολιτικό σκηνικό στην Αθήνα, γράφει σε Ισραηλινό ΜΜΕ, ο Συνταγματάρχης ε.α. Εράν Λέρμαν, πρώην αναπληρωτής διευθυντής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών της Ιερουσαλήμ. Δεδομένου ότι το ελληνικό συνταγματικό σύστημα επιβραβεύει σημαντικά το κόμμα με τις περισσότερες ψήφους στον δεύτερο γύρο, η ΝΔ διαθέτει πλέον την απόλυτη πλειοψηφία των 158 επί συνόλου 300 βουλευτών.
Και συνεχίζει:
Ουσιαστικά, ολοκληρώνεται ένας κύκλος εκλογών σε βασικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, επιβεβαιώνοντας έμπειρα πολιτικά πρόσωπα στην εξουσία: Τον Μπενιαμίν Νετανιάχου στο Ισραήλ, που κυβερνά από τις 29 Δεκεμβρίου με έναν σταθερό κοινοβουλευτικό συνασπισμό (παρά τις σημαντικές αναταραχές για τη δικαστική μεταρρύθμιση)- τον Νίκο Χριστοδουλίδη, πρώην υπουργό Εξωτερικών, που ορκίστηκε πρόεδρος της Κύπρου στις 28 Φεβρουαρίου- και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που κέρδισε τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία (28 Μαΐου) και ορκίστηκε για τρίτη θητεία (3 Ιουνίου).
Στο πλαίσιο αυτό, η επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Εξωτερικών Έλι Κοέν στην Ελλάδα στις 6 Ιουλίου -η πρώτη του είδους της που φιλοξενήθηκε από τον νέο Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη- σηματοδότησε τη σημασία που αποδίδουν οι δύο χώρες στη συνεργασία τους και στον ρόλο τους ως στρατηγικών αγκυρών μιας νέας ευθυγράμμισης δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι κοινές αντιλήψεις για τις απειλές και τις ευκαιρίες, η συγγένεια αξιών και η προοπτική οικονομικής συνεργασίας, ειδικά αλλά όχι αποκλειστικά στον ενεργειακό τομέα, αποτελούν μέρος αυτής της νέας "γέφυρας πάνω από τη Μεσόγειο".
Το Ισραήλ συμμετέχει εκτενώς στην ενίσχυση των ελληνικών στρατιωτικών δυνατοτήτων. Οι Ισραηλινοί έχουν γίνει σημαντικό μέρος του τουριστικού εμπορίου της Ελλάδας και μεγάλοι επενδυτές στην Κύπρο. Το Ισραήλ υποστηρίζει σθεναρά τη θέση της Ελλάδας και της Αιγύπτου για την οριοθέτηση των συνόρων της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο - σε αντίθεση με τις γραμμές που χάραξαν η Τουρκία και η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας στην Τρίπολη.
Τελικά, η Ελλάδα είναι πιθανό να γίνει αν όχι κόμβος, τότε αγωγός προς την Ευρώπη για την ενέργεια της Μεσογείου. Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ θα πρέπει να είναι σε θέση να καθησυχάσει την Ελλάδα και την Κύπρο ότι δεν πρόκειται να επιτευχθεί καμία συνεννόηση με τον Ερντογάν η οποία θα είναι αντίθετη με τα συμφέροντά τους.
Ποια θα πρέπει να είναι η ατζέντα του Νετανιάχου στην Τουρκία;
Οι επαναλαμβανόμενες νύξεις και πιέσεις που έχει χρησιμοποιήσει ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του για να πείσει το Ισραήλ να εξάγει το φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της Μεσογείου μέσω της Τουρκίας (βοηθώντας το να καθιερωθεί ως ενεργειακός κόμβος) είναι τελικά άσκοπες. Ένα τέτοιο σχέδιο θα προσέκρουε αμέσως σε σύγκρουση για τη χρήση της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Το Ισραήλ δεν επιθυμεί να γίνει δέσμιο μιας ασταθούς ηγεσίας στην Τουρκία, η οποία εξακολουθεί να τρέφει εχθρικά αισθήματα και θα μπορούσε να στραφεί ριζικά εναντίον του Ισραήλ σε περιόδους κρίσης, ιδίως σε μια αντιπαράθεση με τη Χαμάς. Επιπλέον, όπως αναλύεται παρακάτω, υπάρχουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις.
Τι θα πρέπει, λοιπόν, να είναι στην ημερήσια διάταξη κατά την επίσκεψη του Νετανιάχου στην Άγκυρα, αν απορρίψει (όσο ευγενικά κι αν το κάνει) την πίεση του Ερντογάν για έναν αγωγό προς την Τουρκία; Υπάρχουν, όπως έχουν τα πράγματα, σημαντικά άλλα πεδία στα οποία οι δύο χώρες -παρά τις πικρές διαφορές του πρόσφατου παρελθόντος- μπορούν να βρουν κοινό έδαφος, ακόμη και αν το Ισραήλ αρνείται να ανταλλάξει τη στρατηγική του εταιρική σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο. Το εύρος των εμπορικών συναλλαγών -με σαφή στρέβλωση υπέρ της Τουρκίας- συνεχίζει να αυξάνεται, και μπορεί να το κάνει ακόμη περισσότερο (έστω και οριακά) αν η σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση προχωρήσει με τα σχέδιά της να μειώσει το κόστος ζωής επιτρέποντας τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων. Οι κακές επιδόσεις της τουρκικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια φάνηκε σε ορισμένα σημεία να θέτουν υπό αμφισβήτηση την πολιτική επιβίωση του Ερντογάν: οι καλύτερες σχέσεις με το Ισραήλ, καθώς και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, μπορούν να βοηθήσουν στην απεμπλοκή της Τουρκίας από τη σημερινή της δύσκολη θέση.
Σε στρατηγικό επίπεδο, το Ισραήλ μοιράζεται με την Τουρκία -όπως κατέδειξε στα μέσα Ιουλίου η επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ στο Μπακού- ένα έντονο ενδιαφέρον για την ικανότητα του Αζερμπαϊτζάν να αμυνθεί εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με την Τεχεράνη. Παραδοσιακός σύμμαχος της Τουρκίας, το Αζερμπαϊτζάν απολαμβάνει μια ισχυρή σχέση ασφαλείας με το Ισραήλ όλα αυτά τα χρόνια, και πρόσφατα άνοιξε πρεσβεία μετά από χρόνια δισταγμού και καθυστέρησης. Η Τουρκία μπορεί να λάβει αμφίσημη θέση απέναντι στο Ιράν (υπήρχαν μόνο δύο μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το 2010 που αντιτάχθηκαν στο ψήφισμα για τις κυρώσεις του 1929: Η Τουρκία και η Βραζιλία), αλλά στη Συρία, καθώς και για το μέλλον του Αζερμπαϊτζάν, η Άγκυρα και η Τεχεράνη βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές.
Τελικά, στο ζήτημα της ταυτότητας και των θεσμών της Μεσογείου, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος λαμβάνουν μια διαφοροποιημένη θέση, η οποία αφήνει τις πόρτες του "κλαμπ" ανοιχτές σε όλους όσοι μπορούν να αποδείξουν ότι είναι "ομοϊδεάτες". Ο νεο-οθωμανισμός του Ερντογάν της προηγούμενης δεκαετίας δεν θα μπορούσε να χωρέσει, ούτε και μια στάση που διεκδικεί το μισό Αιγαίο στο όνομα της "Mavi Vatan", του δόγματος της "Γαλάζιας Πατρίδας". Εάν ο Ερντογάν είναι πρόθυμος να αποστασιοποιηθεί από τέτοιες φαντασιώσεις, το Ισραήλ θα μπορούσε να βοηθήσει να χαράξει μια πορεία προς μια ευρύτερη περιφερειακή ολοκλήρωση (η οποία μπορεί επίσης να αντανακλάται στη θέση της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον) -αλλά όχι εις βάρος όσων έχουν ήδη επιτευχθεί.
