Λιβυκά ΜΜΕ αναφέρθηκαν σε πρόσφατες προσπάθειες της Τουρκίας να αποκτήσει επαφές με το καθεστώς Χαφτάρ στην Ανατολική Λιβύη. Πτήσεις τουρκικών μεταγωγικών αεροσκαφών ως αερογέφυρα ξεκίνησαν και πάλι με ότι αυτό σημαίνει για τις εξελίξεις στο προσεχές μέλλον.
Αυτό γίνεται γιατί η Άγκυρα αντιλαμβάνεται ότι αν θέλει να συνεχίσει να αναπτύσσει την αναθεωρητική της πολιτική της Γαλάζιας Πατρίδας, στη Μεσόγειο, θα πρέπει να διατηρήσει και αν είναι δυνατόν να αυξήσει την επιρροή της στην βορειοαφρικανική χώρα και πέρα από την κυβέρνηση της Τρίπολης.
Είναι χαρακτηριστικά τα όσα έγραψε πρόσφατα ο Μουχιτίν Αταμάν, αναλυτής του think tank της SETA, στην τουρκική εφημερίδα Daily Sabah.
Γράφει συγκεκριμένα ο Αταμάν: «Η διεθνής κοινότητα ασχολείται με τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας από τις πρώτες μέρες του 2022 και έδειξε ελάχιστο ενδιαφέρον για άλλες περιφερειακές κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των κρίσεων της Συρίας και της Λιβύης στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι άλλες παρατεταμένες συγκρούσεις συνεχίζουν να καθορίζουν τη διεθνή πολιτική. Η συριακή κρίση έχει τεθεί υπόψη της διεθνούς κοινότητας κυρίως λόγω των προσπαθειών της Τουρκίας, καθώς η Άγκυρα θεωρεί τις εξελίξεις στο βόρειο τμήμα της χώρας ως επικείμενη απειλή για την εδαφική της ακεραιότητα και την πολιτική της ανεξαρτησία. Αλλά σε σύγκριση με άλλες περιφερειακές κρίσεις, η κρίση στη Λιβύη φαίνεται αρκετά αδρανής. Δεν υπάρχει πρόοδος στην κρίση και επείγουσα ανάγκη για τους διεθνείς παράγοντες.
Ωστόσο, η κρίση στη Λιβύη εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα ασφάλειας για την ευρύτερη περιοχή. Όχι μόνο οι χώρες της Βόρειας Αφρικής, αλλά και πολλές μεσογειακές, ευρωπαϊκές και αφρικανικές χώρες έχουν επηρεαστεί σημαντικά από την κρίση. Ως εκ τούτου, πολλές εξωτερικές δυνάμεις συνεχίζουν τους αγώνες τους για να διαμορφώσουν το μέλλον της Λιβύης μέσω άμεσης ή έμμεσης επέμβασης μέσω των αντιπροσώπων τους στο έδαφος.
Ειδικά η ασφάλεια, η μετανάστευση, το πετρέλαιο και ο ριζοσπαστισμός είναι από τα κύρια προβλήματα που πηγάζουν από την κρίση και έχουν μεγάλο αντίκτυπο σε πολλές περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις. Για παράδειγμα, ενώ η Ρωσία συνεχίζει να διατηρεί τη στρατιωτική της ύπαρξη στη Λιβύη, η οποία δρα ανεξάρτητα και εξυπηρετεί τα περιφερειακά συμφέροντα της Ρωσίας, η Ελλάδα απειλεί τη νόμιμη κυβέρνηση της Τρίπολης για την προσέγγισή της με την Τουρκία, τον κύριο υποστηρικτή της κυβέρνησης.
Ποιον να στηρίξουμε;
Τις περισσότερες φορές, οι παρατηρητές επικεντρώνονται στις πολιτικές των εξωτερικών δυνάμεων και «ποιους υποστηρίζουν» στην κρίση. Ωστόσο, είναι επίσης ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε και να αναλύσουμε «σε ποιους είναι εναντίον». Αυτό συμβαίνει στην κρίση στη Λιβύη. Τα περισσότερα κράτη ακολουθούν πολιτικές σύμφωνα με τις θέσεις άλλων διεθνών παραγόντων. Φαίνεται ότι οι περισσότερες παγκόσμιες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών χωρών και της Ρωσίας, δεν εξετάζουν το ενδεχόμενο επίλυσης της κρίσης στη Λιβύη υπέρ της νόμιμης κυβέρνησης που εδρεύει στην Τρίπολη, κυρίως για να εμποδίσουν την Τουρκία να διατηρήσει την αποτελεσματικότητά της στη Λιβύη.
Επομένως, όλοι παρέχουν άμεση ή έμμεση υποστήριξη στον αντιτουρκικό και αυταρχικό παράγοντα, πραξικοπηματία στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ. Αυτές οι παγκόσμιες δυνάμεις αναμένουν από τον Χάφταρ να μεγιστοποιήσει τα συμφέροντα των εξωτερικών δυνάμεων και να αποτρέψει την παρουσία της Τουρκίας στη χώρα.
Οι περισσότερες εξωτερικές δυνάμεις, κυρίως οι παγκόσμιες δυνάμεις, θέλουν να δουν μια «ανεπίλυτη Λιβύη» ή μια «διχασμένη Λιβύη», που θα ανοίξει το δρόμο για την παρέμβασή τους. Πολλές περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις αναγκάζουν τους εγχώριους παράγοντες της κρίσης στο χείλος της κατάρρευσης για να τους εξαρτήσουν από ορισμένες εξωτερικές δυνάμεις. Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε φορά που αναρωτιόμαστε εάν η επίλυση της κρίσης στη Λιβύη, παρόμοια με οποιαδήποτε άλλη περιφερειακή κρίση, είναι δυνατή ή όχι, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις θέσεις των εξωτερικών δυνάμεων.
Με άλλα λόγια, η εναρμόνιση των συμφερόντων των εξωτερικών δυνάμεων είναι μια από τις βασικές προϋποθέσεις και ως εκ τούτου εμπόδια για την επίλυση της κρίσης. Πιθανώς, η εναρμόνιση των εξωτερικών εξουσιών είναι πιο δύσκολη από την εναρμόνιση των εγχώριων παραγόντων. Ως εκ τούτου, οι περισσότερες εξωτερικές δυνάμεις δίνουν προτεραιότητα στην επίλυση του προεδρικού προβλήματος, δηλαδή ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα. Με άλλα λόγια, οι περισσότερες εξωτερικές δυνάμεις υπονομεύουν την προετοιμασία ενός συντάγματος, τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών ή την έναρξη μιας διαδικασίας οικοδόμησης κράτους, που όλα αυτά αποτελούν τη βάση μιας μόνιμης λύσης.
Οι δυτικές χώρες έχουν χάσει κυρίως το ενδιαφέρον τους για την κρίση στη Λιβύη λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και των συναφών κρίσεων που αντιμετωπίζουν, όπως θέματα τροφίμων και ενέργειας. Ωστόσο, οι δυτικές χώρες δεν είναι σε θέση να ξεπεράσουν αυτά τα αυξανόμενα ζητήματα. Όσο περισσότερο οι δυτικές χώρες είναι κολλημένες σε περιφερειακές κρίσεις, τόσο πιο πιθανό είναι να χάσουν την ενιαία θέση τους απέναντι σε αυτές τις περιφερειακές κρίσεις. Τελικά, οι δυτικές χώρες θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν διαφορετικές και ίσως αντικρουόμενες πολιτικές απέναντι στη λιβυκή κρίση. Εξετάζοντας τις θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών απέναντι στη λιβυκή κρίση, κάθε συνδεδεμένο ευρωπαϊκό κράτος, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Γερμανία, ακολουθούν διαφορετική πολιτική απέναντι στην κρίση.
Οι προσπάθειες λύσης της Τουρκίας
Η Τουρκία προσπαθεί να αναβιώσει τις διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό ενός οδικού χάρτη για μια βιώσιμη διπλωματική και πολιτική λύση στην κρίση. Κατά τις πολιτικές διαβουλεύσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη την περασμένη εβδομάδα, η τουρκική αντιπροσωπεία τόνισε τη σημασία της προώθησης της πολιτικής διαδικασίας στη Λιβύη. Και οι δύο πλευρές έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους για τη διεξαγωγή ελεύθερων, δίκαιων και αξιόπιστων εκλογών με βάση την ευρύτερη κοινωνική συναίνεση στη χώρα.
Επιπλέον, Τούρκοι αξιωματούχοι τόνισαν τη σημασία της αποφυγής προκλήσεων και του τερματισμού των δραστηριοτήτων που διεξάγονται κατά των διεθνών συμφωνιών προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η τουρκική έμφαση ήταν ενάντια στις πιο πρόσφατες προκλήσεις της Ελλάδας προς τη λιβυκή κυβέρνηση.
Φαίνεται ότι η Δύση, ειδικά τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν χάσει μεγάλο μέρος των συμφερόντων τους στη λιβυκή κρίση. Τουλάχιστον, έχουν χάσει την αποτελεσματικότητά τους στην περιοχή. Μόνο η Ελλάδα συνεχίζει να ανησυχεί για το μέλλον της Λιβύης λόγω της συνεχιζόμενης παρουσίας και αποτελεσματικότητας της Τουρκίας στην περιοχή. Ειδικότερα, η ομαλοποίηση της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή ανησυχεί όλους τους αντιτουρκικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των Βρυξελλών και της Ελλάδας.
Αυτές οι ομάδες αντιτουρκικών παραγόντων, όπως η Γαλλία, προσπαθούν να παρακινήσουν την Αίγυπτο, η οποία δεν θέλει μια ισχυρή Τουρκία στην περιοχή, να αυξήσει την αποτελεσματικότητά της στη Λιβύη.
Ωστόσο, μια πιθανή διαδικασία εξομάλυνσης μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου και η ανάγκη για επαναβαθμονόμηση της πολιτικής των περιφερειακών κρατών μπορεί να απαιτήσει μια πολλά υποσχόμενη και εποικοδομητική διαδικασία στη λιβυκή κρίση».
