"Τι αναμένεται καθώς η East Med ανταποκρίνεται στην πείνα της Ευρώπης για φυσικό αέριο",είναι ο τίτλος άρθρου Διεθνούς έγκριτου ΜΜΕ σε θέματα ενέργειας, του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Στις 15 Ιουνίου, στο Κάιρο, ο Επίτροπος Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Kadri Simson, ο Αιγύπτιος υπουργός Ενέργειας Tarek El Molla και η ισραηλινή υπουργός ενέργειας Karine Elharrar υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας (MoU) με το οποίο το Ισραήλ θα πωλούσε αέριο στην Ευρώπη μέσω των τερματικών υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αιγύπτου (LNG).
Παρούσα στην τελετή υπογραφής ήταν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, η οποία χαρακτήρισε την τριμερή συμφωνία ως ένα σημαντικό βήμα που θα συμβάλει στη σταθερή παράδοση φυσικού αερίου στην ΕΕ από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ανέφερε επίσης ότι αυτή η συμφωνία θα συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.
Οι παρατηρητές έχουν προβλέψει την κίνηση της ΕΕ προς την Ανατολική Μεσόγειο από τότε που το μπλοκ άρχισε την αναζήτησή του για εναλλακτικές λύσεις στο ρωσικό αέριο. Αυτή ήταν η ευκαιρία που περίμεναν οι παραγωγοί φυσικού αερίου της East Med, και ειδικότερα το Ισραήλ και η Αίγυπτος.
Το Μνημόνιο Συνεννόησης τέθηκε σε ισχύ με την υπογραφή του και θα διαρκέσει για εννέα χρόνια, περιλαμβάνοντας μια πρώτη τριετία που ακολουθείται από δύο αυτόματες τριετείς ανανεώσεις.
Η συμφωνία δεν προσδιορίζει ποσότητες που πρέπει να εξαχθούν από το Ισραήλ, αλλά προβλέπει:
-Διαμόρφωση σχεδίου για την αποτελεσματική αξιοποίηση των υποδομών
-Ανάπτυξη οδικού χάρτη για την επίτευξη των απαραίτητων κυβερνητικών και ρυθμιστικών εγκρίσεων
-Ενθάρρυνση της ΕΕ προς τις ευρωπαϊκές εταιρείες να επενδύσουν στην εξερεύνηση και παραγωγή φυσικού αερίου στο Ισραήλ και την Αίγυπτο.
-Βοήθεια στη δημιουργία ενός σχεδίου για τη μείωση των εκπομπών ρύπων διερεύνηση τρόπων για τη διάθεση κεφαλαίων, μεταξύ άλλων από την ΕΕ για την ανάπτυξη τεχνολογιών σχετικά με τη μείωση των εκπομπών και την απαλλαγή από το φυσικό αέριο.
Και έτσι, ο χρόνος είναι ουσιαστικός. Οι αρμόδιες κυβερνήσεις, οι κρατικοί θεσμοί και οι εταιρείες πρέπει να δράσουν γρήγορα εάν το Ισραήλ πρόκειται να πουλήσει αέριο στην Ευρώπη σύντομα. Η τεχνική υποδομή είναι σε θέση να το κάνει.
Οι αγωγοί μεταφέρουν ήδη ισραηλινό αέριο στους τερματικούς σταθμούς LNG της Αιγύπτου. Η θεσμική διευκόλυνση για εξαγωγή υπάρχει επίσης με τη μορφή του East Med Gas Forum, που ιδρύθηκε το 2019.
Ως εκ τούτου, στόχος για την Αίγυπτο και το Ισραήλ είναι να βρουν τους αγοραστές από την ΕΕ για να ξεκινήσουν τη ροή του φυσικού αερίου. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο αέριο μπορεί να εξάγει το Ισραήλ στην Ευρώπη και εάν αυτές οι ποσότητες θα είναι σημαντικές για την κάλυψη μέρους των αναγκών της ΕΕ.
Αυτός είναι πιθανός ο λόγος για τον οποίο το Μνημόνιο Συνεννόησης αναφέρει ότι η ΕΕ θα ενθαρρύνει τις εταιρείες πετρελαίου που εδρεύουν στην Ευρώπη να επενδύσουν σε νέα έργα για να αυξήσουν τα αποθέματα που είναι διαθέσιμα στην αγορά της ΕΕ για όσο διάστημα τα χρειάζεται.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ πιθανότατα βλέπουν αυτό το μνημόνιο συμφωνίας ως μόνο ένα πρόσθετο σχέδιο στη στρατηγική τους για την εύρεση νέων πηγών φυσικού αερίου, αλλά δεν είναι από τις πιο ζωτικές για τις ενεργειακές ανάγκες του μπλοκ, και γι' αυτό η διατύπωση στο Μνημόνιο εστιάζεται στον προγραμματισμό, τον καθορισμό οδικού χάρτη, ενθαρρύνοντας τις εταιρείες να επενδύσουν.
Συγκριτικά, στο Μνημόνιο Συνεννόησης που υπογράφηκε μεταξύ της ΕΕ και του Αζερμπαϊτζάν στις 18 Ιουλίου αναφέρει ότι το Αζερμπαϊτζάν «θα παραδίδει τουλάχιστον 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στην ΕΕ ετησίως έως το 2027».
Από τέλμα χωρίς αέριο μέχρι τις εξαγωγές
Ωστόσο, το Μνημόνιο Συνεννόησης έχει μεγαλύτερη σημασία στην Ανατολική Μεσόγειο. Σχεδόν πριν από μια δεκαετία, η περιοχή δεν είχε φήμη ως παραγωγού φυσικού αερίου. Στη συνέχεια, όμως, πολλές υπεράκτιες ανακαλύψεις φυσικού αερίου στα ύδατα του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Κύπρου έβαλαν την περιοχή στον χάρτη των υδρογονανθράκων.
Όμως, η Ανατολική Μεσόγειος έχει φιλοξενήσει πολλές προστριβές, όπως η σύγκρουση δεκαετιών μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου, καθώς και οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Αντίστοιχες εγχώριες πολιτικές κρίσεις στις περιφερειακές δυνάμεις της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της Τουρκίας εμπόδισαν επίσης την αναζήτηση οικονομικών ευκαιριών από τις κυβερνήσεις.
Για χρόνια, οι αναλυτές πίστευαν ότι το φυσικό αέριο που παράγεται στην περιοχή θα προμήθευε μόνο τις τοπικές αγορές. Η επίλυση των συγκρούσεων μέσω της περιφερειακής συνεργασίας θεωρήθηκε ως προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ενδοπεριφερειακού εμπορίου φυσικού αερίου.
Ωστόσο, η περιοχή δεν μπορούσε να λύσει τις συγκρούσεις της και έτσι μεμονωμένα κράτη ανέπτυξαν μονομερώς υδρογονάνθρακες όπου ήταν δυνατόν.
Το Ισραήλ και η Αίγυπτος ήταν οι πιο επιτυχημένοι σε αυτήν την προσέγγιση του «μοναχικού λύκου»
Η Αίγυπτος επενδύει σε πολιτικές και σε ανακαλύψεις με διεθνείς εταιρείες πετρελαίου εδώ και χρόνια και έχει περίπου 80 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf) υπεράκτιων ανακαλύψεων φυσικού αερίου, ενώ το Ισραήλ έχει ενεργήσει ανάλογα και αναζητά νέους επενδυτές και ευκαιρίες στην αγορά για τα υπεράκτια περιουσιακά της στοιχεία φυσικού αερίου 40 tcf.
Η Κύπρος έχει κάνει ανακαλύψεις, αλλά δυσκολεύεται να καταλήξει σε τελικές επενδυτικές αποφάσεις με τους επενδυτές.
Η Αίγυπτος καταναλώνει το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού της αερίου με στόχο να γίνει αυτάρκης, πουλώντας περιορισμένη ποσότητα LNG στις ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές.
Το Ισραήλ έχει καταναλώσει μέρος του αερίου του και πούλησε το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου στην Αίγυπτο και την Ιορδανία.
Αλλά τώρα η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άνοιξε ένα παράθυρο ευκαιρίας στην περιοχή να πουλήσει περισσότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη και το Ισραήλ και η Αίγυπτος εκμεταλλεύονται αυτήν την ευκαιρία.
Οι κύριοι περιφερειακοί παραγωγοί έλαβαν αυτό το Μνημόνιο Συνεννόησης ως σήμα για να δράσουν γρήγορα για να επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότερο την επόμενη δεκαετία.
CONTINUE READING
Μ. Ρούμπιν για προσέγγιση ΗΠΑ-Τουρκίας: Ο Μπάιντεν επαναλαμβάνει τα λάθη του Χένρι Κίσινγκερ
Ο υπουργός Ενέργειας της Αιγύπτου είπε ότι η χώρα του θα επενδύσει στην επέκταση των τερματικών σταθμών LNG, εάν το απαιτήσει η ζήτηση. Το 2020, η Αίγυπτος ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στην Αφρική και η αιγυπτιακή κυβέρνηση στοχεύει να αυξήσει τις επενδύσεις σε φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και να επεκτείνει τις εξαγωγικές ευκαιρίες της.
Η Αίγυπτος έχει από καιρό στόχο να γίνει ο ενεργειακός κόμβος της περιοχής και τώρα μπορεί να πραγματοποιήσει αυτόν τον στόχο με το να γίνει η οδός διέλευσης φυσικού αερίου από το Ισραήλ και αλλού στην περιοχή.
Περαιτέρω, στο μέλλον η Αίγυπτος θα μπορούσε να διαδραματίσει παρόμοιο ρόλο στις εξαγωγές υδρογόνου, μόλις η εταιρική σχέση ΕΕ-Αιγύπτου για το υδρογόνο είναι έτοιμη για εφαρμογή.
Ο ελικοειδής δρόμος του Ισραήλ
Τον Δεκέμβριο, ο Ισραηλινός υπουργός Ενέργειας ανακοίνωσε ότι η χώρα θα σταματήσει κάθε εξερεύνηση φυσικού αερίου το 2022, δεσμευόμενος ότι το 2022 «θα είναι το έτος της ανανεώσιμης ενέργειας». Ο υπουργός αντιμετώπισε την αντίθεση στην απόφασή του, αλλά αντιστάθηκε στις αντιδράσεις μέχρι τον Μάιο, όταν ανακοίνωσε ότι το υπουργείο ετοίμαζε έναν τέταρτο γύρο προσφοράς για υπεράκτια εξερεύνηση αερίου.
Απέδωσε την ανατροπή της πολιτικής σε μια παγκόσμια αγορά που άλλαξε από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ανοιχτή αναζήτηση της Ευρώπης για νέες πηγές φυσικού αερίου.
Αυτή η αλλαγή στην ενεργειακή πολιτική του Ισραήλ είναι το άμεσο αποτέλεσμα της ενεργειακής πολιτικής της Ευρώπης και σε αυτό το Ισραήλ δεν είναι μόνο.
Το ερώτημα στην περίπτωση του Ισραήλ είναι εάν οι επενδυτές θα ενδιαφέρονται για απλή εξερεύνηση εκεί ή θα προτιμήσουν να επενδύσουν σε κοιτάσματα με γνωστά αποθέματα φυσικού αερίου, όπως αυτά στην Κύπρο που προσδιορίζονται από την Total, την Eni και την ExxonMobil.
Το Μνημόνιο δηλώνει ξεκάθαρα ότι η ΕΕ θα ενθαρρύνει τις ευρωπαϊκές εταιρείες να υποβάλουν προσφορές και να επενδύσουν σε κοιτάσματα φυσικού αερίου του Ισραήλ και της Αιγύπτου, αλλά περιλαμβάνει επίσης μια διάταξη ότι «οποιοδήποτε φυσικό αέριο που θα αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα προέρχεται είτε από την Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου , το κράτος του Ισραήλ ή οποιαδήποτε άλλη πηγή στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ στην περιοχή»,δηλαδή, την Κύπρο
Αυτό μπορεί να ενθαρρύνει την Total και την Eni, κάτοχοι αδειών στην Κύπρο, να αναπτύξουν τις υφιστάμενες ανακαλύψεις φυσικού αερίου στα κυπριακά ύδατα.
Ανυπομονησία
Η ταχεία ανταπόκριση είναι σημαντική για τους υποψήφιους προμηθευτές στην Ευρώπη, εάν θέλουν να επωφεληθούν από τις δύσκολες συνθήκες της.
Η ΕΕ βρίσκεται σε κατάσταση ενεργειακής έκτακτης ανάγκης και αναζητά λύσεις σε μια κρίση σε πραγματικό χρόνο.
Προς το παρόν, υπάρχουν τρία σημεία που πρέπει να έχουν υπόψη οι βασικοί παίκτες:
Οι αρχές στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να θυμούνται ότι αυτό το παράθυρο ευκαιρίας μπορεί να είναι σύντομο. θα πρέπει να διαχειριστούν τις προσδοκίες τους (και των πολιτών τους) για οποιαδήποτε σημαντική ευημερία που προκύπτει από την κατάσταση. Αλλά ταυτόχρονα, παραμείνετε επικεντρωμένοι στις οικιακές ανάγκες για αέριο για ηλεκτρική ενέργεια και έργα αφαλάτωσης.
Οι ηγέτες στην περιοχή θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την ευκαιρία για να αυξήσουν τη συνεργασία και να επιβάλουν ήδη υπάρχουσες δομές, όπως το East Med Gas Forum, για να βελτιστοποιήσουν τους υφιστάμενους πόρους και να αναπτύξουν όχι μόνο έργα φυσικού αερίου αλλά έργα που σχετίζονται με την καθαρή ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αναζήτηση της ΕΕ για νέους προμηθευτές θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρο για τις αρχές στην Ανατολική Μεσόγειο να επιλύσουν συγκρούσεις και διαφωνίες.
Για παράδειγμα, ο Λίβανος έχει επισπεύσει μια συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα με το Ισραήλ μετά από 12 χρόνια διαφωνίας, ώστε να ξεκλειδώσει ευκαιρίες και να δώσει κίνητρα στις εταιρείες να εξερευνήσουν φυσικό αέριο στα ύδατά του.
Θα μπορούσε το ενδεχόμενο οφέλους από την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου να φέρει τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους στην επίλυση της μακροχρόνιας σύγκρουσής τους;
Το μνημόνιο συμφωνίας ΕΕ-Ισραήλ-Αιγύπτου θα πρέπει τελικά να είναι κάτι περισσότερο από το φυσικό αέριο.
Μπορεί να ανοίξει το δρόμο για περισσότερη συνεργασία και εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της East Med, διατηρώντας την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και πέρα από την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα για την ενίσχυση των συνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας, ειδικά από πράσινες πηγές. Είναι ταυτόχρονα μια βραχυπρόθεσμη λύση και ελπίζουμε ένα σημάδι συνεργασίας στην ενεργειακή μετάβαση."
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι η ΕΕ με δύο μνημόνια, το ένα με το Αζερμπαϊτζάν και το άλλο με Ισραήλ και Αίγυπτο, για προμήθεια φυσικού αερίου,επιχειρεί να αντισταθμίσει σημαντικό μέρος των απωλειών ενέργειας που συνεπάγεται η ενεργειακή της απεξάρτηση από τη Ρωσία.
Ισραήλ και Αίγυπτος αναγορεύονται σε ενεργειακούς παίκτες για την ΕΕ, ενώ στους όρους του μνημονίου συνεργασίας τους με την ΕΕ, υπάρχει πρόνοια και για την Κύπρο μελλοντικά αλλά και την Ελλάδα, αφού σε μια διάταξη του αναφέρεται ότι, «οποιοδήποτε φυσικό αέριο που θα αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα προέρχεται είτε από την Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου , το κράτος του Ισραήλ ή οποιαδήποτε άλλη πηγή στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ στην περιοχή».
Εκτίμησή μας από τα παραπάνω είναι ότι οι επόμενες εβδομάδες και μήνες θα αποκαλύψουν πώς αυτό το Μνημόνιο συνεργασίας ΕΕ-Ισραήλ-Αιγύπτου, θα υλοποιηθεί σε νέες συμβάσεις φυσικού αερίου και με νέες επενδυτικές αποφάσεις από τις διεθνείς εταιρείες πετρελαίου που εργάζονται στην περιοχή.
Τα παραπάνω τα έχει αντιληφθεί η Τουρκία η οποία σπεύδει άμεσα να επιβάλλει τετελεσμένα σε βάρος Ελλάδας-Κύπρου, στέλνοντας τις επόμενες ημέρες το γεωτρύπανό της στην Ανατολικλη Μεσόγειο
Η Ελλάδα θα πρέπει να αντιληφθεί ότι θα πρέπει να μπεί στο ενεργειακό παιγνίδι ΝΑ Μεσογείου άμεσα, γεγονός το οποίο εδώ και 4 μήνες.... είχαμε επισημάνει με άρθρο-ανάλυσή μας με τίτλο, "Επείγει! Γιατί είναι τεράστιας Εθνικής σημασίας η άμεση κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου με την Αίγυπτο;"
Επισημαίναμε τότε ότι η χρονική συγκυρία και η προσπάθειες της ΕΕ για εξεύρεση πηγών φυσικού αερίου είναι θετικές για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου Αιγύπτου-Ελλάδας, το οποίο εκτός των άλλων έχει τεράστια Εθνική σημασία, αφού θα ακυρώνει στην πράξη το παράνομο τουρκοολιβυκό μνημόνιο
Η Ελλάδα θα πρέπει να κινηθεί στην σίγουρη παρακαταθήκη που έχει διασφαλίσει με την Αίγυπτο που εδράζεται, στην μερική οριοθέτηση των ΑΟΖ μας μέχρι τον 28ο μεσημβρινό κατόπιν συμφωνίας των 2 χωρών , καθώς και στην ενεργειακή διασύνδεση Ελλάδος -Αιγύπτου με καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που επίσης έχει συμφωνηθεί μεταξύ μας.
Με αφετηρία τα δύο παραπάνω η Ελλάδα θα πρέπει άμεσα να συμπράξει με την Αίγυπτο στην δημιουργία -κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου στην όδευση Αίγυπτος-Κρήτη-ηπειρωτική Ελλάδα-Ευρώπη, όσο γρηγορότερα γίνεται
Για την χρηματοδότηση του έργου αυτού μπορούμε να ζητήσουμε άμεσα την βοήθεια της ΕΕ, ενώ κυρίαρχο ρόλο σε αυτό θα έπαιζε η Γαλλία η οποία ανέλαβε την Προεδρία της ΕΕ για το 1ο εξάμηνο του 2022.
Αναφορικά με το Ισραήλ θα λέγαμε ότι η φίλη και σύμμαχος χώρα βρίσκεται στο επίκεντρο όχι μόνο ενεργειακών αλλά και γεωπολιτικών εξελίξεων στην περιοχή, αφού μαζι με τις ΗΠΑ ωθούν τις χώρες της Μ.Ανατολής στο σχηματισμό ΝΑΤΟ Μ.Ανατολής, προκειμένου να αντισταθούν έναντι της αυξανόμενης επιροής και στρατιωτικής ισχύος του πυρηνικού Ιράν στην περιοχή, αλλά και να δέσουν τις Αραβικές χώρες της περιοχής μέσω μιας συμμαχίας με το Ισραήλ, προκειμένου να μπορούν οι ΗΠΑ να στραφούν κατά της Κίνας στον Ινδοειρηνικό.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία φέρνει ποιό κοντα Ρωσία-Ιράν-Τουρκία που η κάθε μια έχει τα δικά της συμφέροντα και βλέψεις στη Μ.Ανατολή, γεγονός που συνηγορεί υπέρ της δημιουργίας του ΝΑΤΟ Μέσης Ανατολής
Πρόπλασμα αυτού αποτελεί η "Συμμαχία Αεράμυνας Μέσης Ανατολής" με τις ευλογίες ΗΠΑ-Ισραήλ για την αμτιμετώπιση των βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Η χώρα μας μπορεί να παίξει το ρόλο χώρας γέφυρα ανάμεσα στο "Ευρωπαϊκό" ΝΑΤΟ και στο "ΝΑΤΟ Μ. Ανατολής" , ενοποιώντας την αεράμυνά της με αυτή της Κύπρου και του Ισραήλ σε πρώτο χρόνο και της Αιγύπτου σε δεύτερο χρόνο.
Με αυτόν τον τρόπο θα περιθωριοποιηθεί η Τουρκία από τις εξελίξεις στη Μ.Ανατολή, όντας φίλη της Ρωσίας και του Ιράν, ενώ η χώρα μας θα παρέχει με το στόλο της νοτίως Κρήτης μαζί με αυτόν του Ισραήλ, το απαραίτητο στρατηγικό βάθος της ενοποιημένης αεράμυνας από τις ακτές του Ισραήλ μέχρι αυτές της Κρήτης.
Κάτι τέτοιο θα βύθιζε το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο Σάρατζ -Ερντογάν στον βυθό της Μεσογείου μαζί με την Γαλάζια Πατρίδα των Τούρκων.
Ανακεφαλαιώνοντας θα λέγαμε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να κινηθεί άμεσα σε δύο κατευθύνσεις:
Η πρώτη αφορά την άμεση προσέγγιση με ΕΕ και Αίγυπτο, με στόχο την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου, στην όδευση Αίγυπτος-Κρήτη-Ηπειρωτική Ελλάδα-ΕΕ, παράλληλου με του αντίστοιχου καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από την Αίγυπτο στη χώρα μας , ενταφιάζοντας έτσι το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο Σάρατζ-Ερντογάν και τη Γαλάζια Πατρίδα.
Παράλληλα θα πρέπει η Ελλάδα να ενοποιήσει την αντιαεροπορική της άμυνα με Κύπρο-Ισραήλ σε πρώτο χρόνο και με Αίγυπτο σε δεύτερο χρόνο, παίζοντας το ρόλο χώρας γέφυρα μεταξύ του ΝΑΤΟ της "Ευρώπης" και του υπό διαμόρφωση ΝΑΤΟ Μ.Ανατολής, περιθωριοποιώντας και αποκλείοντας την Τουρκία.
