Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση μοιράστηκε ο κ.Γεώργιος Κουκάκης, Απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (Master of Arts) στη «Διακυβέρνηση, Ανάπτυξη και Ασφάλεια στη Μεσόγειο» του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Το κείμενο που παρατίθεται ολόκληρο στο τέλος του άρθρου αποτελεί εισήγηση, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαΐου 2022, στο πλαίσιο του Συνεδρίου Mare Nostrum XII με τίτλο «Μεσόγειος: Παλιές και νέες συμμαχίες, συμπράξεις και αντιπαλότητες» που έλαβε χώρα διαδικτυακά από τις 27-29 Μαΐου 2022 με τη στήριξη του Κέντρου Μελέτης Μεσογειακής - Μεσανατολικής Πολιτικής και Πολιτισμού (ΚΕ.Μ.ΜΕ.Π.Π.) και του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών, με έδρα τη Ρόδο, του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Μεταξύ άλλων ο αναλυτής αναφέρει :
Η τριμερής συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ έχει μία ξεχωριστή δυναμική, η οποία ευνοεί την επέκτασή της σε πολλούς ακόμα τομείς, 45 γεγονός που οδήγησε στον χαρακτηρισμό της ως μία οιονεί συμμαχία. . Η καθυστέρηση ωστόσο αποπεράτωσης του αγωγού EastMed -ο οποίος στην καλύτερη περίπτωση αναμένεται να είναι λειτουργικός το 2025- σε συνδυασμό με την απόσυρση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από τον αγωγό και την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία, κλόνισε τα θεμέλια της συνεργασίας. Ένα από τα ενδεχόμενα σενάρια εξέλιξης -λαμβάνοντας υπόψιν την επαναπροσέγγιση Τουρκίας και Ισραήλ- είναι αυτό της διακοπής της τριμερούς συνεργασίας, με πρωτοβουλία του Ισραήλ και σύναψης νέας με την Τουρκία.
H περίπτωση αυτή ωστόσο κρίνεται σχετικά απίθανη, αφενός λόγω των δηλώσεων της Ισραηλινής πλευράς και αφετέρου λόγω της αποδοτικής συνεργασίας του Ισραήλ τόσο με την Ελλάδα και την Κύπρο, όσο και με την Αίγυπτο. Το δεύτερο σενάριο είναι αυτό της διεύρυνσης της τριμερούς συνεργασίας.
Την ολοένα αυξανόμενη διάθεση για συνεργασία καταδεικνύουν οι ενέργειες των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου, όπως η δημιουργία του Φόρουμ Φυσικού Αερίου αλλά και οι τριμερείς συνεργασίες που έχει εγκαινιάσει η Ελλάδα και η Κύπρος με την Αίγυπτο , το Λίβανο και την Παλαιστίνη . Μία ενδεχόμενη διεύρυνση μπορεί να λάβει χώρα είτε με την «προσθήκη» ενός ακόμα κράτους της Ανατολικής Μεσόγειου (σχήμα 4+1), είτε μέσω της επίσημης στήριξης κάποιου «τρίτου», όπως η Ιταλία ή η Γαλλία (σχήμα 3+2).
Συμπεράσματα
Ολοκληρώνοντας την παρούσα εισήγηση, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι όσο η τριμερής συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ απολαμβάνει τη στήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ -ακόμα και αν η κατασκευή του EastMed δεν υλοποιηθεί- δεν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι ανησυχίας ως προς το μέλλον αυτής. Απλώς το κέντρο βάρους της συνεργασίας έχει πλέον μετατοπιστεί αφενός στην παραγωγή και προμήθεια LNG και αφετέρου στη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω του αγωγού EuroAsia Interconnector.
Το μέλλον της τριμερούς συνεργασίας θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό και από τη στάση που θα τηρήσει η Τουρκία, καθώς όπως αναφέραμε επιδιώκει την ενεργό συμμετοχή της στη διαδικασία εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Ενδεχόμενη συμμετοχή της στην τριμερή συνεργασία φαντάζει ωστόσο ουτοπικό σενάριο, καθώς αυτό προϋποθέτει την παραίτησή της από πάγιες θέσεις της Εξωτερικής της Πολιτικής και τη συμμόρφωσή της στους κανόνες Διεθνούς Δικαίου, κάτι που προφανώς δεν είναι πρόθυμη να πράξει καθώς θα έπληττε το γόητρό της τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό. Αντ’ αυτού επιδιώκει την αναθέρμανση των σχέσεών της με το Ισραήλ, γεγονός που δεν αναμένεται να μεταβάλλει άμεσα τις ισορροπίες στην περιοχή, πιθανώς όμως να οδηγήσει στη σύναψη μίας εμπορικής συμφωνίας μικρότερης κλίμακας μεταξύ των δύο κρατών για τον μετριασμό της επιθετικότητάς της.
Η Τουρκία επιχειρεί από τον Μάιο του 2021 να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο,53 η οποία όπως αναφέραμε αποτελεί χώρα-κλειδί στον τομέα της ενέργειας. Η προσπάθεια ωστόσο αυτή δεν αναμένεται να επηρεάσει τη στάση της Αιγύπτου, όσο παραμένει στην εξουσία ο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.
Αντιθέτως, υπό τις παρούσες συνθήκες, συμπεραίνουμε πως το σενάριο διεύρυνσης της τριμερούς συνεργασίας σε ένα σχήμα «4+1» με την προσθήκη της Αιγύπτου ή ένα σχήμα «3+2» με τη στήριξη της Γαλλίας, είναι αυτά που συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες υλοποίησης σε σχέση με τα υπόλοιπα, εστιάζοντας στην προμήθεια LNG και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς ένα από τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος της ΕΕ αποτελεί και ο αγωγός μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας EuroAfrica Interconnector με αφετηρία την Αίγυπτο.
Σκρέκας
Στο μεταξύ πάντως σήμερα ο αρμόδιος υπουργός κ. Σκρέκας συναντήθηκε με την ισραηλινή αντιπροσωπεία για την προώθηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης με και αναφέρθηκε στα οφέλη που θα έχει ο EuroAsia Interconnector στην αναβάθμιση της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας μας και στην ανάπτυξη των ΑΠΕ.
