Για τον κομβικό ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου στη νέα γεωγραφία της ενέργειας μίλησε στο Πενταπόσταγμα, ο γνωστός διεθνολόγος Δρ. Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, επισημαίνοντας την κατευθυνόμενη και πρόωρη απαξίωση του αγωγού EastMed, καθώς και τις άμεσες και μεσοπρόθεσμες λύσεις για την εξελισσόμενη ενεργειακή κρίση.
Ο κ. Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, Διεθνολόγος, Λέκτορας Νομικής Σχολής Α.Π.Θ., τέως Πρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας, θέτει στο μικροσκόπιο την ενεργειακή αρχιτεκτονική, τονίζοντας πως η εξεύρεση νέων αξιόπιστων και επαρκών πηγών ενεργειακής τροφοδοσίας μπορεί να διαρκέσουν και μία δεκαετία.
Σχολιάζοντας τα μέτρα της κυβέρνησης, σημειώνει πως αυτά συνιστούν έμμεση αυτοκριτική της (επαναλειτουργία λιγνιτικών μονάδων, επανάληψη υποθαλασσίων ερευνών), και η επάρκειά τους θα αποδειχθεί στην πράξη.
Αναλυτικά όσα καταθέτει στο πρώτο μέρος της αποκλειστικής συνέντευξης στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ:
- Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μετατοπίζει ριζικά τους σχεδιασμούς στον τομέα της ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά εντονότερα στην Ευρώπη. Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα και την πιθανή "αναγέννηση" του αγωγού EastMed;
Σε αντίθεση με τη Ρωσία και τις Η.Π.Α., η Ευρώπη δεν έχει ενεργειακή επάρκεια και εξαρτάται από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο, αλλά και από άλλες χώρες (Η.Π.Α., OPEC, κ.λπ.) που εξάγουν ορυκτά καύσιμα. Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας ανέτρεψε την επικρατούσα κατάσταση μέχρι τον Φεβρουάριο 2022, καθώς οι οικονομικές κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στη Ρωσία και η αντιπαλότητα που προκλήθηκε από την οικονομική και στρατιωτική στήριξη Η.Π.Α.-ΝΑΤΟ-Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την δοκιμαζόμενη Ουκρανία, συνοδεύθηκε από embargo κατά του ρωσικού πετρελαίου και απειλή παύσης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η εγκατάλειψη του αγωγού Nordstream 2 (Ρωσία προς Γερμανία) και η πολιτική πλήρους απεξάρτησης των Ευρωπαϊκών χωρών από το ρωσικό φυσικό αέριο, που αποφασίστηκε υπό την πίεση των Η.Π.Α., αλλά και λόγω της πλήρους ανατροπής των ομαλών ενεργειακών και λοιπών σχέσεων της Ευρώπης με τη Ρωσία, που δείχνουν να εισέρχονται σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, επιβάλλει άμεσα, αλλά και μεσο-μακροπρόθεσμα, την εξεύρεση νέων αξιόπιστων και ποσοτικά επαρκών πηγών ενεργειακής τροφοδοσίας. Αυτό δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί παρά μόνον σε φάσεις, που μπορεί να διαρκέσουν και μία δεκαετία, και θα βασιστεί σε εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), εντοπισμό και αξιοποίηση νέων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και ταχεία ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες, κυματική ενέργεια, ενέργεια από υποθαλάσσια ρεύματα) και κυρίως ενεργειακή αξιοποίηση του Υδρογόνου που θα αποτελέσει, μάλλον, την οριστική λύση σε βάθος χρόνου.
Ταυτόχρονα, οι νέες τεχνολογίες υπόσχονται την παραγωγή ενέργειας με νέους τρόπους (π.χ. υδροηλεκτρική ενέργεια με τρόπους που δεν γνωρίζαμε ως τώρα), αλλά και την κατευθείαν μεταφορά ηλεκτρισμού σε μεγάλες αποστάσεις, με υποβρύχια καλώδια που θα συνδέουν την Αφρική ή την Ασία με την Ευρώπη (Interconnectors).
Σε όλη αυτή την αναδυόμενη νέα γεωγραφία της ενέργειας, η Ελλάδα και η Κύπρος μπορούν να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο, τόσο λόγω της γεωγραφικής θέσης τους στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Νοτιανατολική Ευρώπη και βέβαια στην διασταύρωση τριών ηπείρων, αλλά και εξαιτίας των ήδη εντοπισμένων, αλλά και με υψηλή πιθανότητα αναμενόμενων νέων αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου γύρω από τις δύο χώρες του Ελληνισμού. Υπό το φως όλων των παραπάνω, η μεροληπτική και αβασάνιστη προσπάθεια απαξίωσης και εγκατάλειψης του σχεδίου του αγωγού EastMed, αλλά και η μετάθεση στο απώτερο μέλλον της έρευνας και εκμετάλλευσης νέων αποθεμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και στις ελληνικές θάλασσες (Ιόνιο, Κρήτη, Αιγαίο), αποδεικνύεται πρόωρη, κατευθυνόμενη (κυρίως από την Τουρκία και φιλοτουρκικούς κύκλους των Η.Π.Α. και της Ευρώπης) και ανορθολογική. Η ίδια η αμείλικτη γεωπολιτική και γεωοικονομία, σε συνδυασμό με τις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις το αποδεικνύουν και το επιβάλλουν.
Τα συμπεράσματα που εξάγονται είναι:
- Δεν είναι λογικό να υπάρξει εγκατάλειψη, και άρα σπατάλη ενεργειακών πόρων, ιδίως για κράτη όπως η Ελλάδα και η Κύπρος που δεν έχουν αυτάρκεια μέχρι τώρα, και ασθενείς οικονομίες.
- Η ταχεία και βιαστική εγκατάλειψη των στερεών καυσίμων (λιγνίτης, κ.λπ.) και η συναφής αχρηστία των αντίστοιχων Ενεργειακών Μονάδων, στο νέο διεθνές ενεργειακό και πολιτικό περιβάλλον που διαμόρφωσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, πρέπει να αναθεωρηθεί και να μετατεθεί χρονικά για αρκετά χρόνια, σε συνάρτηση και με τις νέες πηγές ενέργειας που πιθανώς θα προκύψουν.
- Το πρόταγμα της αντιμετώπισης της δυσμενούς Κλιματικής Αλλαγής και της ανάπτυξης καθαρών-πράσινων μορφών ενέργειας, βεβαίως παραμένει, αλλά καθίσταται πιο ρεαλιστικό σε συνάρτηση με τις νέες ισορροπίες που επιβάλλει η νέα «μετά-Ουκρανική» διεθνής κατάσταση, με τις αναδιατάξεις προτεραιοτήτων και συσχετισμών που διαμορφώθηκαν.
- Πόσο θα διαρκέσει η μετάβαση στη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική; Τι αναμένουμε βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα; Επαρκούν τα μέτρα της κυβέρνησης;
Η Ελλάδα έχει εναλλακτικές δυνατότητες ενεργειακής τροφοδοσίας, αλλά και προμήθειας διατροφικών προϊόντων που θα βρεθούν σε στενότητα σύντομα.
Η νέα πρόσθετη πλωτή δεξαμενή LNG που θα προστεθεί στην λειτουργούσα στην Ρεβυθούσα και μία ανάλογη στην Αλεξανδρούπολη, οι εξαγγελθείσες νέες έρευνες στο Ιόνιο και Νοτίως της Κρήτης (για μελλοντικά αποθέματα), η αναζήτηση πρόσθετων εισαγωγών πετρελαίου από την Αλγερία, Αζερμπαϊτζάν και τις χώρες του Κόλπου, η επαναλειτουργία ορισμένων Λιγνιτικών Μονάδων της Δυτικής Μακεδονίας, αλλά και η ανάπτυξη, σταδιακά, Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ιδίως της ηλιακής ενέργειας που είναι πλούσια στην Ελλάδα, καθώς και κυματικής ενέργειας λόγω των 15.000 χλμ των ελληνικών ακτών).
Αναγκαστικά πάντως η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και ο ΟΗΕ, θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις τεθείσες προθεσμίες για την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων (2030, 2050, κ.λπ.) λόγω της νέας έκτακτης κατάστασης που πρέπει πρωτίστως να αντιμετωπισθεί με διασφάλιση ενεργειακών πόρων. Αναφέρομαι σε παράταση και όχι εγκατάλειψη του στόχου της καθαρής (πράσινης) ενέργειας. Τα χρονοδιαγράμματα δεν είναι εύκολο να υπολογιστούν, κυρίως γιατί εξαρτώνται από τα κονδύλια που θα διατεθούν για υποδομές και την εξεύρεση νέων αποθεμάτων υδρογονανθράκων και γενικότερα ορυκτών καυσίμων.
Τα μέτρα της Κυβέρνησης δείχνουν ότι κατενόησε την αμεσότητα του προβλήματος καθώς και συνιστούν έμμεση αυτοκριτική της (επαναλειτουργία λιγνιτικών μονάδων, επανάληψη υποθαλασσίων ερευνών), και η επάρκειά τους θα αποδειχθεί στην πράξη, πρέπει δε, να τελούν υπό αναθεώρηση εφόσον χρειασθεί.
