Ένα ισραηλινό σχέδιο για την κατασκευή ενός αγωγού στην Ανατολική Μεσόγειο που θα μετέφερε φυσικό αέριο από τα υπεράκτια κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου προς την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Βουλγαρία, φαίνεται να παραπαίει, αναφέρει ισραηλινή εφημερίδα.
Με μια σειρά ζητημάτων υλικοτεχνικής υποστήριξης και χρηματοδότησης, καθώς και την απώλεια υποστήριξης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και ο αγωγός EastMed, δεν φαίνεται τίποτα περισσότερο από ένα όνειρο.
“Ωστόσο, δεν πρόκειται για τεράστια απώλεια και ορισμένες θετικές πτυχές ανάμεσα σε Ελλάδα και Ισραήλ έχουν υλοποιηθεί χάρη στο έργο”, αναφέρει Ισραηλινός ειδικός.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, αξιωματούχοι από το Ισραήλ, την Ελλάδα και την Κύπρο συναντήθηκαν στην Αθήνα για να εμβαθύνουν την ενεργειακή τους συνεργασία σε έργα αγωγών φυσικού αερίου, ειδικά υπό το πρίσμα του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκφράσει και αυτή τεράστιο ενδιαφέρον για τη μείωση της εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο λόγω του πολέμου.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Ιωάννης Κασουλίδης δήλωσε ότι «προχωράμε με έργα όπως ο EuroAsia Interconnector και ο αγωγός EastMed… και είμαστε βέβαιοι ότι όταν υλοποιηθούν, θα έχουν άλλη πρακτική και γεωστρατηγική αξία για την Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η Κύπρος, η Ελλάδα και το Ισραήλ συμφώνησαν να κατασκευάσουν το μακρύτερο και βαθύτερο υποβρύχιο καλώδιο στον κόσμο για τη σύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής τους ενέργειας στο σχέδιο EuroAsia Interconnector, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2024.
Ωστόσο, ο Simon Henderson, διευθυντής του Προγράμματος Bernstein για τον Κόλπο και την Ενεργειακή Πολιτική στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική της Εγγύς Ανατολής (WINEP), δήλωσε στο JNS ότι “υπάρχουν ορισμένα προβλήματα σχετικά με τον αγωγό, μερικά από τα οποία περιλαμβάνουν το γεγονός ότι αυτός θα κατασκευάζονταν σε μεγάλο βάθος, δεν υπάρχει «αρκετό φυσικό αέριο» και υπάρχουν «ζητήματα κυριαρχίας» που εμπλέκονται με ορισμένες χώρες να διεκδικούν ανταγωνιστικές αξιώσεις στις ίδιες περιοχές μέσω των οποίων θα διέτρεχε ο αγωγός”.
"Η Τουρκία δεν είναι μέρος του σχεδίου του EastMed, αλλά δεδομένου ότι ανακήρυξε μονομερώς αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) που επικαλύπτει τη διαδρομή του αγωγού και έχει μια υπάρχουσα διαμάχη για την ΑΟΖ με την Ελλάδα, προκαλεί «πάρα πολλούς πονοκέφαλους», σύμφωνα με τον Χέντερσον.
Ο ίδιος είπε επίσης ότι" δεν ήταν σίγουρος ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν υποστηρίξει ποτέ πραγματικά τον αγωγό, αν και «θέλουν να ενθαρρύνουν τη συνεργασία μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου».
Ο αγωγός EastMed είναι ένας προτεινόμενος αγωγός μήκους 1.300 μιλίων, με τα 1.000 μίλια να είναι υποθαλάσσια από τη λεκάνη του Λεβάντε προς την Ευρώπη, μέσω Κύπρου, Ελλάδας και Ιταλίας.
Ενώ η κυβέρνηση Τραμπ υποστήριξε το έργο, η κυβέρνηση Μπάιντεν το έχει παγώσει, αφού το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ έστειλε ένα non-paper στην Ελλάδα τον Ιανουάριο στο οποίο εξέφραζε επιφυλάξεις για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του αγωγού και την οικονομική σκοπιμότητα.
Σύμφωνα με τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, το non-paper περιέγραψε το έργο ως «πρωταρχική πηγή έντασης» και κάτι που «αποσταθεροποιούσε» την περιοχή βάζοντας την Τουρκία και τις περιφερειακές χώρες σε διαμάχη.
Μολονότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν παρείχαν τη χρηματοδότηση, η οποία εκτιμάται σε σχεδόν 7 δισεκατομμύρια δολάρια, η πολιτική τους υποστήριξη θεωρείται απαραίτητη για να προχωρήσει το έργο.
Ο Elai Rettig, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα πολιτικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan στο Ramat Gan, ο οποίος ειδικεύεται στην ενεργειακή γεωπολιτική, είπε στο JNS ότι ο αγωγός «δεν είχε οικονομική βιωσιμότητα τη στιγμή που οι ΗΠΑ έκαναν την ανακοίνωση».
Εξήγησε ότι ο EastMed σχεδιάστηκε για να είναι ο μεγαλύτερος και βαθύτερος υποθαλάσσιος αγωγός στον κόσμο για μια σχετικά μικρή ποσότητα αερίου.
Ο Rettig είπε ότι σε ορισμένες περιοχές, η πίεση του νερού θα ανάγκαζε τον αγωγό να είναι μάλλον μικρός σε διάμετρο, και σε άλλες περιοχές, όπως κοντά στο νησί της Κρήτης, ο βυθός της θάλασσας είναι ηφαιστειακός, οπότε το έδαφος μετακινείται.
«Αποτελεί ένα πολύ απαιτητικό μηχανολογικό έργο», είπε. «Θα κόστιζε πολύ και θα απαιτούσε από τους Ευρωπαίους πελάτες να πληρώσουν υψηλό τίμημα για να καλύψουν το κόστος του αγωγού», τόνισε ο ίδιος.
Τώρα, είπε, «οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη εκτινάχθηκαν στα ύψη, οπότε μπορεί να δικαιολογήσουν την κατασκευή του αγωγού.
Αλλά όταν κατασκευάζεται ένας αγωγός, πρέπει να αξιολογηθεί η τιμή σε πέντε χρόνια από τώρα και όχι ποιες είναι οι τιμές αυτή τη στιγμή.
Έτσι, οι επενδυτές είναι ακόμα σε αναμονή. Οι ίδιοι πριν κατασκευάσουν έναν αγωγό, πρέπει να εξασφαλίσουν ένα δεσμευτικό συμβόλαιο 10 έως 15 ετών με έναν πελάτη στην Ευρώπη σε σταθερή τιμή», αλλά κανείς δεν είναι διατεθειμένος να δεσμευτεί τώρα στην ΕΕ".
Ο Rettig σημείωσε ότι όταν η Αμερική είπε ότι θα «αποσύρει την υποστήριξή της» από τον αγωγό, «αυτό δεν σήμαινε πολλά επειδή οι ΗΠΑ δεν προσφέρθηκαν να πληρώσουν για τον αγωγό σε κανένα σημείο.
Η παρέμβαση των ΗΠΑ είχε ψυχολογικό αντίκτυπο να «απελευθερώσει» το Ισραήλ για να αρχίσει να διαπραγματεύεται για άλλες επιλογές, όπως το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ή έναν αγωγό προς την Τουρκία, χωρίς να εξοργίσει την Ελλάδα και την Κύπρο».
Ο Rettig είπε ότι ο αγωγός είναι πιθανό να μην γίνει ποτέ.
Η ανακοίνωση των ΗΠΑ, σημείωσε, ήταν ένας τρόπος για τον Amos Hochstein, τον ανώτερο σύμβουλο του State Department για την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια, να «ταρακουνήσει τα πράγματα».
Σύμφωνα με τον Rettig, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα «βραβείο» για την Τουρκία, «ως μέρος της προσπάθειας να αναθερμανθούν οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και ίσως να κατευνάσει την Άγκυρα και να την κάνει να επιτρέψει στην Κύπρο να αναπτύξει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της και να σταματήσει να την εμποδίζει με πολεμικά πλοία».
Ο ίδιος συμφώνησε, γράφοντας σε ανάλυση του Ιανουαρίου για το περιοδικό WINEP ότι «αν και το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος είναι αναμφίβολα απογοητευμένες για την αποχώρηση των ΗΠΑ και της ΕΕ. από το έργο αυτό, θα συνεχίσουν τις επαφές τους σε όλους τους τομείς της διπλωματικής επαφής τους».
