Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη
“Ένταση μάλλον θα έχουμε αλλά όχι «κάτι» περισσότερο” εκτιμάει για τα ελληνοτουρκικά στην αποκλειστική του συνέντευξη στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ο κ. Σωτήρης Ντάλης, Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Διεθνούς Πολιτικής και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου...
Σχολιάζει τις συμφωνίες της χώρας μας με ΗΠΑ & Γαλλία και τις διαχωρίζει από αυτές με τις χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο.
Θεωρεί πως ο Ερντογάν είχε ποντάρει σε επανεκλογή Τραμπ και πως έχει πέσει στην παγίδα του Πούτιν, αναλύει τις ευρωπαϊκές ισορροπίες μετά την αποχώρηση της Άγκελα Μέρκελ και επιμένει στην επανεκλογή του Μακρόν, ενώ αναφέρεται και «στη μετά κορονοϊό εποχή».
Τέλος ζητάει εγρήγορση για την κατάσταση στα Βαλκάνια λέγοντας πως “πρέπει να μας ανησυχούν οι εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος για να μην μας αιφνιδιάσουν δυσάρεστα”..
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
-Κύριε Καθηγητά γινόμαστε μάρτυρες το τελευταίο χρονικό διάστημα ενός διπλωματικού μπαράζ συμφωνιών σε αμυντικό ή ενεργειακό/οικονομικό πεδίο με σκοπό την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδος στην ευρύτερη περιοχή. Θεωρείτε πως όσα συμφωνήσαμε με ΗΠΑ, Γαλλία, Αίγυπτο και χώρες του Κόλπου, όπως τα Εμιράτα, μας διασφαλίζουν; Πρέπει να ανησυχούμε για...ανταλλάγματα;
Σωστά χαρακτηρίζετε διπλωματικό μπαράζ συμφωνιών όλο αυτό το σκηνικό των τελευταίων μηνών που εντάσσεται στη λογική της ενίσχυσης της θέσης στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Από τις συμφωνίες που αναφέρετε θα ξεχώριζα τις δυο με τις ΗΠΑ και την Γαλλία που θα τις χαρακτήριζα στρατηγικής σημασίας συμφωνίες για τα ελληνικά συμφέροντα. Είναι δυο συμφωνίες με ιστορικούς στρατηγικούς εταίρους. Για παράδειγμα η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (ΜDCA) Ελλάδας-ΗΠΑ, αναβαθμίζει τη βάση της Αλεξανδρούπολης κι αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.
Όσο για την στρατηγικής σημασίας εταιρική συμφωνία Γαλλίας και Ελλάδας της 28ης Σεπτεμβρίου, αυτή εμπεριέχει και σοβαρά στοιχεία αμυντικής συνδρομής και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί συμφωνία-ανάχωμα στην Τουρκία. Αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί η απαραίτητη ευρωπαϊκή κυριαρχία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη «διαχείριση» της Τουρκίας.
Ειδικά τη σημαντική συμφωνία Ελλάδας και Γαλλίας πρέπει να την εντάξουμε στη νέα συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, μια συζήτηση που οδηγεί εκ των πραγμάτων σε μια νέα αλληλεγγύη συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα συμπληρώνει και δεν θα ακυρώνει το εθνικό συμφέρον. Με πρωταγωνιστικό ρόλο στη Μεσόγειο, Γαλλία και Ελλάδα, εργάζονται για μια ειρηνική και ευημερούσα περιοχή, που διέπεται από συνεργασία και σεβασμό του διεθνούς δικαίου.
Δεν θα μιλούσα για ανταλλάγματα αλλά για στρατηγική σύγκλιση συμφερόντων στη Μεσόγειο με τους δυο εταίρους μας στην ευρωατλαντική κοινότητα. Όσο για τις άλλες συμφωνίες με τις χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο δεν θα έλεγα πως πρόκειται για στρατηγικές συμφωνίες, αλλά για συμφωνίες τακτικής επιλογής με προσωρινή σύγκλιση συμφερόντων. Και μια μικρή «λεπτομέρεια». Να μην ξεχνάμε πως πρόκειται για χώρες μη δημοκρατικές και ανελεύθερες!
-Την ίδια στιγμή η Τουρκία ακολουθεί την γνωστή στάση της με επαναλαμβανόμενες προκλήσεις με αφορμή την εξοπλιστική μας ενίσχυση, αλλά και την διεύρυνση των συμμαχιών μας. Θεωρείτε πιθανό να “το τραβήξει” στα άκρα και να έχουμε ένα θερμό επεισόδιο δεδομένων και των πολλών εσωτερικών προβλημάτων, που αντιμετωπίζει η ίδια καθώς και των σεναρίων για τον “Τούρκο ασθενή” Ερντογάν;
Η Τουρκία του Ερντογάν έχει εξελιχθεί σε κορυφαίο πρόβλημα μιας Ευρώπης που επιθυμεί να έχει και γεωπολιτικό ρόλο. Αποφεύγει να σεβαστεί τους όρους και τις προϋποθέσεις προκειμένου να ενεργοποιηθεί η «θετική ατζέντα» στις ευρωτουρκικές σχέσεις και υπονομεύει τη βελτίωση του κλίματος με πράξεις όπως η αποχώρησή της από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών. Η πολιτική συμπεριφορά του Ερντογάν, πέρα από τις συχνές απειλές προς την Ελλάδα, στηρίζεται στην προσβολή που είναι το άσφαιρο όπλο των καιροσκόπων γιατί οι προσβολές και η χυδαιότητα δεν αποτελούν διπλωματικά επιχειρήματα. Μάλλον είχε επενδύσει πολλά στην επανεκλογή του Τραμπ. Έκανε λανθασμένους υπολογισμούς που δεν του βγήκαν και η προβολή ισχύος που επιχείρησε στη Μεσόγειο βρέθηκε μπροστά στη γαλλική προβολή ισχύος. Στη δε Συρία φαίνεται πως έχει πέσει στην παγίδα του Πούτιν. Ναι ένταση μάλλον θα έχουμε αλλά όχι «κάτι» περισσότερο.
-Με την πολιτική αυλαία της Καγκελαρίου Μέρκελ να πέφτει, σηματοδοτείται μια νέα εποχή για την Ευρώπη; Πως διαμορφώνονται οι ισορροπίες ενόψει και των γαλλικών εκλογών;
Με την αποχώρηση της Άγκελας Μέρκελ κλείνει ένας κύκλος και για την ΕΕ. Η νέα γερμανική κυβέρνηση υπό τον Σολτς, έναν πολιτικό που γνωρίζει πολύ καλά την ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία, θα κληθεί να στηρίξει την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναδειχτεί η Ευρώπη σε ηγέτιδα δύναμη στην πράσινη οικονομία. Κι αυτό είναι σωστή επιλογή γιατί είναι ένα πεδίο όπου η Ευρώπη θα καταστεί πρωτοπόρος και θα διαθέσει τεχνογνωσία στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στην «τέλεια καταιγίδα». Ύστερα από πολλά χρόνια η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με «επίθεση» αυξήσεων στις τιμές όλων των μορφών ενέργειας. Η μετάβαση στην πράσινη οικονομία δεν θα είναι δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Χρειαζόμαστε ενίσχυση της πολιτικής συνοχής και της αλληλεγγύης. Προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι απαραίτητη η γαλλογερμανική συνεννόηση και η επανεκλογή του Μακρόν.
Μπροστά στις διεθνείς προκλήσεις χρειαζόμαστε μια νέα φιλόδοξη ΕΕ, εξοπλισμένη με την απαραίτητη κυριαρχία για να καθορίζει η ίδια το μέλλον της και να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Στη μετά covid εποχή η ΕΕ πρέπει να πάει με καλύτερη συνοχή και περισσότερη αλληλεγγύη.
-Το βιβλίο σας "Μετά την Πανδημία. Η Ελλάδα, η Ευρώπη και ο Κόσμος στη Σκιά της Δυστοπίας" κυκλοφορεί ήδη από τις εκδόσεις Παπαζήση. Είστε ο καταλληλότερος να απαντήσει στο ερώτημα που βρίσκεται στα χείλη όλων: «Τίποτα δεν θα είναι πια όπως πριν;»
-Δε νομίζω πως είμαι ο καταλληλότερος. Εκείνο όμως που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι πως βρισκόμαστε σε μια περίοδο κορύφωσης της αλληλεξάρτησης κι αυτό επιβάλλει να εργαστούμε στην κατεύθυνση της παγκόσμιας συλλογικής δράσης. Αυτό έδειξε και η πρόσφατη σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα στην Γλασκώβη.
Πράγματι όλο αυτό το διάστημα της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας ακούμε συχνά να λέγεται ότι «τίποτα δεν θα είναι πια όπως πριν» και ότι θα μιλάμε πλέον για «τη μετά κορωνοϊό εποχή». Με το συλλογικό έργο «Μετά την πανδημία. Η Ελλάδα, η Ευρώπη και ο Κόσμος στη Σκιά της Δυστοπίας», επιχειρείται ένας πρώτος απολογισμός μιας εν εξελίξει κρίσης, η οποία όμως άλλαξε ριζικά την εικόνα του κόσμου. Πρέπει να υπογραμμίσω πως η έκδοση αυτή εντάσσεται στις δράσεις της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
-Τέλος, σας ανησυχούν όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στα Βαλκάνια, σε Κόσοβο, Βοσνία αλλά και για την πολιτική αναταραχή στα Σκόπια;
-Πράγματι πρέπει να μας ανησυχούν οι εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος για να μην μας αιφνιδιάσουν δυσάρεστα. Η ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων είναι στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα και η καθυστέρηση της ένταξής τους προφανώς δεν μας ευνοεί. Αυτή βεβαίως οφείλεται τόσο στα εσωτερικά ζητήματα της ΕΕ όσο και στην αδυναμία πολλών υποψηφίων κρατών να μην εμπλέκονται σε αρνητικές εξελίξεις. Μπορεί για παράδειγμα η ΕΕ να προωθήσει σήμερα την ένταξη μιας χώρας όπως είναι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όταν η κρατική της υπόσταση δεν υποστηρίζεται από τις τρεις συνταγματικές εθνότητες; Την ίδια στιγμή υπάρχουν δυνάμεις που επιχειρούν να απομακρύνουν τα Δυτικά Βαλκάνια από την Ευρώπη προσφέροντας δήθεν αναπτυξιακή βοήθεια και συνεργασία στον εκπαιδευτικό τομέα.