Σύμφωνα με έρευνα του Παρατηρητηρίου Civic Media για ανταγωνισμούς που ενδεχομένως να δημιουργηθούν σχετικά με την πρωτοβουλία Belt and Road (BRI) της Κίνας, αναφέρονται τα παρακάτω σε άρθρο-ανάλυση της, τα οποία κρίνονται ως πολύ ενδιαφέροντα για την Ελλάδα και την Κύπρο, αφού πραγματεύεται την Κινεζική και Τουρκική συνύπαρξη ή αντιπαλότητα στην Α. Μεσόγειο.
Το άρθρο-ανάλυση έχει ώς ακολούθως:
"Η Κίνα έχει καθυστερήσει στην ανάπτυξη της ανατολικής Μεσογείου, αλλά έχει χρησιμοποιήσει την πρωτοβουλία Belt and Road (BRI) ως πύλη εισόδου στην περιοχή. Η Τουρκία αναπτύσσει επίσης τη δική της διαπεριφερειακή στρατηγική για οικονομική και στρατηγική συνεργασία, κυρίως την Πρωτοβουλία του Μεσαίου Διαδρόμου. Στην προσπάθειά τους να επηρεάσουν αυτήν την περιοχή, το Πεκίνο και η Άγκυρα είναι σύμμαχοι ή αντίπαλοι;
Η παγκόσμια πολιτική οικονομία και γεωπολιτική της ανατολικής Μεσογείου
Σε κεντρική τοποθεσία ανάμεσα στην Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη, η ανατολική Μεσόγειος αποτέλεσε σημαντικό στρατηγικό κόμβο για το παγκόσμιο εμπόριο καθ 'όλη τη διάρκεια της ιστορίας της.
Η ανατολική Μεσόγειος παρέχει επίσης τη συντομότερη θαλάσσια διαδρομή μεταξύ ασιατικών και ευρωπαϊκών αγορών, χάρη στη διώρυγα του Σουέζ που συνδέει τον Ινδικό Ωκεανό και τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Σχεδόν το 12% του παγκόσμιου εμπορίου και αγαθά αξίας άνω του 1 τρισεκατομμυρίου ΗΠΑ διέρχονται από το κανάλι ετησίως. Η περιοχή χρησιμεύει επίσης ως σημαντική διαδρομή για τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από τον Κόλπο στις ευρωπαϊκές αγορές. Περίπου το 70% των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης μεταφέρονται μέσω της Μεσογείου ετησίως.
H περιοχή λόγω εγγγύτητας προσελκύει το ενδιαφέρον γειτονικών χωρών όπως η Ελλάδα, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, ενώ λόγω της γεωοικονομικής και γεωπολιτικής της σημασία της έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον μεγάλων δυνάμεων , όπως των ΗΠΑ, μαζί με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, της Ρωσίας που έχει ενισχύσει την επιρροή της μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και τώρα την Κίνα που άρχισε να δείχνει το ενδιαφέρον της στα τέλη του 2013, όταν ξεκίνησε το BRI στην Τουρκία.
Η πολιτική της Κίνας για την ανατολική Μεσόγειο και το BRI
Μέχρι στιγμής, η Κίνα είναι κυρίως παρούσα μέσω επενδύσεων υποδομής, συμπεριλαμβανομένου του οικονομικού διαδρόμου Κίνας-Κεντρικής Ασίας-Δυτικής Ασίας και του Θαλάσσιου Δρόμου του Μεταξιού, όπως το λιμάνι του Πειραιά στην Ελλάδα, το Kumport στην Τουρκία, τα λιμάνια El Dekheila και Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο και τη Χάιφα και Λιμάνια Ashdod στο Ισραήλ.
Στην Αίγυπτο, η Κίνα έχει επενδύσει στη βιομηχανική ζώνη της διώρυγας του Σουέζ και χτίζει τμήματα της Νέας Διοικητικής Πρωτεύουσας, καθώς και χρηματοδοτεί περίπου το 85 % του έργου των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων ως μέρος της Οικονομικής Ζώνης του Δρόμου του Μεταξιού.
Ομοίως, από το 2016 η Κίνα έχει επενδύσει σε πολλά έργα καθαρής ενέργειας στην Ελλάδα, ενώ στο Ισραήλ, έχει επενδύσει σε μεταφορές, τεχνολογία και άλλες βιομηχανίες. Η μεγαλύτερη επένδυση της Κίνας στη χώρα μέχρι τώρα είναι ο σταθμός παραγωγής ενέργειας Emba Hunutlu, ένας σταθμός παραγωγής ενέργειας με βάση τον άνθρακα.
Η χώρα βρίσκεται επίσης σε συνομιλίες με την Τουρκία για τη χρηματοδότηση του έργου Kanal Istanbul, ενός ναυτιλιακού καναλιού που στοχεύει στη σύνδεση της Θάλασσας του Μαρμαρά με τη Μαύρη Θάλασσα. Ο ιδιωτικός τομέας της Κίνας συμμετέχει επίσης σε ένα σύνολο δραστηριοτήτων, με πάνω από 1.000 κινεζικές εταιρείες να έχουν επενδύσει σε τομείς στην Τουρκία, από τον τουρισμό και τη χρηματοδότηση έως τις μεταφορές, τα ορυχεία και την ενέργεια.
Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα επιδιώκει επίσης να αυξήσει τη στρατιωτική της παρουσία στην περιοχή. Τον Μάιο του 2015, το Πεκίνο πραγματοποίησε την πρώτη του στρατιωτική άσκηση στη Μεσόγειο μαζί με τη Ρωσία. Δύο χρόνια αργότερα, πραγματοποίησε άσκηση με πραγματικά πυρά.
Οι αυξημένες οικονομικές σχέσεις της Κίνας σε αυτό το τμήμα της Μεσογείου μπορούν να εντοπιστούν έχοντας ως καμπή το 2011, όταν χρειάστηκε να απομακρύνει τους πολίτες της από τη Λιβύη λόγω αστάθειας στη χώρα και συνειδητοποίησε ότι χρειαζόταν να έχει λάβει περισσότερα μέτρα για να προστατεύσει τις επενδύσεις της στην περιοχή.
Ο Μέσος Διάδρομος της Τουρκίας και οι πολιτικές στην ανατολική Μεσόγειο
Τον Νοέμβριο του 2015, η Τουρκία και η Κίνα υπέγραψαν ένα Μνημόνιο Κατανόησης για την ευθυγράμμιση της Τουρκικής Πρωτοβουλίας του Μεσαίου Διαδρόμου με το BRI.
Μέσω του Μεσαίου Διαδρόμου, η Τουρκία στοχεύει να χρησιμοποιήσει το γεωγραφικό της πλεονέκτημα ως πύλη μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Μέσης Ανατολής για να γίνει κόμβος για το εμπόριο Ανατολής-Δύσης. Αυτά τα σχέδια τονίστηκαν από τον υπουργό Μεταφορών και Υποδομών Adil Karaismailoğlu, ο οποίος δήλωσε τον Ιούνιο ότι, "με τον μεσαίο διάδρομο, η Τουρκία θα μετατραπεί σε μια νέα παγκόσμια βάση logistics".
Το 2015, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία, πρότεινε το έργο Center Turkey (Merkez Türkiye), το οποίο στοχεύει να καταστήσει την Τουρκία ως κόμβο εφοδιαστικής και παραγωγικής αλυσίδας που συνδέει την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
Αυτό το έργο επεκτείνει τον Μέσο Διάδρομο στην Αφρική μέσω της Μέσης Ανατολής διατηρώντας παράλληλα τη συμβατότητά του με το BRI. Είναι επίσης μια ένδειξη κοινού ενδιαφέροντος μεταξύ της ηγετικής κυβέρνησης της Τουρκίας και των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Εάν η Τουρκία μπορεί να τοποθετηθεί ως οικονομική ζώνη μεταξύ της Ευρώπης, της Ασίας και της περιοχής MENA, ο Μέσος Διάδρομος θα μπορούσε να γίνει πιο ελκυστικός για την Κίνα και άλλους περιφερειακούς εταίρους, αυξάνοντας έτσι τα οικονομικά και πολιτικά κέρδη της Τουρκίας.
Ένα έγγραφο εργασίας που δημοσιεύθηκε από την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης τον Μάιο του 2021 προτείνει ότι μια ενδοπεριφερειακή εμπορική ζώνη και πολιτικές εξωπεριφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του Μεσαίου Διαδρόμου θα μπορούσαν να διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Κίνας.
Μια τέτοια εμπορική ζώνη, με επικεφαλής την Τουρκία και υποστηριζόμενη από διαπεριφερειακό εμπόριο, θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τον ρόλο της Τουρκίας για τα περιφερειακά κράτη, την ΕΕ και την Κίνα.
Ωστόσο, σε αντίθεση με το BRI της Κίνας, το όραμα περιφερειακής ολοκλήρωσης της Τουρκίας δεν περιλαμβάνει θαλάσσιο διάδρομο.
Αντ 'αυτού, από το 2015 και μετά, η Τουρκία έχει εφαρμόσει μια ισχυρή πολιτική στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου στηριζόμενη σε στρατιωτικές δυνατότητες, και όχι σε διπλωματικές συνομιλίες, για να επιβάλει τις απαιτήσεις θαλάσσιας δικαιοδοσίας της έναντι περιφερειακών κρατών όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος.
Τον Ιανουάριο του 2019, η Κυπριακή Δημοκρατία, η Αίγυπτος, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Ιταλία, η Ιορδανία και η Παλαιστίνη δημιούργησαν το East Med Gas Forum για τη δημιουργία ενός ενεργειακού κόμβου στην περιοχή.
Ο αποκλεισμός της Τουρκίας από την ομάδα προκάλεσε ένταση στην Άγκυρα, ωθώντας την Τουρκία να ξεκινήσει μια μονομερή προσπάθεια εξερεύνησης και γεώτρησης φυσικού αερίου που υποστηρίζεται από πολεμικά πλοία.
Τον Νοέμβριο του 2019, η Τουρκία και η Λιβύη χάραξαν αυθαίρετα τα θαλάσσια σύνορά τους, τα οποία επικαλύπτονται εν μέρει με τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) της Ελλάδας και της Αιγύπτου, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις και από τους δύο.
Τοπικοί εμπειρογνώμονες, όπως ο ερευνητής İlhan Uzgel, λένε ότι οι τρέχουσες ναυτικές πολιτικές της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, που περιλαμβάνονται στο δόγμα της "Γαλάζιας Πατρίδας" του 2013, είναι παρόμοιες με τις νεοοθωμανιστικές πολιτικές που προώθησε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου στη δεκαετία του 2000 και στις αρχές του 2010.
Οι επιθετικές πολιτικές της Τουρκίας προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από άλλες περιφερειακές δυνάμεις και ενέτειναν τις εντάσεις σε ορισμένες περιπτώσεις.
Τον Μάιο του 2020, οι υπουργοί Εξωτερικών της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Γαλλίας, της Ελλάδας και των ΗΑΕ κατήγγειλαν τις δραστηριότητες της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, «μια περιοχή της θάλασσας στην οποία ένα κυρίαρχο κράτος έχει αποκλειστικά δικαιώματα σχετικά με την εξερεύνηση και τη χρήση θαλάσσιων πόροι."
Τον Σεπτέμβριο του 2020, ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο επιβεβαίωσε την υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ελλάδα, όπως και ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι τον Νοέμβριο. Τον επόμενο μήνα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία.
Περιφερειακοί ανταγωνιστές ή συνεργάτες;
Η Κίνα συνήθως σιωπά για τις εντάσεις εντός της Μεσογείου σε μια προσπάθεια να διατηρήσει θετικές σχέσεις στην περιοχή και να μεγιστοποιήσει τα οφέλη της. Ωστόσο, αυτή η θέση μπορεί να αλλάξει ανάλογα με τις μελλοντικές εξελίξεις.
Σύμφωνα με τους Gu Zhenglong και Zou Zhiqiang από το "Shanghai International Studies University" και Zhang Lin από το "Zhejiang International Studies University", οι πολιτικές της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο προκαλούν αστάθεια.
Εάν συνεχιστεί, η Κίνα μπορεί να επανεκτιμήσει τον ρόλο της Τουρκίας στο BRI.
Επί του παρόντος, η Κίνα φαίνεται να ευνοεί την Ελλάδα για τις εμπορικές της σχέσεις με την Ευρώπη. Το λιμάνι του Πειραιά βρίσκεται πιο κοντά στις ευρωπαϊκές αγορές και παρέχει μια πιο σύντομη και πιο οικονομική διαδρομή από το τουρκικό Kumport.
Ωστόσο, όπως έχει δείξει ο εξαήμερος αποκλεισμός της διώρυγας του Σουέζ τον Μάρτιο του 2021, η ανάπτυξη εναλλακτικών εμπορικών οδών είναι απαραίτητη. Σύμφωνα με τον υπουργό Karaismailoğlu, ο Μέσος Διάδρομος είναι ο καταλληλότερος εναλλακτικός εμπορικός δρόμος Ανατολής-Δύσης.
Λόγω αυτών των εξελίξεων, η Κίνα και η Τουρκία αναμένεται να συνεχίσουν να συνεργάζονται για να ευθυγραμμίσουν τα ξεχωριστά αλλά αλληλεπικαλυπτόμενα οράματά τους για την ηπειρωτική ολοκλήρωση, όπως ενισχύθηκε από τον Κινέζο αντιπρόεδρο Wang Qishan.
Ωστόσο εάν αυξηθούν οι πολιτικές και στρατιωτικές φιλοδοξίες της Άγκυρας στην περιοχή, το Πεκίνο μπορεί να επανεξετάσει τον ρόλο της Τουρκίας ως αξιόπιστου εταίρου στο BRI.
