“Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε σημαντική ενίσχυση της γεωπολιτικής πλευράς των σχέσεων μεταξύ των κρατών του Κόλπου και της Ελλάδας” αναφέρεται μεταξύ άλλων σε άρθρο της ιστοσελίδας fikirturu.com, που υπογράφουν οι Yoel Guzansky και Gallia Lindenstrauss, δύο εμπειρογνώμονες διεθνών σχέσεων του Ισραήλ. Ο ένας επικεντρώθηκε στις χώρες του Κόλπου και ο άλλος στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας για λογαριασμό του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής (MEI).
Σύμφωνα με το άρθρο, “η αυξανόμενη συνεργασία του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο πηγαίνει πολύ πιο πέρα από αυτήν μεταξύ της Ελλάδας και των χωρών του Κόλπου και των αραβικών χωρών” Στο άρθρο γίνεται μια αναφορά στο χρονικό των σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ μετά το 2010 οπότε υπήρξε επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ, ενώ αναφέρεται και στις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις από το 2014 και μετά
“Τα τελευταία χρόνια, το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι άρχισαν να αναζητούν τρόπους για να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους με χώρες που ανησυχούν για τις φιλόδοξες προσπάθειες της Τουρκίας να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής και παρέμβασης, ιδίως στη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα. Η Άγκυρα, το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να διαμορφώσουν την περιφερειακή τάξη μετά την αναταραχή που ξεκίνησε στη Μέση Ανατολή πριν από μια δεκαετία. Το πιο σημαντικό είναι πως τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία υποστηρίζουν το καθεστώς Sisi στην Αίγυπτο στον εκτεταμένο αγώνα ενάντια στο κίνημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Η τουρκική στρατιωτική βάση στο Κατάρ αποτελεί επίσης συνεχή πηγή έντασης μεταξύ Ριάντ, Αμπού Ντάμπι και Άγκυρας από το 2017. Και οι τρεις χώρες άρχισαν να επεμβαίνουν πολύ μακριά από τα σύνορά τους, σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από αστάθεια και κενά. Η συμμετοχή διαφόρων παραγόντων στον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη και άλλες παρόμοιες εξελίξεις είχαν σημαντικό αντίκτυπο στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκτός από την οικοδόμηση στρατιωτικών βάσεων και λιμανιών ή την υποστήριξη εκείνων που αντιμάχονται, οι χώρες επιδιώκουν να σφυρηλατήσουν συμμαχίες, αν και χαλαρά, για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους. Παρόμοιοι λόγοι συνέβαλαν στη συμφωνία ομαλοποίησης μεταξύ του Ισραήλ και των ΗΑΕ, η οποία βλέπει την Άγκυρα ως γεωστρατηγικό ανταγωνιστή (και, στην περίπτωση του Αμπού Ντάμπι, ιδεολογικού αντιπάλου). Οι εξελίξεις αυτές συνάδουν με τις διπλωματικές πρωτοβουλίες της Κύπρου και της Ελλάδας, οι οποίες περιλαμβάνουν την Ανατολική Μεσόγειο και αποσκοπούν στην αντιστάθμιση της σχετικής στρατιωτικής τους αδυναμίας έναντι της Τουρκίας.
Οι συχνές συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών, αεροπορικές ασκήσεις, κλπ έχουν σχεδιαστεί για να δείξουν ότι οι εντάσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά στην Ανατολική Μεσόγειο το 2020 και για να δείξουν την υποστήριξη και την αλληλεγγύη των κρατών του Κόλπου στην Ελλάδα υποδεικνύοντας στην Άγκυρα ότι οι εν λόγω χώρες είναι αποφασισμένος να αποτρέψει την αποφασιστική πολιτική του” αναφέρουν οι αναλυτές.
Οι Yoel Guzansky και Gallia Lindenstrauss επισημαίνουν πως τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε σημαντική ενίσχυση της γεωπολιτικής πλευράς των σχέσεων μεταξύ των κρατών του Κόλπου και της Ελλάδας, ενώ και το Ισραήλ έχει επίσης σαφές ενδιαφέρον για τις σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο, επειδή θέλει να διασφαλίσει καλές σχέσεις με τις χώρες της ΕΕ.
Η στενή σχέση μεταξύ πολλών κρατών του Κόλπου και της Ελλάδας, λένε, συμπίπτει με μια εποχή που η Τουρκία προσπαθεί να αλλάξει την εξωτερική της πολιτική μετά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν. “Με ορισμένο ρεαλισμό, η Τουρκία επιθυμεί να αποκαταστήσει ομαλές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Κάνει μια παρόμοια προσπάθεια να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ, αλλά αυτές οι προσπάθειες καθυστέρησαν τον Μάιο του 2021 εν μέσω κλιμακούμενης βίας μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων. Επιπλέον, η Άγκυρα αγωνίζεται να αποδείξει ότι οι προσπάθειές της να ανοίξει εκ νέου παράθυρο στις σχέσεις είναι ειλικρινείς και ότι στόχος της δεν είναι απλώς να σπάσει τη συμμαχία εναντίον της” λένε οι αναλυτές.
Πάντως οι δύο αναλυτές υποστηρίζουν ότι είναι δύσκολο για αυτούς να δημιουργήσουν μια στρατιωτική ισορροπία με την Τουρκία.
“Παρόλο που η διαχρονικότητα και η δέσμευση αυτού του αναδυόμενου διαπεριφερειακού σχηματισμού είναι αμφίβολη, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη την αμυντική συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ των ΗΑΕ και της Ελλάδας, είναι πιθανό τα μέρη να περιμένουν βοήθεια και υποστήριξη μεταξύ τους, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, για τα δικά τους συμφέροντα και ανάγκες . Η στρατιωτική ισχύς των ΗΑΕ και της Σαουδικής Αραβίας δεν επαρκεί για να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και η στρατιωτική συμβολή της Ελλάδας στην άμυνα της Αραβικής Χερσονήσου είναι επίσης αμελητέα. (…) Ενώ αυτή η νέα διαπεριφερειακή οντότητα έχει προσωρινό και μη δεσμευτικό χαρακτήρα, έχει μια σημαντική πολιτική προτεραιότητα καθώς αυξάνει την απομόνωση της Άγκυρας και την αναγκάζει να επανεξετάσει την περιφερειακή της πολιτική. Στις δηλώσεις των υπευθύνων λήψης αποφάσεων διαφόρων χωρών, αναφέρεται ότι ο σκοπός της άτυπης συμμόρφωσης υπερβαίνει κάθε απειλή. Ενώ έχει δηλωθεί περισσότερες από μία φορές ότι όλες οι εξελίξεις έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίζουν την περιφερειακή σταθερότητα χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις φιλόδοξες δράσεις της Τουρκίας, είναι αμφίβολο εάν οι σχέσεις θα φτάσουν ποτέ σε αυτό το σημείο”.
Για τους Ισραηλινούς αναλυτές το μέλλον της συμμαχίας εξαρτάται από τις ΗΠΑ και την Τουρκία ενώ χαρακτηρίζουν “περιστασιακούς και επομένως προσωρινούς” τους στρατηγικούς λόγους που οδήγησαν πολλά κράτη του Κόλπου να παρέμβουν στην Ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια
Οι αναλυτές σημειώνουν πως εάν οι ΗΠΑ καταφέρουν να εξισορροπήσουν την επιθυμία τους να μειώσουν τη συμμετοχή τους στη Μέση Ανατολή και την ανάγκη να εξηγήσουν στους περιφερειακούς συμμάχους τους ότι δεν τους εγκαταλείπουν, το ενδιαφέρον της Τουρκίας να αναλάβει ανεξάρτητη δράση θα μειωθεί.
“Όμως, καθώς οι τρέχουσες τάσεις στην περιοχή φαίνεται να κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση, και δεδομένης της στρατηγικής ισορροπίας και της κοινής αρνητικής στάσης απέναντι στην Τουρκία, αυτό που είναι προσωρινό μπορεί να γίνει μόνιμο και η αναδυόμενη συμμαχία του Ισραηλινού-Αιγύπτου μετώπου που υποστηρίζεται από την Ελλάδα και τον Κόλπο" καταλήγουν.
