Έκθεση για «τις «παρεμβολές στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας» από τις 19 Απριλίου 2017 μέχρι τις 17 Ιανουαρίου 2020, έδωσε στις Επιτροπές Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής και της Γερουσίας, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Σε αυτήν καταγράφει 18 περιστατικά που έλαβαν χώρα σε διάστημα 33 μηνών.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπέβαλε ανάλογη έκθεση για τις παραβιάσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο, στην οποία δηλώνει αδυναμία να προσκομίσει πλήρη κατάλογο με επιβεβαιωμένες τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, καθώς όπως εξηγεί, υπάρχει διαφορά θέσεων με την Ελλάδα για τον καθορισμό του εναέριου χώρου. Και οι δύο εκθέσεις υπεβλήθησαν βάση του νόμου για την ανατολική Μεσόγειο (East Med Act) ο οποίος υπεγράφη το Δεκέμβριο του 2019.
Οι πληροφορίες στην έκθεση για την Κύπρο βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε υλικό που παράγεται από την κυβέρνηση της Τουρκίας, όπως για παράδειγμα των NAVTEX που εκδίδει. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επισημαίνει ότι παρόλο που δεν αποτελούν όλα τα παραδείγματα που παρατίθενται παρεμβολή στις προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας να διερευνήσει και να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς πόρους, «όλα μαζί, απεικονίζουν αυξανόμενες εντάσεις στην περιοχή».
Σημειώνει παράλληλα ότι ορισμένες από τις τουρκικές δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν σε τμήματα της ΑΟΖ που διεκδικεί η Κυπριακή Δημοκρατία, για τα οποία η Τουρκία προβάλλει επίσης θαλάσσιες αξιώσεις και υπογραμμίζει: «Όταν οι νόμιμες θαλάσσιες αξιώσεις δύο ή περισσότερων χωρών αλληλεπικαλύπτονται, εναπόκειται σε αυτές τις χώρες να επιλύσουν τα θαλάσσια σύνορά τους με συμφωνία βάσει του διεθνούς δικαίου προκειμένου να επιτευχθεί ακριβοδίκαιη λύση».
Δεν αναγνωρίζονται διεκδικήσεις της Τουρκίας για λογαριασμό Τουρκοκυπρίων
Περιλαμβάνει επίσης αναφορά ότι οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» και ως εκ τούτου δεν αναγνωρίζουν τυχόν θαλάσσιες διεκδικήσεις που έχει ισχυριστεί ή οποιουσδήποτε ισχυρισμούς από την Τουρκία για λογαριασμό της.
Στην έκθεση τονίζεται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ συνεχίζει να επαναλαμβάνει δημόσια και ιδιωτικά «ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει τους πόρους στην ΑΟΖ της και ότι μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να διεκδικήσει ναυτικές αξιώσεις εκ μέρους της Κύπρου. Όπου αλληλεπικαλύπτονται οι νόμιμες θαλάσσιες αξιώσεις δύο ή περισσότερων χωρών, καλούμε αυτές τις χώρες να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Αναφέρει ότι σε περιπτώσεις όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ανησυχίες σχετικά με συγκεκριμένες τουρκικές ενέργειες, ενεπλάκησαν ιδιωτικά με την Τουρκία, ενώ εξέδωσαν και ανακοινώσεις Τύπου από το Υπουργείο. Για παράδειγμα, στις 6 Μαΐου 2019, το Υπουργείο δήλωσε ότι «ανησυχεί βαθιά με τις ανακοινωμένες προθέσεις της Τουρκίας να ξεκινήσει υπεράκτιες γεωτρήσεις σε μια περιοχή που διεκδικείται από την Κυπριακή Δημοκρατία ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Αυτό το βήμα είναι έντονα προκλητικό και θέτει σε κίνδυνο την αύξηση των εντάσεων στην περιοχή. Προτρέπουμε τις τουρκικές αρχές να σταματήσουν αυτές τις επιχειρήσεις και ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να ενεργήσουν με αυτοσυγκράτηση».
Παραθέτει επίσης ανακοίνωση που εξέδωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στις 9 Ιουλίου 2019, λέγοντας ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να ανησυχούν βαθιά για τις επανειλημμένες απόπειρες της Τουρκίας να διεξάγει γεωτρήσεις στα ύδατα ανοικτά της Κύπρου και την πιο πρόσφατη αποστολή του τρυπανιού Yavuz ανοιχτά της χερσονήσου της Καρπασίας. Αυτό το προκλητικό βήμα αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή. Προτρέπουμε τις τουρκικές αρχές να σταματήσουν αυτές τις επιχειρήσεις και ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να δράσουν με αυτοσυγκράτηση και να απέχουν από ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή».
Τέλος υπογραμμίζεται πως αποτελεί θέση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι η ανάπτυξη των ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να προωθήσει τη συνεργασία, να ενισχύσει τον διάλογο μεταξύ της Τουρκοκυπριακής και ελληνοκυπριακής κοινότητας και μεταξύ των περιφερειακών γειτόνων και να αποτελέσει τα θεμέλια για διαρκή ενεργειακή ασφάλεια και οικονομική ευημερία. «Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ενθαρρύνει τη συζήτηση μεταξύ της τουρκοκυπριακής και της ελληνοκυπριακής κοινότητας για θέματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη υδρογονανθράκων, συμπεριλαμβανομένης της ακριβοδίκαιης κατανομής εσόδων», καταλήγει η σχετική αναφορά της έκθεσης του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών.
