Ως γνωστόν η Ελλάδα ανακοίνωσε πρόσφατα τη δημιουργία μιας νέας ναυτικής βάσης στο στρατηγικής σημασίας νησί της Κρήτης, εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων για τις δραστηριότητες της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο Έλληνας Υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος ανακοίνωσε τα σχετικά σχέδια, καθώς η χώρα μας αξιοποιεί το νοτιότερο νησί της ως πυλώνα της πολιτικής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο εν μέσω συνεχιζόμενων εντάσεων με την Τουρκία.
Ο Περικλής Ζορζοβίλης, επικεφαλής του Ινστιτούτου Ανάλυσης Ασφάλειας και Άμυνας που εδρεύει στην Αθήνα, δήλωσε στο πρακτορείο Al-Monitor ότι από γεωστρατηγική άποψη, η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Κρήτης βρίσκεται σε καλή θέση. «Το πιο σημαντικό νησί για την ελληνική ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο είναι η Κρήτη επειδή περιέχει καθιερωμένες στρατιωτικές υποδομές και βρίσκεται σε μια πολύ κεντρική γεωγραφική θέση», είπε.
Η κίνηση έρχεται καθώς οι Άραβες εταίροι της Ελλάδας, οι οποίοι συμμερίζονται τις ανησυχίες της ελληνικής χώρας για την τουρκική επιθετικότητα, προσελκύονται επίσης στο νησί. Πέρυσι, η Αίγυπτος έλαβε μέρος στις ναυτικές, αεροπορικές και ασκήσεις πό ειδικές δυνάμεις “Medusa 9” που πραγματοποιήθηκαν στην Κρήτη με Έλληνες και Κύπριους ομολόγους τους. Τον Αύγουστο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έστειλαν τέσσερα μαχητικά αεροσκάφη F-16 στο νησί για κοινή εκπαίδευση με την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
Ο Σταύρος Δρακουλαράκος, αρχισυντάκτης του Κέντρου Μεσογείου, Μέσης Ανατολής και Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, δήλωσε στο Al-Monitor, «Αυτές οι δημόσιες κινήσεις έχουν επίσης την Τουρκία ως τον πρώτο αποδέκτη τους, τονίζοντας εκ μέρους της Ελλάδας ότι δεν είναι ούτε μόνη στην περιοχή ενάντια στον τουρκικό επεκτατισμό, ούτε εξαρτάται από την ανταπόκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενέργειες της Τουρκίας ».
Καθώς οι συνεργασίες της Ελλάδας εκδηλώνονται στο νησί, το ίδιο κάνουν και οι εντάσεις της με την Άγκυρα. Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στο CNN Turk, ο αντιπρόεδρος Fuat Oktay δήλωσε: «Φυσικά μπορούμε να κάνουμε εξερεύνηση όπου θέλουμε και το κάνουμε. Θα συνεχίσουμε το έργο μας. Η συμφωνία που υπογράφηκε με τη Λιβύη, την περιοχή ακριβώς νότια της Κρήτης, αποτελεί μέρος αυτής».
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος έχουν πιέσει την ΕΕ να ακολουθήσει μια πιο αυστηρή στάση για τις ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, οι ηγέτες της ΕΕ είναι διχασμένοι στο θέμα. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα έχει βρει ισχυρή υποστήριξη από την Αίγυπτο, ένα έθνος με το οποίο έχει βαθείς ιστορικούς δεσμούς και πιο πρόσφατα από τα ΗΑΕ.
Η Marwa Maziad, ακαδημαϊκή μελετητής στο πρόγραμμα Άμυνας και Ασφάλειας του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής, λέει ότι οι ενέργειες της Άγκυρας έχουν συμβάλει σημαντικά στο είδος της συνεργασίας που συμβαίνει στην Κρήτη και στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο. Σε συνέντευξή της στο Al-Monitor, δήλωσε: «Το ζήτημα της ασφάλειας της Αιγύπτου είναι η Τουρκία ως μια πανισλαμική, ιδεολογικά επεκτατική περιφερειακή απειλή που έχει μέχρι στιγμής αποσταθεροποιήσει τη Μέση Ανατολή και έχει επεκτείνει αυτήν την αποσταθεροποίηση στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτές τις ανησυχίες συμμερίζονται στην Ελλάδα».
Ο Κωνσταντίνος Φίλης, εκτελεστικός διευθυντής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, δήλωσε στο Al-Monitor πως ανησυχεί όμως για τον τουρκικό ρεβιζιονισμό. Καθώς τα αραβικά κράτη αναζητούν συνεργάτες εναντίον της Άγκυρας, η αξία της Ελλάδας έγκειται εν μέρει στο καθεστώς της ως άξονα στη δυτική ομπρέλα ασφαλείας της περιοχής. Η Κρήτη είναι ένα κεντρικό κομμάτι.
Κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Unified Protector, το νησί ήταν ένα σημείο εκκίνησης για τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ στην εκστρατεία τους για την απομάκρυνση του δικτάτορα Moammar Gaddafi από τη Λιβύη το 2011. Σήμερα, δύο βασικές εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ που βρίσκονται εκεί περιλαμβάνουν το Κέντρο Επιχειρησιακής Κατάρτισης Ναυτικής Απαγόρευσης του ΝΑΤΟ και την εγκατάσταση πυραύλων του ΝΑΤΟ. Η τελευταία είναι η μόνη τοποθεσία στην Ευρώπη όπου οι δυνάμεις μπορούν να δοκιμάσουν πυραύλους εδάφους, επιφανείας και αέρα. Επιπλέον, το λιμάνι της Σούδας είναι το επίκεντρο της τεράστιας Βάσης Δραστηριότητας Ναυτικής Υποστήριξης των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο κ.Δρακουλαράκος είπε πως «όσο καλύτερες είναι οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας, ΗΑΕ και Αιγύπτου, τόσο καλύτερα είναι για τις πολιτικές όλων των χωρών σχετικά με το ρόλο τους ως εταίρου των ΗΠΑ» και οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Κρήτη «σημαίνουν ότι η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εκπαιδεύονται με έναν ΝΑΤΟϊκό εταίρο των ΗΠΑ, πλησιάζοντας πιο κοντά στη στρατηγική συνεργασία για την οποία αγωνίζονται με την Ουάσινγκτον.
Από την πλευρά της η Μαζίαντ είπε στο Al-Monitor ότι ενώ οι αραβικές χώρες επιθυμούν να αντλήσουν το γενεαλογικό καθεστώς της Ελλάδας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ ως εταίρου ενάντια στην Τουρκία, η σχέση λειτουργεί αμφίδρομα. «Η Ελλάδα χρειάζεται χώρες όπως η Αίγυπτος και οι σύμμαχοί της στα ΗΑΕ, καθώς αντιστέκεται σε μια παν-ισλαμική Τουρκία». Πρόσθεσε ότι μια τέτοια συνεργασία όπως οι ασκήσεις μεγάλης κλίμακας στην Κρήτη «στέλνει ισχυρά μηνύματα ότι η Αίγυπτος που ως χώρα είναι μουσουλμανική κατά πλειοψηφία στέκεται στο πλευρό της Ελλάδας».
Εάν η κοινή απειλή μιας επιθετικής Τουρκίας έφερε την Ελλάδα πιο κοντά στους γείτονές της στην ανατολική πλευρά της Μεσογείου, η σχέση αποδεικνύεται πιο δυναμική από αυτή που στηρίζεται αποκλειστικά στην άμυνα.
Μέρος αυτής της πολυπλοκότητας οφείλεται στην οικονομική κατάσταση της Ελλάδας. Σύμφωνα με τον κ.Ζορζόβιλη, όποια επιθυμία έχει η Ελλάδα να προωθήσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης, εξακολουθεί να περιορίζεται από μια εγχώρια οικονομία που ποτέ δεν ανέκαμψε πλήρως από την οικονομική κρίση. Ενώ ο Έλληνας υπουργός Άμυνας ζήτησε η νέα ναυτική βάση να ταιριάζει με το μέγεθος της μεγαλύτερης εγκατάστασης της Ελλάδας στο νησί της Σαλαμίνας, δεν παρείχε χρονοδιάγραμμα για την κατασκευή.
Ο κ.Δρακουλαράκος είπε στο Al-Monitor, «Αυτό που βλέπουμε στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι πρωτοβουλίες ήπιας ισχύος και επιδείξεις καλής πίστης καθώς οι χώρες κοιτάζουν προς το μέλλον για οικονομικά οφέλη από πιθανά ενεργειακά αποθέματα»
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Κρήτη, που βρίσκεται περίπου 200 μίλια (320 χιλιόμετρα) από τις ακτές της Λιβύης, θα χάσει την αξία της ως σταυροδρόμι στην Ανατολική Μεσόγειο. Για την Ελλάδα και τους εταίρους της στο Φόρουμ για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, το νησί αποτελεί κρίσιμη διασταύρωση στον προβλεπόμενο αγωγό φυσικού αερίου EastMed που αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2025. Η Κρήτη έχει επίσης δυνητική πρόσβαση στα δικά της τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων.
Με αυτόν τον τρόπο, το νησί μπορεί να λάβει σημαντική θέση ανάμεσα σε μια σειρά από άλλες θετικές οικονομικές εξελίξεις στην περιοχή, καθώς είναι συνεχείς οι προσπάθειες του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου ως πλατφόρμα συνεργασίας και σχεδίων για τη διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ελλάδας, Αιγύπτου και Κύπρου μέσω της βεβαιώνει το EuroAfrica Power Interconnector.
Τέλος η Maziad λέει ότι αυτή είναι η πραγματική μελλοντική αξία για τα αραβικά κράτη καθώς στρέφονται σε συνεργασίες με χώρες της Μεσογείου όπως η Ελλάδα. Αναφερόμενη στις στρατιωτικές ασκήσεις στην Κρήτη, είπε: «Τα ΗΑΕ θα είναι παρόντα κατά την ειρήνη, όχι μόνο όσον αφορά την τρέχουσα σημαντική στρατιωτική μόχλευση έναντι της Τουρκίας».
