Οι ηγέτες της ΕΕ θα συγκεντρωθούν στις 24 Σεπτεμβρίου για να συζητήσουν κυρώσεις απέναντι στην Τουρκία για την επιθετική στάση της εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου δήλωσε ότι δεν πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για τη διαφωνία της με την Ελλάδα για εδαφικές αξιώσεις στην ανατολική Μεσόγειο Θάλασσα, υπονοώντας ότι εάν το πράξει, η Τουρκία θα μπορούσε να απελευθερώσει εκατομμύρια μετανάστες στην Ευρώπη. "Λάβαμε την απόφαση να μην εμποδίσουμε τους μετανάστες να πάνε στην Ευρώπη και αυτή η απόφαση εξακολουθεί να ισχύει", δήλωσε ο Cavusoglu στο κυβερνητικό κανάλι ειδήσεων NTV.
Ο Cavusoglu επανέλαβε τους ισχυρισμούς της Άγκυρας ότι ήταν η Γαλλία, η Ελλάδα και η Κύπρος που πιέζουν για κυρώσεις που πρόκειται να αξιολογηθούν στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ στις 24-25 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες. Ο Τούρκος υπουργός είπε ότι η Άγκυρα είχε καταφέρει να κάνει την ΕΕ να βλέπει το λόγο. «Όπως εξηγήσαμε οι ίδιοι, τα μέλη της ΕΕ συνειδητοποίησαν ότι είχαμε δίκιο», ισχυρίστηκε. Οι πρόσφατες εξελίξεις, ωστόσο, υποδηλώνουν το αντίθετο αφού υπό την απειλή των κυρώσεων της ΕΕ και τους θορύβους της δυσαρέσκειας από την Ουάσιγκτον, η Άγκυρα υποχωρεί.
Τα πρώτα σημάδια μιας αναμενόμενης κατάρρευσης ήρθαν το Σαββατοκύριακο όταν το τουρκικό ερευνητικό πλοίο Oruc Reis έπλευσε πίσω στην Αττάλεια της νότιας Τουρκίας. Ο Cavusoglu είχε δηλώσει νωρίτερα ότι το πλοίο θα συνεχίσει την αποστολή του μετά τη λήξη της από 12ης Σεπτεμβρίου Navtex. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαιρέτισε την κίνηση. «Η επιστροφή του Oruc Reis είναι ένα θετικό πρώτο βήμα. Ελπίζω να υπάρξει συνέχεια. Θέλουμε να μιλήσουμε με την Τουρκία, αλλά σε ένα κλίμα χωρίς προκλητικές ενέργειες », δήλωσε ο Μητσοτάκης σε δημοσιογράφους την Κυριακή. «Μια λίστα κυρώσεων υπάρχει ως επιλογή. Επιθυμία μας είναι να μην τις δούμε να εφαρμόζονται, αλλά θα γίνει εάν η άλλη πλευρά δεν επιστρέψει στο μονοπάτι της λογικής», πρόσθεσε.
Η Άγκυρα αρνήθηκε γρήγορα ότι είχε κάνει παραχωρήσεις στην Ελλάδα. Το υπουργείο Ενέργειας της Τουρκίας δήλωσε για να τα μαζέψει ότι το πλοίο επέστρεψε για συντήρηση ρουτίνας και ότι θα συνεχίσει τις δραστηριότητές του. Ο Τσαβούσογλου μπορεί να προέβαλε αντιρρήσεις ωστόσο περιέγραψε την έκκληση του Μητσοτάκη για συνομιλίες ως «ένα θετικό, μέτριο» βήμα προς την κατεύθυνση του διαλόγου.
Σε περαιτέρω ένδειξη εκτόνωσης, Έλληνες και Τούρκοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι αναμένεται να συναντηθούν σήμερα στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Το ταξίδι του Oruc Reis πίσω στις τουρκικές ακτές συνέπεσε με μια επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Mike Pompeo στην Κύπρο. Μετά από συνάντηση με τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, ο Πομπέο φάνηκε να στηρίζει τα ελληνικά και κυπριακά επιχειρήματα σχετικά με την Ανατολική Μεσόγειο που βασίζονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν ακόμη επικυρώσει, όπως και η Τουρκία.
Η Γαλλία, ωστόσο, έχει αναδειχθεί ως ο πιο πιστός σύμμαχος της Ελλάδας τους τελευταίους μήνες, στέλνοντας ένα πολεμικό πλοίο στην ανατολική Μεσόγειο για να συμμετάσχει σε κοινές ασκήσεις με ελληνικές φρεγάτες στην Ανατολική Μεσόγειο και μαχητικά Ραφαλ στην Κρήτη. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουήλ Μακρόν είναι επίσης επικεφαλής της κουστωδίας των εκκλήσεων για κυρώσεις της ΕΕ προς την Άγκυρα.
Από την άλλη πλευρά η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ επιδιώκει να εξαλείψει την κρίση μέσω διαμεσολάβησης. Η Άγκυρα εκμεταλλεύτηκε τις προσπάθειες της Γερμανίας ως απόδειξη ότι η ΕΕ είναι διχασμένη και αδύναμη και ότι ο Macron είναι απομονωμένος. Ο Τσαβούσογλου ισχυρίστηκε μάλιστα ότι ο Γάλλος ηγέτης ήταν «ανέντιμος» και ότι «έφυγε από τις ράγες».
Για λίγο φαινόταν ότι η Μέρκελ σημείωσε πρόοδο όταν η Ελλάδα και η Τουρκία άρχισαν τεχνικές συνομιλίες τον Αύγουστο. Αλλά κατέρρευσαν όταν η Ελλάδα ανακοίνωσε ότι υπέγραψε αποκλειστική συμφωνία οικονομικής ζώνης με την Αίγυπτο στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι απειλές της Τουρκίας να πλημμυρίσει την Ευρώπη με εκατομμύρια Σύριους και άλλους παράνομους μετανάστες τρομάζουν ακόμη και την Μέρκελ. Η απόφασή της το 2015 να αφήσει ένα εκατομμύριο Σύριους πυροδότησε μια τεράστια δημοφιλή αντίδραση. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης εξαργύρωσαν αυτήν την δυσαρέσκεια. Ο Ερντογάν δεν έχει αποφύγει να κινητοποιήσει τα εκατομμύρια των Τούρκων της διασποράς στην Ευρώπη για να δημιουργήσει αναταραχή στη Γερμανία και στην Ολλανδία.
Παρά τη γερμανική αδυναμία, η αναμφισβήτητη συναίνεση μεταξύ των διπλωμάτων της ΕΕ είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του Ερντογάν ούτως ώστε η ΕΕ να ανταποκριθεί στις τακτικές του με σκληρό παιχνίδι.
«Θα έλεγα ότι ο κίνδυνος για την Τουρκία είναι ότι ολόκληρη η Ευρώπη καταλήγει τελικά στο ότι η δύναμη του Macron είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσει τον Ερντογάν», συμφώνησε ο Νίκολας Ντανφόρθ, συνεργάτης του Kenson Institute στο Wilson Center. «Ό, τι πραγματικά ώθησε το Oruc Reis να επιστρέψει στο λιμάνι, πολλοί θα το αποδώσουν στη συντονισμένη ανταπόκριση της Ευρώπης. Η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει επιτύχει το αδιανόητο: να κάνει το γαλλικό κροτάλισμα να φαίνεται λογικό », δήλωσε ο Danforth στο πρακτορείο Al-Monitor.
Ένας βετεράνος παρατηρητής της τουρκικής πολιτικής που ζήτησε ανωνυμία για να μιλήσει ελεύθερα προειδοποίησε, ωστόσο, ότι μέσω κυρώσεων, η ΕΕ κινδυνεύει να «επιταχύνει τη μεταμόρφωση της Τουρκίας σε ένα εχθρικό κράτος, το οποίο θα παραλύσει στρατηγικά την ανατολική Μεσόγειο και θα καταλήξει σε έναν επίσημο στρατιωτικό σύμμαχο της Ρωσίας και της Κίνας. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ΕΕ μοιράζεται την ευθύνη για την τρέχουσα πορεία της Άγκυρας όταν αρκετοί ηγέτες της ΕΕ έδειξαν νωρίς ότι η Τουρκία, με τον μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό της, δεν θα γινόταν ποτέ αποδεκτή ως πλήρες μέλος, ακόμη και όταν ξεκίνησε τις καθυστερημένες συνομιλίες για ένταξη το 2005.
Όπως και να έχει, η πρόσφατη ιστορία δείχνει ότι ο Ερντογάν ξέρει πότε να απομακρυνθεί από το γκρεμό. Επίσης ο Ερντογάν έχει δει ότι ο εκφοβισμός και η αναστάτωση μπορούν να λειτουργήσουν, όπως όταν ο Τραμπ άφησε τα τουρκικά στρατεύματα να επιτεθούν στους Σύριους Κούρδους συμμάχους της Ουάσιγκτον τον Οκτώβριο του 2019.
Η όρεξή του για... κίνδυνο τον εξυπηρέτησε καλά και στη Λιβύη. «Η ξεκάθαρη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη και η ώθησή της να επεκτείνει το πολιτικό και οικονομικό της αποτύπωμα στο Κεντρικό Μαγκρέμπ έχουν προκαλέσει την Ιταλία και τη Γαλλία να βλέπουν τη σύγκρουση στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω των φακών των οικονομικών τους συμφερόντων στην Αφρική», σημείωσε ο Michael Tanchum, ανώτερος συνεργάτης στο Αυστριακό Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Ασφάλειας και καθηγητής υποθέσεων Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Ναβάρα στην Ισπανία. “Αυτό θα επηρεάσει την πολιτική της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 24-25 και θα μπορούσε να επηρεάσει την πολιτική της ΕΕ πολύ πιο πέρα. Εάν η Ιταλία στραφεί προς μια θέση που μοιάζει περισσότερο με αυτή της Γαλλίας, τότε ολόκληρος ο νότος της ΕΕ θα στραφεί υπέρ μιας σκληρότερης θέσης έναντι της Τουρκίας. Και είναι το συμφέρον της Ιταλίας για τη Λιβύη που θα μπορούσε να είναι το σημείο εκκίνησης.”
