Η στρατηγική εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας είναι μια επικίνδυνη εξέλιξη, σύμφωνα με τον καθηγητή Theodore Karasik* , ο οποίος την χαρακτηρίζει “κάτι σαν το τέρας του Φρανκενστάιν”.
Το σκεπτικό πίσω από αυτήν τη δήλωση έγκειται στην ώθηση της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο ως μέρος του δόγματος «Γαλάζια Πατρίδα» (Mavi Vatan), η οποία ορίζει ότι η ασφάλεια της χώρας βρίσκεται κάτω από τον πυθμένα της Μεσογείου. Το δόγμα της Blue Homeland έχει επεκταθεί τους τελευταίους μήνες λόγω πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου ενός αγώνα από όλους τους περιφερειακούς φορείς για αυτό που φαίνεται να είναι ο ενεργειακός πλούτος στα ανοικτά των ακτών πολλών βασικών μεσογειακών χωρών.
Η φιλοσοφία της Blue Homeland της Τουρκίας, σύμφωνα με τον ειδικό αναλυτή, υποστηρίζει την αναζήτησή της για αποθέματα φυσικού αερίου σε όλη τη Μεσόγειο και έχει δει τα πολεμικά πλοία να κατευθύνονται στην περιοχή κι αυτήν την εβδομάδα. Επινοήθηκε το 2006 από τον Adm. Cem Gurdeniz, ο οποίος ήταν τότε επικεφαλής του τουρκικού ναυτικού σχεδιασμού, και η εν λόγω στρατηγική είναι το στοιχείο της προσπάθειας της Άγκυρας για μεγαλύτερη ανεξαρτησία στις σχέσεις της με τα ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία και τις υλικοτεχνικές γραμμές.
Οι φιλοδοξίες του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καθοδηγούνται από την επιθυμία του να επεκτείνει την τουρκική επιρροή σε μεγάλα μέρη του πλανήτη. Η εστίασή του στην Αφρική ξεκίνησε πριν ακόμη γίνει πρόεδρος. Οι 12 και πλέον επισκέψεις του Ερντογάν στην ήπειρο αποδίδουν, με την Άγκυρα να μετακινεί Σύριους μαχητές στο πολεμικό θέατρο της Λιβύης, καθώς και να επεκτείνει την εμβέλεια της χώρας σε βασικές αφρικανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Μάλι. Η Τουρκία έχει επίσης ισχυρή παρουσία σε ένα μέρος της Σομαλίας που συνορεύει με την Ερυθρά Θάλασσα, μια σημαντική στρατηγική πραγματικότητα. Το ίδιο το γεγονός ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί αεροπλάνα για να μεταφέρει μαχητές από το ένα θέατρο στο άλλο είναι ένας συνοδευτικός στρατηγικός και τακτικός παράγοντας όταν εξετάζει πώς μπορεί να παρέμβει. Όμως, τα παράπονα για υπερβολική επέκταση του δόγματος της “Γαλάζιας πατρίδας” αρχίζουν να συσσωρεύονται, θέτοντας την Άγκυρα σε θέση να πρέπει να αποφασίσει ακριβώς πού θέλει να οδηγηθεί όσον αφορά τις περιφερειακές και παγκόσμιες προβολές εξουσίας.
Η υπογραφή στις 31 Αυγούστου στην Τρίπολη μιας συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ των κεντρικών τραπεζών της Τουρκίας και της Λιβύης θα διασφαλίσει ότι η Άγκυρα παρέχει τεχνική υποστήριξη, αλλά τα ακριβή περιγράμματα της συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής σημασίας, πρέπει ακόμη να αποσαφηνιστούν. Εν τω μεταξύ, το πεδίο φυσικού αερίου Tuna-1 που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στο τμήμα της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας απέχει ακόμη λίγα χρόνια από την εκμετάλλευση, οπότε υπάρχουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες που πρέπει να διερευνηθούν και να επεξεργαστούν μεταξύ της Τρίπολης και της Άγκυρας. Πολλές από τις συμβάσεις συναγωνίζονται παλαιότερες τουρκικές επιχειρήσεις υπό το καθεστώς Καντάφι, τις οποίες η Τουρκία θέλει να ανακτήσει και να οικοδομήσει.
Μεγάλο μέρος του ζητήματος του Δόγματος της “Γαλάζιας Πατρίδας” αρχίζει να καλύπτεται από τον περιπετειώδη... τουρισμό της Τουρκίας στη Λιβύη, λέει ο καθηγητής. Στην έκθεσή της προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών την περασμένη εβδομάδα, η Ειδική Αντιπροσωπεία του ΟΗΕ στη Λιβύη και η Ειδική Εκπρόσωπος Στεφάνι Ουίλιαμς, ζωγράφισε μια έντονη εικόνα της αύξησης των εξωτερικών παρεμβάσεων στη χώρα, περιγράφοντας με μεγάλη λεπτομέρεια τον αριθμό των αποστολών όπλων που ρέουν στη Λιβύη σε αμφότερες τις πλευρές της σύγκρουσης και ζητώντας άμεση επιστροφή στις διαπραγματεύσεις. Η πρέσβης των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη Kelly Craft επανέλαβε αυτήν την έκκληση για επιστροφή στον διάλογο, τονίζοντας ότι οι διεθνείς εταίροι υποστηρίζουν τη δήλωση της 21ης Αυγούστου με την οποία ζητείται κατάπαυση του πυρός, αποστρατικοποίηση, επανέναρξη των δραστηριοτήτων στον τομέα του πετρελαίου και επιστροφή σε πολιτικές που διευκολύνονται από τον ΟΗΕ, ως το μόνο τρόπο για να προχωρήσουμε.
Υποστηρίζοντας περαιτέρω αυτές τις παρατηρήσεις, η αμερικανική διοίκηση της Αφρικής δημοσίευσε στοιχεία που περιγράφουν τη ροή ξένων στο θέατρο της Λιβύης, ειδικά από την Τουρκία και τη Ρωσία. Ιδιαίτερα επεξηγηματικές ήταν οι πληροφορίες σχετικά με τις εκατοντάδες πτήσεις όλων των μερών, υπογραμμίζοντας τον όγκο των στοιχείων που διοχετεύτηκαν στην περιοχή για την οργάνωση, την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό τόσο της Κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας όσο και του Εθνικού Στρατού της Λιβύης. Η Γαλλία έχει επίσης αναπτύξει τον αερομεταφορέα Charles de Gaulle στην Ανατολική Μεσόγειο επι τη βάσει των σεναρίων του Αραβικού Κόλπου. Μια σειρά από άλλες χώρες πρόκειται να αμφισβητήσουν την Τουρκία σε ένα ευρύ φάσμα, διπλωματικό, οικονομικό (συμπεριλαμβανομένων κυρώσεων) και δικαστικό.
Επί του παρόντος, το κύριο σημείο επιπτώσεων είναι η Ελλάδα. Η ελληνοτουρκική ιστορία δεν είναι καινούργια και στο παρελθόν υπήρξαν αντιπαραθέσεις μεταξύ των δύο χωρών, λέει ο καθηγητής. Ωστόσο, υπάρχει τώρα μια νέα σειρά ζητημάτων - συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ΑΟΖ και εξερεύνησης, των δικαιωμάτων πλοήγησης, της κυριαρχίας, των συνθηκών και της επιβολής τους, καθώς και μια γενική κατάρρευση του εποικοδομητικού λόγου που οδηγεί σε προκλήσεις και ασφυξία, υποστηρίζει ο Karasik. Το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, ειδικά μέσω της ΕΕ, επιδιώκει να τιμωρήσει την Τουρκία για τη συμπεριφορά της βοηθώντας και υποστηρίζοντας την Ελλάδα. Το ΝΑΤΟ βρίσκεται σε αντιφατική θέση, δεδομένου ότι η κατάσταση ασφάλειας είναι ένας αγώνας ενδο-συμμαχίας, ο οποίος ικανοποιεί μόνο τη Μόσχα όσον αφορά την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η ευμετάβλητη κατάσταση επιδεινώνεται από μια παιδαριώδη τουρκική ενημερωτική εκστρατεία που χρησιμεύει μόνο για να αποσπάσει την προσοχή από πραγματικά ζητήματα. Η τουρκική ενημερωτική εκστρατεία έχει σχεδιαστεί για να συγχέει, να συσσωρεύει, να διογκώνει και να σπαταλά το χρόνο των αναγνωστών. Παράγει ψεύτικα γεγονότα που εξαπλώνονται γρήγορα μέσω αναλυτών που τείνουν να παπαγαλίζουν και τυφλώνονται από σοβαρή προκατάληψη. Χωρίς αμφιβολία, πολλά από τα εμπλεκόμενα μέρη διαθέτουν ζωηρές φαντασίες, οι οποίες συνδυάζονται με την απαραίτητη στρατηγική και τακτική ανάλυσή τους. Είναι επαίσχυντο.
Συνολικά, ο θυμός αυξάνεται λόγω της ώθησης της Τουρκίας στην περιοχή και πολλοί ζητούν από την Άγκυρα να επιστρέψει στο στρατηγικό της πλαίσιο. Ο Λευκός Οίκος απογοητεύεται και, δεδομένης της δραματικής αλλαγής στην περιοχή λόγω της διαδικασίας ομαλοποίησης, η επιθετικότητα της Άγκυρας είναι πιθανό να αυξηθεί στα πολλαπλά μέτωπα που αντιμετωπίζει τώρα η χώρα, από τον Καύκασο έως τη Βόρεια Αφρική. Η νεο-θρησκευτική προοπτική της Τουρκίας, όταν συγχωνεύεται με την εθνική ταυτότητα, είναι μια επικίνδυνη εξέλιξη που θα οδηγήσει τη χώρα να είναι πιο αποφασιστική. Μια κλίμακα κλιμάκωσης θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε μια κινητική ανταλλαγή - πιθανότατα θαλάσσια - που μπορεί να έχει πολύ άσχημα αποτελέσματα. Όλοι οι παίκτες διατρέχουν όλο και μεγαλύτερους κινδύνους που θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτρέψουν.
Ο Δρ. Theodore Karasik είναι ανώτερος σύμβουλος του Gulf State Analytics στην Ουάσιγκτον. Είναι πρώην ανώτερος πολιτικός επιστήμονας της RAND Corporation που έζησε στα ΗΑΕ για 10 χρόνια, εστιάζοντας σε θέματα ασφάλειας.
