«Για την Τουρκία ξεκίνησε μια νέα εποχή» αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Die Welt , εκτιμώντας «πώς η Αγκυρα επεκτείνει τη στρατιωτική της επιρροή παγκοσμίως» . Η γερμανική εφημερίδα Die Welt δημοσιεύει μάλιστα έναν εντυπωσιακό χάρτη με τις παγκόσμιες φιλοδοξίες του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν . “Είναι η αυγή μιας νέας εποχής”, δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την ευκαιρία της προκλητικής μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. «Θέλει να επαναφέρει την Τουρκία στο πραγματικό της μέγεθος,στην Οθωμανική Αυτοκρατορία,ώστε η χώρα να γίνει ξανά παγκόσμια δύναμη,στη Μέση Ανατολή, την Αφρική, τη Μεσόγειο,επεκτείνοντας συνεχώς τις ζώνες επιρροής της» τονίζει η γερμανική εφημερίδα. «Αυτό που βιώνουμε σήμερα μετά την παρακμή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (Σοβιετική Ένωση) είναι η εκδίκηση των δύο αυτοκρατοριών που ηττήθηκαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο» λέει ο Γάλλος πολιτικός επιστήμονας Πιέρ Ασνέρ. «Το γερμανικό Ράιχ επεκτείνεται στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη αλλά και στον Βορρά ,ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία, από την άλλη πλευρά, επικεντρώνεται στα Βαλκάνια ,τη Μέση Ανατολή, την Υπερκαυκασία και τη Βόρεια Αφρική».
Του Μιχάλη Ψύλου
από την εφημερίδα Δημοκρατία
Στα μέσα της δεκαετίας του 90 η «International Herald Tribune» είχε συνοψίσει την τουρκική εξωτερική πολιτική ,γράφοντας: «Απλά κοιτάζοντας τον χάρτη της Τουρκίας αποκαλύπτονται όλα τα σημεία των προβλημάτων στον κόσμο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο . Η Τουρκία συνδέεται γεωγραφικά, εθνικά και πολιτικά με τα προβλήματα του Ιράκ, του Ιράν, της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Περσίας, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρωσίας, του Τατζικιστάν, της Συρίας και του ισλαμικού φονταμενταλισμού.Η τουρκική εξωτερική πολιτική είναι ένας εφιάλτης 360 μοιρών! »
Αυτές είναι και οι κατευθυντήριες γραμμές για τις προκλητικές ενέργειες του νεο-Οθωμανού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που επιχειρεί πλέον να αναδείξει την Τουρκία σε δύναμη παγκόσμιας εμβέλειας,όπως γράφει ο Χάινζ Μπριλ στο εξαιρετικό του βιβλίο « Ο νέος γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας : Το Στρατηγικό βάθος ως έννοια της εξωτερικής πολιτικής». Λόγω της θέσης της Τουρκίας ως κόμβος των γεωπολιτικών περιοχών της Ευρασίας, της Μέσης Ανατολής και της Βόρεια Αφρική, η «γεωπολιτική δεν είναι μόνο ένας κεντρικός όρος, αλλά και ένα κεντρικό κριτήριο στη νέα αξιολόγηση των τουρκικών συμφερόντων» γράφει ο Χάινζ Μπριλ.
Η Συρία και η Λιβύη είναι δύο χώρες που συνιστούν τον πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας – η μία στη Μέση Ανατολή, η άλλη στη Βόρεια Αφρική. Εκμεταλευόμενη την έλειψη στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης στη Συρία,η Τουρκία του Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε -αν και δεν πυροδοτησε κιόλας-την εξέγερση ενάντια στο καθεστώς του Άσαντ και ήδη έχει καταλάβει -προς το παρόν -τρεις περιοχές στη Συρία .Είναι πλέον πασιφανές ότι η Άγκυρα συγκρότησε μισθοφορικές ισλαμιστικές πολιτοφυλακές στη Συρία και δεν σκοπεύει να αποσυρθεί ακόμη κι αν κάποτε τελειώσει ο εμφύλιος πόλεμος.Τα τουρκικά διδάσκονται σε σχολεία στα κατεχόμενα συριακά εδάφη και η τουρκική λίρα χρησιμοποιείται ως μέσο οικονομικών συναλλαγών στις περιοχές αυτές.
Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί μάλιστα εκβιαστικά προς την Ευρώπη την παρουσία 3,6 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων στην Τουρκία για να εισπράτει μεγάλα ποσά από την ΕΕ.
Η πολιτική επέμβασης στη Συρία ήταν για τον Ερντογάν ένα επιτυχημένο μοντέλο που εξήγαγε στη Λιβύη. Για την Τουρκία ,η Λιβύη έχει κεντρική στρατηγική σημασία ,καθώς είναι η χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική. Ο Ερντογάν,έχοντας μεταφέρει στην Λιβύη μια ολόκληρη πολεμική μηχανή και κάπου 10.000 Σύρους μισθοφόρους που αγωνίζονται στο πλευρό της κυβέρνησης Σάρατζ,είναι πλέον εκ των βασικών πρωταγωνιστών στις εξελίξεις και θεωρεί πως δεν θα βγει χαμένος στην μεταπολεμική μοιρασιά.Παρά τις διεθνείς αντιδράσεις ,ο Τούρκος πρόεδρος υπέγραψε με την κυβέρνηση Σαρατζ μια τουλάχιστον αμφιλεγόμενη, συμφωνία που επαναπροσδιορίζει τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών για να βάλει χέρι στα πλούσια αποθέματα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο. Οσο για τη διεθνή κοινότητα; Με εξαίρεση τη Γαλλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και άλλες ευρωπαικές χώρες ,δεν διστάζουν να παίζουν τον Πόντιο Πιλάτο στα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας,καθώς πιστεύουν ότι απομακρύνεται ο κίνδυνος ελέγχου της περιοχής από την Ρωσία.
Η Τουρκία δραστηριοποιείται επίσης στον γειτονικό της Λιβύης,Νίγηρα.Την περασμένη εβδομάδα επισκέφθηκε την πρωτεύουσα Νιαμέι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και υπέγραψε με τις αρχές της χώρας στρατιωτική συμφωνία συνεργασίας για την καταπολέμηση της …τρομοκρατίας.
Στο Ιράκ, ο Ερντογάν ελέγχει επίσης μια μεγάλη περιοχή στην αυτόνομη Κουρδική περιοχή στα βόρεια σύνορα της χώρας,διεξάγοντας συνεχώς στρατιωτικές επιχειρήσεις με πρόσχημα την παρουσία των ανταρτών του ΡΚΚ. Τουρκικές επίλεκτες μονάδες έχουν διευσδύσει έως και 40 χιλιόμετρα βαθιά στο ιρακινό έδαφος ,δημιουργώντας πάνω από 30 “προσωρινές στρατιωτικές βάσεις”. Και αυτό είναι το πρώτο βήμα για την προσάρτηση των περιοχών αυτών στην Τουρκία.Με απώτερο σκοπό; Τον έλεγχο κάποιων πετρελαιοφόρων περιοχών στο Κιρκούκ και τη Μοσούλη!
Το Αζερμπαιτζάν είναι επίσης στενός σύμμαχος της Τουρκίας. Η Αγκυρα ήταν αυτή που προσέφερε αμέσως αεροσκάφη, πυρομαχικά και πυραύλους στην κυβέρνηση του Μπακού όταν ξέσπασαν οι ένοπλες συγκρούσεις με την Αρμενία στις αρχές του μήνα.”Πρέπει να δείξουμε στον κόσμο ότι με το Αζερμπαιτζάν είμαστε αδέλφια και ενωμένοι» δήλωσε ο Ισμαήλ Ντεμίρ, επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας Εεξοπλισμών της Τουρκίας.
Το Αζερμπαϊτζάν είναι ο πιο πιστός σύμμαχος της Τουρκίας στον Καύκασο μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης. Η Αγκυρα προμηθεύει εδώ και 30 χρόνια ετησίως τον στρατό του Αζερμπαιτζάν με όπλα αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων και σε αντάλλαγμα το Μπακού παρέχει σε φτηνές τιμές φυσικό αέριο στην Τουρκία.
Όπως στη Λιβύη και τη Συρία, στον Καύκασο τα συμφέροντα της Τουρκίας συγκρούονται με εκείνα της Ρωσίας.Ο ρωσικός στρατός διαθέτει αρκετές αεροπορικές βάσεις στην Αρμενία και δεν αποκλείεται κάποια στιγμή η πολεμική αντιπαράθεση να εκτροχιαστεί.Ο Ερντογάν έχει απειλήσει μάλιστα με “αντίποινα εναντίον όποιου επιτεθεί στο Αζερμπαϊτζάν” .
Σημαντικός παράγων στην εξωτερική πολιτική του Ερντογάν αποτελεί το Κατάρ ,που παραμένει απομονωμένο από τις υπόλοιπες χώρες του Κόλπου . Η Τουρκία διαθέτει από το 2016 μεγάλη στρατιωτική βάση στο Κατάρ όπου σταθμεύουν πάνω από 3.000 Τούρκοι στρατιώτες,μαχητικά αεροσκάφη και θωρακισμένα οχήματα.
Στο Σουδάν,το 2018 η Τουρκία «νοίκιασε» για 99 χρόνια το νησί Σουακίν στην Ερυθρά Θάλασσα για να μετατραπεί δήθεν σε τουριστικό συγκρότημα των προσκυνητών κατά τη διαδρομή τους προς τη Μέκκα,. Πρόκειται για ένα νησί με ιστορική σημασία από την Οθωμανική περίοδο,που υποτίθεται ότι η Αγκυρα θα το αξιοποιήσει για τουριστικούς λόγους. Τουρκικά μέσα ενημέρωσης αποκάλυψαν όμως ότι στα σχέδια του Ερντογάν περιλαμβάνονται οι κατασκευές ναυτικων εγκαταστάσεων για στρατιωτικούς σκοπούς. Το Σουακίν έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για τις θαλάσσιες μεταφορές προς τον Κόλπο του Άντεν.Ηδη οι σχέσεις Τουρκίας-Σουδάν -και στον αμυντικό τομέα έχουν αναπτυχθεί σημαντικά. Το γεγονός αυτό έχει πυροδοτήσει έντονη ανησυχία στην Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο ,αλλά και στους κατοίκους του νησιού ,που κινδυνεύουν να βρεθούν στο επίκεντρο μιας στρατιωτικής αντιπαράθεσης.
Στη Σομαλία, η Τουρκία διαθέτει επίσης στρατιωτική βάση από το 2017. Η κατασκευή της κόστισε 50 εκατομμύρια δολάρια και καταλαμβάνοντας μια έκταση 4.000 στρεμμάτων αποτελεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική εγκατάσταση της Άγκυρας στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα, η Τουρκία κατασκευάζει στη Σομαλία σχολεία, νοσοκομεία και δρόμους και δίνει μεγάλες επιχορηγήσεις για σπουδές Σομαλών σε τουρκικά πανεπιστήμια.
Η Νιγηρία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας στην υποσαχάρια Αφρική, μετά τη Νότια Αφρική και ο έκτος σε ολόκληρη την ήπειρο.Το πετρέλαιο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) αποτελούν το 90% των τουρκικών εισαγωγών από τη Νιγηρία.
Σύμφωνα με στοιχεία του Τουρκικού Στατιστικού Ινστιτούτου Στατιστικής (TUIK), ο διμερής όγκος συναλλαγών ήταν 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019.
Οι Τούρκοι δεν διστάζουν να «παίζουν» όμως και με την ισλαμική τρομοκρατική οργάνωση Μπόκο Χάραμ ,που είναι παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους στη Νιγηρία. Οι αρχές της Νιγηρίας ερευνούν ήδη τις καταγγελίες ότι η Τουρκία προμηθεύει όπλα στην Μπόκο Χάραμ ,καθώς σε επιχειρήσεις του νιγηριανού στρατού σε κρησφύγετα των ισλαμιστών ανταρτών βρέθηκαν όπλα τουρκικής κατασκευής.
Το εμπόριο όπλων αποτελεί άλλωστε κεντρικό μέρος της πολιτικής της Τουρκίας στην Αφρική.Ο στρατηγός Αντνάν Τανριβερντί ,πρώην στρατιωτικός σύμβουλος του Ερντογάν,είχε υποστηρίξει ότι η Τουρκία πρέπει να λάβει σοβαρά μέτρα για την «προστασία των ισλαμικών ομάδων» στο Μάλι, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τη Νιγηρία από την «κρατική τρομοκρατία». Ο απόστρατος σήμερα Τανριβερντί είναι ιδιοκτήτης της ιδιωτικής εταιρείας ασφαλείας Sadat, που εκπαιδεύει ισλαμιστές μισθοφόρους στο εξωτερικό για λογαριασμό της Άγκυρας.
Για την ιστορία πάντως θα πρέπει να πούμε ότι η στρατηγική Ερντογάν σήμερα βασίζεται στο «όραμα για τον 21ο αιώνα» του πρώην Προέδρου και πρωθυπουργού της Τουρκίας, Τουργκούτ Οζάλ. Πρωθυπουργός της Τουρκίας ο Οζάλ από το 1983-1989 και Πρόεδρος από το 1989 ως το 1993 (με τα αίτια του θανάτου να αμφισβητούνται ακόμη) ήταν αυτός που πρωτολανσάρισε τον όρο «νεο-οθωμανισμό» κατά τη διάρκεια της θητείας του.Ο Οζάλ είχε υποστηρίξει ότι ο 21ος αιώνας θα ήταν «ο αιώνας της Τουρκίας» και ότι η σφαίρα επιρροής της θα εκτείνεται από την Αδριατική έως την Κεντρική Ασία. Το όραμα του Οζάλ για το μέλλον της Τουρκίας βασίστηκε στην Ισλαμο-Νεο-Οθωμανική πολιτική και στον «Παντουρανισμό» -τη συνεργασία όλων των τουρκικών λαών και φυλών υπό την ηγεσία της Τουρκίας . Το «όραμα» του Οζάλ για μια νέα τουρκική εξωτερική πολιτική επηρέασε τον μετέπειτα σύμβουλο του Ερντογάν,αλλά και υπουργό Εξωτερικών και πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος με τη σειρά του ενέπνευσε τον σημερινό πρόεδρο της Τουρκίας με το σημαντικό βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος»
Μόνο που ο Νταβούτογλου μιλούσε για «μηδενικά προβλήματα και μέγιστη συνεργασία με τις γειτονικές χώρες» . Και γι αυτό ο Ερντογάν τον απομάκρυνε μόλις ο ίδιος ένιωσε αρκετά ισχυρός για τις νεο-Οθωμανικές ορέξεις του…
