Η νοσηλεία – και ο θάνατος τελικά στο νοσοκομείο "Αττικόν" του 79χρονου, Δημήτρη Καλλιάνου, ο οποίος ήταν πατέρας του βουλευτή της ΝΔ, Γιάννη Καλλιάνου, έφεραν στο κέντρο της επικαιρότητας τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), ένα από τα πιο κρίσιμα πεδία της λειτουργίας των νοσοκομείων. Ένα πεδίο όπου οι Έλληνες επαγγελματίες υγείας, εντατικολόγοι αλλά και νοσηλευτές, επικουρούμενοι και από άλλο προσωπικό, όπως πχ οι φυσιοθεραπευτές, μάχονται με τις ελλείψεις, τις υποδομές, τα όριά τους, αλλά και με τις ιατρικές εξελίξεις, την επιστημοσύνη τους, τις δυνατότητές τους.
Σε ό,τι αφορά τις ΜΕΘ στη χώρα μας, η λειτουργία τους θα μπορούσε να χωριστεί σε δύο περιόδους, πριν από και μετά την πανδημία κορωνοϊού. Κι αυτό διότι, ένα από τα «θετικά» της πανδημίας είναι ότι ενισχύθηκε σημαντικά ο αριθμός των κλινών ΜΕΘ και ο εξοπλισμός τους, με το ΕΣΥ να διπλασιάζει σχεδόν τις διαθέσιμες κλίνες. Το 2019 λειτουργούσαν μόλις 557 κλίνες Εντατικής Θεραπείας και σήμερα είναι αναπτυγμένες 928 κλίνες. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται και εκείνες των στρατιωτικών νοσοκομείων, όχι όμως των παιδιατρικών ΜΕΘ ούτε και αυτές του ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο, σε πραγματική λειτουργία βρίσκονται 865 κλίνες – δηλαδή, περίπου 60 είναι κλειστές. Σε αντίθεση με την ανάπτυξη των υποδομών τους οι ΜΕΘ υστερούν σημαντικά από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού, παρότι είχαν γίνει προσλήψεις νοσηλευτών κυρίως επικουρικών και είχαν δοθεί κίνητρα για τους Εντατικολόγους.
«Οι προσλήψεις δεν ήταν αρκετές. Λείπουν 1-2 γιατροί σε κάθε ΜΕΘ του ΕΣΥ και πολλοί νοσηλευτές, επίσης φυσιοθεραπευτές και λοιπό προσωπικό. Οι προδιαγραφές ορίζουν 3 νοσηλευτές ανά κλίνη, αλλά δεν μπορεί να τηρηθεί. Ωστόσο, οι ΜΕΘ είναι ασφαλείς και η νοσηλεία ομοίως γιατί όλοι όσοι εργαζόμαστε σε αυτές δίνουμε το μέγιστο, πολύ περισσότερο από το 100% των δυνατοτήτων μας» ανέφερε μιλώντας στο ygeiamou.gr τον περασμένο Μάιο, η κυρία Μαρία Θεοδωρακοπούλου, Διευθύντρια ΕΣΥ στην Α’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας. Έναν χρόνο μετά η εικόνα έχει ελάχιστα διαφοροποιηθεί.
Η διαδικασία εισαγωγής ενός ασθενή σε ΜΕΘ ακολουθεί συγκεκριμένα βήματα, όπως αυτά έχουν αποφασισθεί από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚεΣΥ) του υπουργείου Υγείας και κοινοποιηθεί στα νοσοκομεία από την αρμόδια Διεύθυνση Οργάνωσης και Λειτουργίας Νοσηλευτικών Μονάδων και Εποπτευόμενων Φορέων του υπουργείου Υγείας.
Πώς προτεραιοποιούνται τα περιστατικά
Σύμφωνα με όσα έχουν οριστεί, άμεση προτεραιότητα αποτελούν:
1) Οι βαριά πάσχοντες ασθενείς που παρουσιάζουν οξεία ανεπάρκεια οργάνων / συστημάτων και χρειάζονται υποστήριξη της ζωής με θεραπευτικές παρεμβάσεις που γίνονται μόνο σε περιβάλλον ΜΕΘ (πχ. Επεμβατικό Μηχανικό Αερισμό, Συνεχή Θεραπεία Υποκατάστασης της Νεφρικής Λειτουργίας, χορήγηση αγγειοσυσπαστικών/ινοτρόπων φαρμάκων, επεμβατικό αιμοδυναμικό monitoring) και πλήρη διαγνωστική υποστήριξη (εργαστηριακή απεικονιστική).
2) Ασθενείς όπως οι ανωτέρω, με σημαντικά όμως μικρότερη πιθανότητα αποκατάστασης ή/και προσδόκιμο επιβίωσης (πχ οι ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο), με την προϋπόθεση ότι πάσχουν από δυνητικά αναστρέψιμες οξείες παθολογικές καταστάσεις, όπως σηπτικό shock που χρήζει χορήγησης αγγειοσυσπαστικών, οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια λόγω πνευμονίας κα.
3) Ασθενείς με δυσλειτουργία οργάνων που χρήζουν εντατικού monitoring και ή ειδική θεραπευτική παρέμβαση. Τέτοιοι είναι οι μετεγχειρητικοί ασθενείς οι οποίοι, χρειάζονται εντατική μετεγχειρητική φροντίδα, ή παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο επιδείνωσης, οι ασθενείς με αναπνευστική ανεπάρκεια ελεγχόμενη με Μη Επεμβατικό Μηχανικό Αερισμό (ΜΕΜΑ), κ.λπ..
4) Ασθενείς όπως εκείνοι της προηγούμενης κατηγορίας, αλλά με σημαντικά μικρότερη πιθανότητα αποκατάστασης ή/και προσδόκιμο επιβίωσης (πχ ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο που δεν επιθυμούν κλιμάκωση της αντιμετώπισής τους, ή κατακεκλιμένοι ασθενείς με άνοια τελικού σταδίου), πάντα υπό την προϋπόθεση ότι παρουσιάζουν δυνητικά αναστρέψιμες παθολογικές καταστάσεις. Εάν το νοσοκομείο διαθέτει ΜΑΦ, οι ασθενείς των περιπτώσεων 3 και 4 θα πρέπει να νοσηλεύονται εκεί.
5) Ασθενείς σε τελικό στάδιο της νόσου. Ειδικά για αυτούς ή για όσους τελούν σε προθανάτια κατάσταση και για τους οποίους δεν υπάρχει προοπτική ανάρρωσης, η εισαγωγή στη ΜΕΘ δεν θεωρείται δόκιμη επιλογή.
Η λίστα αναμονής
Μια χρόνια πληγή του ελληνικού συστήματος υγείας αποτελεί η λίστα αναμονής των ασθενών για ΜΕΘ.. Κατά μέσο όρο ημερησίως περιλαμβάνει 30 άτομα, αλλά όπως αναφέρουν στελέχη του ΕΚΑΒ-ΚΕΠΥ που διαχειρίζονται τη λίστα, είναι ένας δυναμικός αριθμός, καθώς καταγράφεται αδιάκοπη κίνηση περιστατικών προς τις ΜΕΘ, αλλά συνεχής είναι και η «τροφοδοσία» της λίστας με ασθενείς από τις κλινικές των νοσοκομείων.
Τα τελευταία χρόνια η διαχείριση της λίστας γίνεται ηλεκτρονικά – είχε ξεκινήσει πιλοτικά το 2019 και μετά την πανδημία λειτούργησε πλήρως. Την πλατφόρμα διαχειρίζονται κεντρικά στο ΕΚΑΒ – ΚΕΠΥ εντατικολόγοι σε 24ωρη βάση, οι οποίοι παρέχουν οδηγίες στους χρήστες. Ειδικότερα, όταν διασωληνώνεται ο ασθενής, ο γιατρός ανεβάζει στην πλατφόρμα αίτημα για νοσηλεία σε ΜΕΘ και συμπληρώνει συγκεκριμένα ιατρικά δεδομένα που του ζητούνται και τα οποία περιγράφουν την κλινική κατάσταση του ασθενούς. Παράλληλα, οι γιατροί των ΜΕΘ που διαθέτουν κενές κλίνες μπαίνουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, βλέπουν τα αιτήματα που έχουν υποβληθεί και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του περιστατικού κάνουν αποδοχή του. Αυτό αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία, καθώς η αποδοχή εξαρτάται από τις δυνατότητες υποστήριξης του ασθενούς που έχει το νοσοκομείο.
Μπορεί, για παράδειγμα, να υπάρχουν διαθέσιμες κλίνες ΜΕΘ στο «Σωτηρία», αλλά το περιστατικό να χρειάζεται και νευροχειρουργό που το νοσοκομείο δεν έχει, άρα η διαδικασία δεν θα προχωρήσει. Αναλόγως, πχ, με το «Μεταξά» όπου δεν υπάρχει καρδιολογικό, άρα κενή κλίνη ΜΕΘ δεν θα αξιοποιηθεί για ασθενή ο οποίος χρειάζεται και παρακολούθηση από καρδιολόγο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το ygeiamou.gr, προχθές ήταν διαθέσιμες 149 κλίνες από τις 865 των ΜΕΘ. Από τις διαθέσιμες δεσμεύεται πάντοτε το 1/3 για τους ασθενείς που θα χρειαστούν ΜΕΘ μετά από τις χειρουργικές επεμβάσεις, καθώς και περίπου 1/3 για τα εσωτερικά, μη διακομίσιμα, όπως χαρακτηρίζονται περιστατικά, αυτά δηλαδή που πρέπει να νοσηλευτούν σε ΜΕΘ εντός του νοσοκομείου όπου βρίσκονται ήδη. Την περασμένη Τετάρτη τα αιτήματα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ΜΕΘ ήταν γύρω στα 85, και ικανοποιήθηκαν τα 44, με εισαγωγές ασθενών σε ΜΕΘ του ΕΣΥ και σε ιδιωτικές.
