Στο μικροσκόπιο των εργαστηρίων του Δικτύου Γονιδιωματικής Επιτήρησης του SARS-CoV-2 βρίσκονται από την αρχή του χρόνου όλα τα νέα παραλλαγμένα στελέχη του κορονοϊού που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Ο βιολόγος, καθηγητής Κλινικής Ιολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Σουρβίνος αναλύει στο iatropedia.gr την επικινδυνότητά τους και ποιο από αυτά κρατά σε μεγαλύτερη αγωνία τους επιστήμονες.
Η παγκόσμια ανησυχία για τα νέα στελέχη του ιού SARS-CoV-2 (κορονοϊός) -που αιφνιδιάζουν τους επιστήμονες με τα χαρακτηριστικά τους- υπάρχει και στη χώρα μας. Τα περισσότερα από αυτά έχουν απρόβλεπτη συμπεριφορά, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνονται πολύ γρήγορα με τάσεις μεγάλης διασποράς.
Εκτός από το βρετανικό στέλεχος με την εξαιρετική ικανότητα διάδοσης, που πλέον σχεδόν κυριαρχεί σε όλη τη χώρα (στο 64,22% των δειγμάτων), δύο νέα στελέχη που ενδημούν σε χώρες του εξωτερικού και εντοπίστηκαν και στη χώρα μας, κρατούν σε εγρήγορση τις υγειονομικές αρχές: Πρόκειται για το παραλλαγμένο στέλεχος της Νότιας Αφρικής – Βραζιλίας, αλλά και το ινδικό στέλεχος, που εντοπίστηκε πρόσφατα στην Ελλάδα σε δύο περιπτώσεις.
«Και τα δύο αυτά στελέχη τα παραλλαγμένα προκαλούν ενδιαφέρον. Αυτές οι μεταλλάξεις έχουν ανακύψει από χώρες με ιδιαίτερες συνθήκες διαβίωσης, π.χ. Νότια Αφρική, Βραζιλία, Ινδία. Οι εστίες υπερμετάδοσης ευνοούν τον σχηματισμό νέων στελεχών. Μας προβληματίζουν και μας κάνουν να είμαστε πάντα σε επαγρύπνηση για την επιτήρηση τους», σημειώνει ο Γιώργος Σουρβίνος, υπεύθυνος του Εργαστηρίου Κλινικής Ιολογίας τους Πανεπιστημίου Κρήτης.
«Γιατί μας ανησυχούν τα νέα στελέχη»
Σύμφωνα με τον καθηγητή Σουρβίνο, οι μεταλλάξεις του SARS-CoV-2, οι οποίες συμβαίνουν στο γονίδιο της ακίδας του ιού έχουν ενδιαφέρον για τους επιστήμονες, καθώς σχετίζονται με τη μολυσματικότητα.
Ενώ κάποιες άλλες έχουν σχετιστεί με τη διαφυγή από το ανοσοποιητικό σύστημα: «Κι αυτό έχει άμεση συνέπεια στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων, ενώ επίσης μπορεί να εμφανιστούν και περιπτώσεις -θεωρητικά πάντα- όπου κάποια άτομα που έχουν μολυνθεί ήδη με κάποιο στέλεχος στο παρελθόν, να επαναμολύνονται με ένα νεότερο στέλεχος. Αυτά τα δύο στοιχεία κυρίως μας απασχολούν σε οποιοδήποτε νέο στέλεχος εμφανίζεται», σημειώνει ο καθηγητής.
Ενδείξεις διασποράς εμφανίζει η παραλλαγή Νότιας Αφρικής – Βραζιλίας
Η παραλλαγή της Νότιας Αφρικής – Βραζιλίας (B.1.1.318) εμφανίζεται στην τελευταία έκθεση του ΕΟΔΥ σε 120 κρούσματα, τα οποία στην συντριπτική τους πλειοψηφία εντοπίζονται στο κέντρο της Αθήνας. Λιγότερα περιστατικά έχουν παρουσιαστεί στην Ήπειρο και ένα ακόμη πιο πρόσφατα στην Κρήτη.
Αυτό το παραλλαγμένο στέλεχος του κορονοϊού εξαπλώνεται ταχύτατα, ενώ φαίνεται να διαφεύγει από την ανοσία των εμβολίων, γεγονός το οποίο προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη αγωνία στις υγειονομικές αρχές.
«Μας ανησυχεί από την άποψη ότι έχει κι αυτό συγκεκριμένη μετάλλαξη στην πρωτεΐνη της ακίδας που έχει συνδεθεί με την ιδιότητα της να διαφεύγει του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης μας ανησυχεί ότι σε κάθε εβδομαδιαία έκθεση του Εθνικού Δικτύου Γονιδιωματικής Επιτήρησης, ανιχνεύεται και αυξάνεται. Βαίνει αυξανόμενο. Αυτό δεν είναι καθόλου καλό, γιατί αυτό το στέλεχος φαίνεται να αποκτά πλεονέκτημα διασποράς», όπως παραδέχεται ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Σύμφωνα με πληροφορίες του iatropedia.gr, οι περισσότεροι από τους φέροντες το στέλεχος της Βραζιλίας – Νότιας Αφρικής είναι αλλοδαποί -και συγκεκριμένα Ασιάτες και Αφρικανοί- οι οποίοι μένουν στο κέντρο της Αθήνας σε μέρη που επικρατούν ακατάλληλες υγειονομικές συνθήκες.
Ένας επιπλέον παράγοντας ανησυχίας είναι και τα εμπόδια στην ιχνηλάτησή τους, καθώς εντοπίζονται και ταυτοποιούνται δύσκολα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η νέα παραλλαγή αυξάνεται πλέον με επιθετικό τρόπο, όπως σημειώνει ο Γιώργος Σουρβίνος: «Πράγματι και γι’ αυτό το παρατηρούμε κάθε εβδομάδα και έχουμε κάνει και ειδική εισήγηση. Ο κ. Θάνος ο πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Ακαδημίας έχει κάνει μια πολύ εκτεταμένη έκθεση για την κατάσταση με το στέλεχος αυτό. Το παρατηρούμε και θα δούμε αν θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε και άλλα διαγνωστικά μέσα, π.χ. ένα pre-screening όπως λέμε, δηλαδή έναν προέλεγχο σε περισσότερα δείγματα για να μπορούμε να το ανιχνεύουμε συντομότερα».
Το ινδικό στέλεχος σε δύο περιπτώσεις στην Ελλάδα
Το ινδικό στέλεχος του κορονοϊού έχει συσχετιστεί με ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων στην Ινδία. Σε όσα εργαστήρια στη χώρα αυτή δηλώνουν αποτελέσματα γονιδιωματικής ανάλυσης, το στέλεχος Β.1.6.17 εμφανίζεται σε ποσοστό άνω του 60%.
«Φαίνεται να έχει κυριαρχήσει σε αυτές τις περιοχές. Και φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση της αύξησης της μεταδοτικότητας στη χώρα αυτή, με την παρουσία του στελέχους», αναφέρει ο καθηγητής.
Το ινδικό στέλεχος του κορονοϊού εντοπίστηκε αρχικά σε έναν άνδρα, κάτοικο της περιοχής της Πάτρας, ο οποίος δεν έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό. Η συγκεκριμένη παραλλαγή, ωστόσο, ενώ έχει την ίδια φυλογένεση με τον ιό της Ινδίας, εμφανίζει διαφοροποίηση στη μία από τις δύο χαρακτηριστικές μεταλλάξεις στο γονίδιο της ακίδας του ιού. Το γεγονός αυτό, δίνει στην παραλλαγή της Πάτρας χαρακτηριστικά και από έναν άλλο ιό, που προέρχεται από την Καλιφόρνια.
Η δεύτερη και πιο αντιπροσωπευτική περίπτωση του παραλλαγμένου ιού της Ινδίας ανακοινώθηκε χθες Κυριακή (25/4) από τον ΕΟΔΥ και αφορά 33χρονη αλλοδαπή, που είχε ταξιδέψει στις αρχές Απριλίου στο Ντουμπάϊ.
Όσον αφορά στα χαρακτηριστικά του νέου ιού της Ινδίας; Αυτά είναι ακόμη υπό διερεύνηση. «Για πιο βαριά νόσο, δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή. Και γι’ αυτό το στέλεχος χαρακτηρίζεται υπό διερεύνηση. Διερευνώνται διάφορες παράμετροι, τόσο επιδημιολογικές, όσο και εργαστηριακές. Παράλληλα γίνονται και μελέτες σε εργαστήρια με ορούς ανθρώπων που είχαν νοσήσει, για να δουν κατά πόσον μπορούν να εξουδετερώσουν το νέο στέλεχος, τα αντισώματα που έχουν αυτοί οι οροί», καταλήγει ο Γιώργος Σουρβίνος.
