Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη-Μέρος B'
"Ο γείτονάς μας δεν σκέφτεται ευρωπαϊκά. Ούτε σχεδιάζει μόνο μια επίθεση σε βραχονησίδα " αναφέρει μεταξύ άλλων στο δεύτερο μέρος της αποκλειστικής του συνέντευξης στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ (Διαβάστε εδώ το πρώτο μέρος) , ο καθηγητής διεθνών σχέσεων κ. Γιάννης Βαληνάκης, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών.
Τονίζει πως "ο Ερντογάν μιμείται τον Πούτιν και οι δυο τους μοιράζονται τον ίδιο στρατηγικό στόχο: της ανατροπής Συνθηκών και ρυθμίσεων", και ασκεί κριτική στην μεθοδολογία που ασκείται από ελληνικής πλευράς αναφορικά με την τουρκική τακτική.
Υπογραμμίζει τις λάθος πρακτικές στο θέμα του αγωγού East Med αναφέροντας: "πρώτα οριοθετείς τις ΑΟΖ στην περιοχή όδευσης και μετά χαράσσεις τον αγωγό. Ουδείς εξετάζει σοβαρά έναν αγωγό χωρίς πρώτα να έχει αποσαφηνιστεί η οριοθέτηση". Παραλλήλως, όπως σημειώνει, η Τουρκία προωθεί "το μεγάλο της σχέδιο: τον επανασχεδιασμό των αγωγών/οδεύσεων με την ίδια στο επίκεντρο και με στρατηγικό στόχο τη διεθνή αποδοχή της «Γαλάζιας Πατρίδας»"
Υπερτονίζει πως "μέσω των ανεμπόδιστων και συμφωνημένων οδεύσεων και των διπλωματικών κινήσεων που επιχειρεί, θα κατοχυρώσει de facto και στη συνέχεια de jure τη μονομερή της διεκδίκηση της “Γαλάζιας Πατρίδας" σε βάρος του Ελληνισμού"
Αναλύει τι μπορεί να αποκομίσει η Ελλάδα από το 6μηνο της γαλλικής προεδρίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τέλος αφοπλιστικά ομολογεί πως "χάσαμε δυστυχώς την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσουμε στη Ν.Α. Ευρώπη και πρέπει με μια δόση «κυνικού ρεαλισμού» να επανεξετάσουμε τις κερδοζημίες".
"Δεν είναι δυνατόν να συναινούμε σε διευρύνσεις χωρίς όρους— ειδικά με κακότροπους γείτονες όπως η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία" καταλήγει.
Ακολουθεί το δεύτερο μέρος της συνέντευξης:
-Κύριε καθηγητά, πόσο πιθανόν είναι να δούμε θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο ενόψει και της επετείου των Ιμίων όσο το “θηρίο” μοιάζει πληγωμένο;
Υποστηρίζω πάγια ότι είναι επικίνδυνο να θεωρούμε αδιανόητη μια τουρκική επίθεση και ότι αυτή θα περιοριστεί απαραίτητα με διεθνείς παρεμβάσεις σε ολιγόωρο «επεισόδιο». Αλλ’ούτε πρέπει να στρατικοποιείται άκριτα κάθε κρίση. Ο γείτονάς μας δεν σκέφτεται ευρωπαϊκά. Ούτε σχεδιάζει μόνο μια επίθεση σε βραχονησίδα.
Πρέπει με ιδιαίτερη προσοχή να αναλύσουμε την τρέχουσα κρίση της Ουκρανίας επειδή ο Ερντογάν μιμείται τον Πούτιν και οι δυο τους μοιράζονται τον ίδιο στρατηγικό στόχο: της ανατροπής Συνθηκών και ρυθμίσεων που τους επιβλήθηκαν όταν οι «αυτοκρατορίες» τους κατέρρευσαν και ήταν αδύναμοι. Η ίδια κρίση επιβεβαιώνει την πανάρχαια αρχή ότι αν μπορείς να πετύχεις τους στόχους σου μόνο με απειλές, γιατί να χρησιμοποιήσεις εκτεταμένη βία; Και τέλος δείχνει καθαρά πόσα επίπεδα και πόσα είδη επιθέσεων μπορεί κανείς να σχεδιάσει στο σύγχρονο κόσμο. Από την «επακούμβηση» μέχρι τη γενική σύρραξη, μια επιθετική χώρα διαθέτει μεγάλη βεντάλια επιλογών. Γι αυτό καμία μορφή επίθεσης δεν πρέπει να αποκλείεται εξ ορισμού στον εθνικό σχεδιασμό.
Η χρήση στρατιωτικής βίας είναι σχεδόν καθημερινότητα για την τουρκική ηγεσία αλλά και κοινωνία. Μεταξύ των αναρίθμητων κυβερνητικών συσκέψεων δεν είδα κάποια να μελετάει σε βάθος τις επιπτώσεις από την ουκρανική κρίση και γενικότερα σπανίζουν σε σχέση με τη στρατηγική για την Τουρκία. Παρά τις ελλείψεις που διαπιστώθηκαν στην κρίση των Ιμίων, αλλά και του 2020, η χώρα μας θα χειριστεί και την επόμενη και πιο απαιτητική κρίση —που είναι θέμα χρόνου—με τα ίδια θεσμικά εργαλεία; Για ποιό λόγο πχ.η προεκλογική εξαγγελία για ίδρυση Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας δεν υλοποιήθηκε; Κρίθηκε δηλ. λιγότερο επείγουσα από τις συσκέψεις, στρατηγικές και νομοθετικές ρυθμίσεις για τα (συμπαθέστατα κατά τα άλλα) «ζώα συντροφιάς»;
-Πως κρίνετε την ενεργειακή πολιτική της κυβέρνησης και γενικότερα την γεωστρατηγική τακτική της μετά κι από όσα ήρθαν στο φως για την υπόθεση του East Med, αλλά και ύστερα από τις διακοπές ερευνών για υδρογονάνθρακες στην Κρήτη;
Η Τουρκία προωθεί καθημερινά, και πάντα βάσει σχεδίου, την ανατροπή των ενεργειακών σχεδίων περί τον αγωγό EastMed που εκπονήσαμε (επί χάρτου) τα τελευταία χρόνια με την Κύπρο, το Ισραήλ και άλλους «συμμάχους» για την Αν.Μεσόγειο. Η προς ανατολάς όδευση με στόχο τη διασύνδεση μέσω Ελλάδας με την Ευρώπη, ήταν στη θεωρία λογική, αλλά εξ ορισμού τεχνικά, οικονομικά και επενδυτικά πολύ δύσκολη στην υλοποίηση.
Το κυριότερο όμως «μας ξέφυγε» εξαρχής: πρώτα οριοθετείς τις ΑΟΖ στην περιοχή όδευσης και μετά χαράσσεις τον αγωγό. Ουδείς εξετάζει σοβαρά έναν αγωγό χωρίς πρώτα να έχει αποσαφηνιστεί η οριοθέτηση. Όταν λοιπόν δεν έχεις καν ανακοινώσει τα όρια της ΑΟΖ σου —ενώ η Τουρκία, αντίθετα, δημοσιεύει στον ΟΗΕ τα δικά της— αποκηρύσσεις επίσημα τον Χάρτη που εκπόνησε η ΕΕ και τα προβλέπει, δηλώνεις ότι τελικά δεν σε πολυενδιαφέρει η εξόρυξη υδρογονανθράκων, και δεν υπερασπίζεσαι στην πράξη οποιαδήποτε θαλάσσια ζώνη σου πέρα από τα 6 ν.μ. — ε, τότε από πού περιμένεις το θαύμα της οριοθέτησης;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΗΠΑ: Επικριτική επιστολή στον Μπλίνκεν για την απόσυρση της στήριξης στον αγωγό EastMed
Απ’την πλευρά της η Άγκυρα προωθεί έντεχνα το μεγάλο της σχέδιο: τον επανασχεδιασμό των αγωγών/οδεύσεων με την ίδια στο επίκεντρο και με στρατηγικό στόχο τη διεθνή αποδοχή της «Γαλάζιας Πατρίδας». Με το τ/λ μνημόνιο (που θεωρητικά μόνο ανατρέψαμε), την δυστυχώς ακώλυτη «κυριαρχία επί του πεδίου» νοτιοανατολικά της γραμμής Κρήτης-Ρόδου μέσω της κρίσης του 2020, την βίαιη εκδίωξη από τις τουρκικές φρεγάτες των φιλικών ερευνητικών σκαφών από την περιοχή όδευσης του EastMed κλπ, την υπονόμευση με δελεαστικά ανταλλάγματα των «συμμαχιών» μας, και την υπέρ της αντιστροφή της αμερικανικής στάσης — και με άλλα πολλά, πέτυχε τελικά την ακύρωση του.
Προετοιμάζει τώρα μεθοδικά οδεύσεις βορρά-νότου ώστε να διέρχονται από τουρκικό έδαφος και βολιδοσκοπεί το Ισραήλ και άλλους συμμάχους μας (Αίγυπτο, ΗΠΑ, ΕΕ κλπ) για την πραγματοποίησή του σχεδίου της. Μεθοδεύει πλέον πιο αξιόπιστα την ιδέα της για μια Διάσκεψη Αν.Μεσογείου που Αθήνα και Λευκωσία είχαν απορρίψει —αλλά μπορεί υπό τις νέες συνθήκες και να το ξανασκέπτονται…
Το κυριότερο που μάς διαφεύγει: μέσω των ανεμπόδιστων και συμφωνημένων οδεύσεων και των διπλωματικών κινήσεων που επιχειρεί, θα κατοχυρώσει de facto και στη συνέχεια de jure τη μονομερή της διεκδίκηση της “Γαλάζιας Πατρίδας" σε βάρος του Ελληνισμού. Θα το αποτρέψουμε;
-Τι περιμένετε να αποκομίσει η Ελλάδα από το 6μηνο της γαλλικής προεδρίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο;
Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί ενεργά —με στοχευμένες πρωτοβουλίες, όχι θεωρίες— για να προχωρήσει η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης. Καμιά άλλη (πλην Κύπρου) χώρα δεν έχει τόση ζωτική ανάγκη υλοποίησής της, επειδή οι άλλες καλύπτονται από το ΝΑΤΟ. Κι είναι γι αυτό αξιοπερίεργο να απουσιάζει η Ελλάδα από τις υποσχόμενες πχ. πρωτοβουλίες Μακρόν.
Είναι εξάλλου δυνατόν στο βαρυσήμαντο έγγραφο «Στρατηγική Πυξίδα» της ΕΕ —όπου για πρώτη φορά θα αποτυπωθούν τον Μάρτιο οι απειλές κατά της Ευρώπης—να συναινέσουμε χωρίς να συμπεριληφθεί η τουρκική απειλή; Η συγκυρία είναι ευνοϊκή (γαλλική προεδρία, νέα γερμανική και αποδυναμωμένη κυβέρνηση, ανησυχία όλων των ανατολικών και σκανδιναβικών κρατών για τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης κλπ). Πεδίο δόξης λαμπρό για τη διπλωματία μας.
Πολλά ακόμη μπορούν να γίνουν με σχεδιασμό σε όλα σχεδόν τα εξωτερικά μας μέτωπα αν προχωρήσουμε —μετά από διαβούλευση με τη Γαλλία— σε ουσιαστικές πρωτοβουλίες και δράσεις. Αυτή είναι η πραγματική πολλαπλασιαστική δύναμη της Συμφωνίας με τη Γαλλία αλλά και άλλους συμμάχους. Σπαταλήθηκε το 2021 σε συζητήσεις, επείγουν τώρα απτά αποτελέσματα.
-Τέλος, σας ανησυχούν όσα διαδραματίζονται το τελευταίο διάστημα στα Βαλκάνια, σε Σερβία, Αλβανία-Κόσοβο, Βοσνία, Σκόπια και η πολιτική διείσδυση Ερντογάν;
Τα Βαλκάνια παραμένουν μια κατά βάση ασταθής περιοχή με ανοιχτά ακόμη πολλά θεμελιώδη θέματα: Κόσοβο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βόρεια Μακεδονία. Επόμενο λοιπόν είναι να επηρεάστηκαν ευθέως από τη γενικότερη παγκόσμια ρευστότητα. Η άλλοτε δεδομένη διεθνής αρχή της «ιερότητας» (του απαραβίαστου) των συνόρων βάλλεται εδώ και καιρό από διάφορες δυνάμεις που επιδιώκουν μέχρι και αλλαγές συνόρων. Κι εδώ η αποδυνάμωση της αμερικανικής παρουσίας και οι ευρωπαϊκές αδυναμίες άνοιξαν τον δρόμο σε μεγάλες (Ρωσία) και μικρότερες αλλά αποφασισμένες δυνάμεις, να εξυφαίνουν σφαίρες επιρροής. Κι εδώ, όπως και σε άλλες περιοχές (Μ.Ανατολή, Κεντρ.Ασία, Αφρική) η τουρκική διείσδυση ουδόλως πρέπει να υποτιμάται.
Υπήρξα πάντα επιφυλακτικός στις διευρύνσεις της ΕΕ επειδή δεν μας προσπορίζουν ουσιαστικά οφέλη, κρίνοντας με στενά εθνικά κριτήρια. Ως «καλοί Ευρωπαίοι» υποστηρίζουμε παραδοσιακά τη διεύρυνση της ΕΕ και ειδικά στην περιοχή μας. Χάσαμε όμως δυστυχώς την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσουμε στη Ν.Α. Ευρώπη και πρέπει με μια δόση «κυνικού ρεαλισμού» να επανεξετάσουμε τις κερδοζημίες —όπως πχ κάνει η Γαλλία. Η χώρα μας δεν έχει πρώτα-πρώτα συμφέρον από μια διεύρυνση, η οποία να οδηγεί σε μια ολοένα και πιο αδύναμη και διαφορετική Ευρώπη. Δεν είναι δυνατόν να συναινούμε σε διευρύνσεις χωρίς όρους— ειδικά με κακότροπους γείτονες όπως η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία.
Δεν θεωρώ πχ. ορθή πολιτική την ελληνική στήριξη στην επιτάχυνση της ευρωπαϊκής πορείας των Τιράνων, όταν η χώρα αυτή πράττει κυριολεκτικά ό,τι μπορεί εναντίον μας. Πρώτα αφήσαμε αναπάντητη την παρασπονδία τους να ακυρώσουν με εσωτερικά τερτίπια την εξαιρετική Συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ του 2009 (Κ.Καραμανλή - Σ.Μπερίσα). Και τελευταία, ενώ η Αλβανία εξελίσσεται σε χώρα-δορυφόρο της Άγκυρας (βάσεις, αγορά τουρκικών εξοπλισμών, θαυμασμός Ράμα στον Ερντογάν κλπ), εμείς σπεύδουμε να την διευκολύνουμε, αντί να της ζητήσουμε να ξεκαθαρίσει αν πρότυπό της αποτελεί η ΕΕ ή η Τουρκία. Έχει κανείς αμφιβολία για τη στάση που θα ακολουθούσε η σημερινή Αλβανία αν ήταν μέλος της ΕΕ και καλείτο να πάρει θέση στα ελληνο-τουρκικά;
