Την περασμένη Κυριακή συμπληρώθηκαν σαράντα τέσσερα χρόνια από το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας εναντίον του Μακάριου στην Κύπρο, το οποίο άνοιξε τον δρόμο για την τουρκική εισβολή πέντε μέρες αργότερα και οδήγησε στη διχοτόμηση και την κατοχή πάνω από το ένα τρίτο του νησιού από τους Τούρκους.
Το πραξικόπημα του 1974 είχε τραγικές συνέπειες για τους Ελληνοκύπριους, χιλιάδες εκ των οποίων ξεριζώθηκαν από τις πατρογονικές εστίες τους και πρσφυγοποιήθηκαν. Οι ελληνο-τουρκικές σχέσεις δηλητηριάστηκαν και ένας γενικευμένος πόλεμος μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας μετά βίας αποφεύχθηκε.
Η επέτειος του πραξικοπήματος δεν μπορεί να είναι μόνο μια μέρα πένθους αλλά και μια ευκαιρία περισυλλογής και αυτογνωσίας. Το πραξικόπημα, στη διάρκεια του οποίου βρέθηκαν Έλληνες να σκοτώνουν Έλληνες, μιας και δεν επικράτησε αμέσως αλλά συνάντησε τη σφοδρή αντίδραση των Μακαριακών και των ΑΚΕΛικών, ακόμα και μετά την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής, ήταν ένα κολοσσιαίο σφάλμα.
Όμως, προηγήθηκαν πολλά άλλα σφάλματα πριν φθάσουμε στην κορύφωση του καλοκαιριού του 1974. Στην αφετηρία της δημιουργίας του σύγχρονου Κυπριακού ζητήματος, η ελληνική πλευρά βρέθηκε να έχει τα περισσότερα κλειδιά στα χέρια της. Μια λύση σε συνεννόηση με τους αποδυναμωμένους Βρετανούς αποικιοκράτες ήταν απολύτως εφικτή, αφού μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας το 1947, η Κύπρος νομοτελειακά θα ακολουθούσε τον δρόμο της αυτοδιάθεσης όπως έγινε με όλες, μηδενός εξαιρουμένης, τις αποικίες.
Η ελληνική πλευρά κατάφερε, ωστόσο, μέσα από μια σειρά λαθών, να περιέλθει σε θέση αδυναμίας, να αντιστρέψει τη Λωζάνη, όπου η Τουρκία είχε αποκηρύξει κάθε διεκδίκηση επί της Κύπρου, και να καταστήσει την Τουρκία όχι απλά ισότιμο συνομιλητή αλλά και στρατιωτικά κυρίαρχο στο νησί. Άλλωστε, δεν υπάρχει μόνο η διχοτόμηση αλλά και η οιονεί φινλανδοποίηση του ελεύθερου τμήματος της Κύπρου, μιας και η Κυπριακή Δημοκρατία εμποδίζεται στην άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, στην ΑΟΖ της και αλλού, από την πολύ πιο ισχυρή Τουρκία, ελέω Κυπριακού Ζητήματος.
Ωστόσο, παρά τα λάθη, μέχρι τις 14 Ιουλίου 1974, η ελληνική πλευρά παρέμενε κυρίαρχη στο νησί. Το πραξικόπημα άλλαξε άρδην την κατάσταση. Η ελληνική ισχύς υπονομεύθηκε, διασπάστηκε και, εν τέλει, κατέρρευσε εκ των έσω . Μόνο κέρδος υπήρξε η άμεση αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, την οποία ενορχήστρωσε ο μεγαλύτερος μεταπολεμικά των Ελλήνων ηγετών, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η στρατηγική του Καραμανλή επανέφερε τη βενιζελική λογική της αναζήτησης διεθνών ερεισμάτων και συμμαχιών και δικαιώθηκε με την ένταξη της Ελλάδας και, στη συνέχεια, ως φυσική συνέπεια, και της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μακριά από τις τριτοκοσμικές αναζητήσεις πολλών Κυπρίων ηγετών. Με έναν ανεπανάληπτο νεο-λεβαντίνικο ρεαλισμό οι Έλληνες της Κύπρου ανοικοδόμησαν το κράτος τους μετά την εισβολή και χαίρουν σήμερα μεγάλης ευημερίας και διεθνούς αναγνώρισης.
Του Δημήτρη Καιρίδη
Πηγή
