Το 1998 ένας δημοσιογράφος από την Αγία Πετρούπολη ανακάλυψε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έπρεπε να είχε διοριστεί ως επικεφαλής της ρωσικής υπηρεσίας ασφαλείας (FSB), καθώς οι εσωτερικοί κανόνες έλεγαν ότι κάποιος πρέπει να έχει τουλάχιστον τον βαθμό του υποστράτηγου για την ανάληψη αυτή της θέσης.
Στα τέλη του καλοκαιριού του 1998, ο Ρώσος δημοσιογράφος Anatoly Levin-Utkin επέστρεφε στο διαμέρισμά του στην Αγία Πετρούπολη μετά από μια κουραστική μέρα στη νεοφυή εφημερίδα που είχε βοηθήσει στην κυκλοφορία. Έφτασε μέχρι το ασανσέρ προτού οι επιτιθέμενοι του ορμήσουν.
Οι δράστες έσπασαν το κρανίο του δημοσιογράφου με μια μεταλλική ράβδο και τράπηκαν σε φυγή από το σημείο με τα έγγραφα του Levin-Utkin, μετρητά και έναν χαρτοφύλακα που μετέφερε υλικό για το επόμενο τεύχος της εφημερίδας του.
Ο Levin-Utkin μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο αφού ένας γείτονας τον βρήκε αναίσθητο δίπλα στο ασανσέρ. Οι γιατροί που προσπάθησαν να τον σώσουν είπαν ότι οι επιτιθέμενοι «εσκεμμένα τον ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου με υπερβολική βαρβαρότητα και σκληρότητα», έγραψαν αργότερα οι συνάδελφοί του.
Ο Levin-Utkin πέθανε τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 24 Αυγούστου 1998. Είχε κλείσει τα 41 μια εβδομάδα νωρίτερα.
Δημόσια, η αστυνομία είπε ότι η πολύνεκρη επίθεση φαινόταν πιθανότατα να ήταν ληστεία. Αλλά οι συνάδελφοι του Levin-Utkin στη Yuridichesky Peterburg segodnya το συνέδεσαν με το επάγγελμά του.
Ο Λεβίν-Ούτκιν είχε συνεργαστεί στενά με τους δημοσιογράφους της εφημερίδας «και ήταν ένας από τους πρώτους που γνώριζε όλα τα σκάνδαλα», είπε ο αρχισυντάκτης Αλεξέι Ντόμνιν σε συνέντευξη Τύπου μετά τον θάνατο του αναπληρωτή συντάκτη του.
Μόλις οκτώ ημέρες πριν από την επίθεση, η εφημερίδα είχε δημοσιεύσει το δεύτερο τεύχος της, το οποίο περιλάμβανε ευαίσθητες έρευνες για την περιφερειακή διεύθυνση τελωνείων και τον διεφθαρμένο τραπεζικό τομέα της Ρωσίας.
Οι συνάδελφοι του Levin-Utkin λένε ότι ήταν ένας φανταστικός και σκληρός ερευνητής ανοιχτού κώδικα σε μια εποχή πριν από τεράστιες κρυφές μνήμες δημόσιων δεδομένων και εικόνες που δημιουργήθηκαν από χρήστες ήταν διαθέσιμες στους δημοσιογράφους στο διαδίκτυο.
«Ο Tolya είχε διασυνδέσεις στην [Εθνική Βιβλιοθήκη της Ρωσίας στην Αγία Πετρούπολη]», θυμάται ο Domnin, χρησιμοποιώντας μια υποκοριστική μορφή του μικρού ονόματος του Levin-Utkin. «Ήταν ένας βιβλιόφιλος που συγκέντρωσε μια τεράστια οικιακή βιβλιοθήκη».
Αυτή η έκθεση είναι το πέμπτο και τελευταίο μέρος ενός ερευνητικού έργου που εξετάζει τα σκάνδαλα και τις απάτες που στροβιλίστηκαν γύρω από τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τους συνεργάτες του κατά τη διάρκεια της θητείας του ως αξιωματούχου της πόλης της Αγίας Πετρούπολης τη δεκαετία του 1990.
Ο άγνωστος τότε Πούτιν και οι πρώτες πληροφορίες
Σύμφωνα με τον Domnin, ο ίδιος ο Levin-Utkin δεν έγραψε τα πιο εκρηκτικά άρθρα στα τελευταία τεύχη της εφημερίδας πριν από το θάνατό του, αν και συνέβαλε σε κριτική έρευνα και ρεπορτάζ. Μετά τη δημοσίευση, η εφημερίδα απηύθυνε οργισμένες κλήσεις από την τελωνειακή υπηρεσία και «όχι πολύ ευφυείς ανθρώπους» από το προσωπικό ασφαλείας της τράπεζας που προσπαθούσαν να καταλάβουν από πού προέρχονται οι πληροφορίες για τις έρευνες, είπε ο Ντόμνιν.
Υπήρχε ένα άλλο άρθρο πάνω στο οποίο δούλεψε ο Levin-Utkin, πρόσθεσε ο Domnin, το οποίο δημοσιεύτηκε στο τελευταίο του τεύχος και που επίσης τράβηξε την προσοχή: μια βουτιά στο παρελθόν του νεοδιορισμένου επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB), πρώην KGB -κατάσκοπος που έγινε λειτουργός ονόματι Βλαντιμίρ Πούτιν.
Αλλά έξω από την πρωτεύουσα της τσαρικής εποχής της Ρωσίας, ο Πούτιν ήταν ουσιαστικά άγνωστος στο ευρύτερο κοινό. Και ο διορισμός του στο πιο ισχυρό πόστο ασφαλείας της χώρας άφησε τους δημοσιογράφους να προσπαθούν να ανακαλύψουν πληροφορίες για έναν άνθρωπο του οποίου η επαγγελματική ζωή ήταν αφιερωμένη επί πολλά χρόνια σε κατασκοπεία και υποκλοπές.
Ήταν η εφημερίδα του Levin-Utkin, στη γενέτειρα του Πούτιν, που πρόσφερε στους αναγνώστες ένα από τα πρώτα προφίλ στα ρωσικά έντυπα μέσα ενημέρωσης για να εμβαθύνουν σε ελάχιστα γνωστές πτυχές της εποχής του ως αξιωματούχος της πόλης στην Αγία Πετρούπολη.
Υπό τον τίτλο "Ο Αντισυνταγματάρχης Πούτιν ηγείται παράνομα της FSB", το άρθρο εμβαθύνει στους προσωπικούς και επαγγελματικούς δεσμούς του Πούτιν με περιφερειακά και εθνικά πολιτικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένου του μέντορά του, Σόμπτσακ, τον πρώην αρχηγό του προσωπικού του Γέλτσιν και πρώτο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Ανατόλι Τσουμπάις και τον πρώην πρωθυπουργό Βίκτορ Τσερντομυρντίν, επικεφαλής του κόμματος Our Home Is Russia, του οποίου η περιφερειακή εκστρατεία στην Αγία Πετρούπολη ηγήθηκε από τον Πούτιν στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1995.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Απειλές ολέθρου! Πούτιν προς πρώην Σοβιετικά κράτη: Αν κάνετε ότι και η Ουκρανία... θα έχετε την τύχη της
«Από τον πρόσφατο διορισμό του, οι δημοσιογράφοι προσπαθούν να βρουν περισσότερες πληροφορίες για το παρελθόν του νέου αφεντικού της Lubyanka [αρχηγείου της FSB]. Αποδείχθηκε ότι ο Πούτιν δεν άφησε ούτε καλές ούτε κακές αναμνήσεις για τον εαυτό του: Πολύ λίγα είναι γνωστά για την καριέρα του, εκτός από τις επίσημες πληροφορίες. Όπως αρμόζει σε έναν κατάσκοπο, δεν έχει ούτε ένα μεγάλο σκάνδαλο στο αρχείο του. Ωστόσο, μερικά στοιχεία για τη δουλειά του στην Αγία Πετρούπολη έχουν καταφέρει να «αποχαρακτηριστούν», αναφέρει το άρθρο.
Το άρθρο δεν περιέχει αποκαλύψεις βόμβες για τον Πούτιν. Μάλιστα, τμήματα του φαίνεται να έχουν λογοκλοπή από ένα πιο σύντομο άρθρο που δημοσίευσε η εφημερίδα της Μόσχας Kommersant δύο εβδομάδες νωρίτερα. Σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα μετά τον ξυλοδαρμό μέχρι θανάτου του Levin-Utkin, το έγκλημα παραμένει ανεξιχνίαστο, όπως πολλές άλλες θανατηφόρες επιθέσεις σε δημοσιογράφους στη μετασοβιετική Ρωσία.
«Για μένα ήταν εντελώς ακατανόητο, ακριβώς επειδή ο Τόλια ήταν προσεκτικός άνθρωπος», είπε ο Λούσνικοφ, στέλεχος των μέσων ενημέρωσης που χρησιμοποίησε τον Λέβιν-Ούτκιν, στο RFE/RL. «Πώς θα μπορούσε να γίνει θύμα;»
Η αντίδραση της αστυνομίας
Σε ένα ενημερωτικό δελτίο λίγο μετά τον θάνατο του Levin-Utkin, το Glasnost Defense Foundation, ρωσικό μέσο υπεράσπισης των μέσων ενημέρωσης, ανέφερε ότι ένας γιατρός που τον ανέλαβε μετά την επίθεση είπε ότι "η φύση των τραυματισμών μας επιτρέπει να δηλώσουμε ότι ο δημοσιογράφος σκοτώθηκε εσκεμμένα".
Το ενημερωτικό δελτίο επικαλέστηκε επίσης έναν αρχηγό της αστυνομίας της Αγίας Πετρούπολης που είπε ότι "προς το παρόν δεν υπάρχει καμία επιβεβαίωση ότι η επίθεση στον Ανατόλι Λέβιν-Ούτκιν είχε σχέση με τις επαγγελματικές του δραστηριότητες". "Η αστυνομία τείνει να πιστεύει ότι αυτή η υπόθεση αφορούσε μια ληστεία ρουτίνας", φέρεται να είπε στο ενημερωτικό δελτίο ο Σεργκέι Κουκστέλ, αρχηγός της 59ης περιφέρειας.
Ο Ντόμνιν, ωστόσο, είπε στη RFE/RL ότι οι ερευνητές φάνηκαν να ενδιαφέρονται περισσότερο για ένα διαφορετικό πιθανό κίνητρο όταν ανακρίθηκε σε τοπικό αστυνομικό τμήμα. «Τους ενδιέφερε ιδιαίτερα το επαγγελματικό κίνητρο», είπε.
Ο Ντόμνιν είπε ότι ανακρίθηκε δύο φορές σε σχέση με το έγκλημα -- μία στο γραφείο της εφημερίδας την επομένη της επίθεσης και μία σε αστυνομικό τμήμα στην περιοχή Primorsky της Αγίας Πετρούπολης, αν και το έγκλημα διαπράχθηκε στην περιοχή Vyborgsky της πόλης. Ο Ντόμνιν είπε ότι οι άνδρες που τον ανέκριναν στο αστυνομικό τμήμα δεν κράτησαν καν αρχείο της συνέντευξης και ότι πιστεύει ότι πιθανότατα ήταν αξιωματικοί της FSB και όχι αστυνομικοί.
Η αστυνομία της Αγίας Πετρούπολης δεν απάντησε σε έρευνα σχετικά με την κατάσταση της έρευνας για τη δολοφονία του Levin-Utkin.
Η Yuridichesky Peterburg segodnya κατάφερε να θέσει άλλα τέσσερα ζητήματα μετά τη δολοφονία του Levin-Utkin -- έξι συνολικά -- προτού κλείσει μετά την χρεοκοπία της ρωσικής κυβέρνησης, η οποία συνέπεσε με τα 41α γενέθλια του Levin-Utkin στις 17 Αυγούστου 1998 και ήρθε τρεις μέρες πριν από τη θανατηφόρα επίθεση σε βάρος του.
Παρά τις σύγχρονες δηλώσεις της αστυνομίας, των επιτηρητών των μέσων ενημέρωσης και των συναδέλφων του Levin-Utkin σχετικά με τη δουλειά του για τη Yuridichesky Peterburg segodnya, η χήρα του ισχυρίστηκε ότι δεν εργάστηκε ποτέ για την εφημερίδα. Οι επακόλουθες κλήσεις για διευκρινίσεις σχετικά με αυτόν τον ισχυρισμό έμειναν αναπάντητες.
Η χήρα του Levin-Utkin μέχρι σήμερα ζει στο ίδιο διαμέρισμα όπου διέμενε το ζευγάρι πριν από 24 χρόνια, στο κτίριο όπου ξυλοκοπήθηκε θανάσιμα καθώς επέστρεφε από τη δουλειά.
