Ανεξάρτητα από την τελική έκβαση του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, το γεγονός ότι οι Ρώσοι εξακολουθούν να βρίσκονται στο πεδίο της μάχης, σχεδόν δύο μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, έχει προκαλέσει σημαντική ζημιά στη στρατιωτική ικανότητα, και το ηθικό της Μόσχας θα διαδραματίσει εξέχουσα θέση στα γραπτά των στρατιωτικών ιστορικών, για τα επόμενα χρόνια.
Ο ρόλος που έχουν παίξει τα drones στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας μέχρι στιγμής, θα γίνει επίσης ιστορικό ορόσημο, αν γίνουν πιστευτά όλα όσα λένε οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες.
Τα drones (UAV/UCAV) πιστεύεται ότι, ξαναγράφουν τους κανόνες αυτού του πολέμου. Όπως λέει ο John Parachini, στρατιωτικός ερευνητής της Rand Corporation, «το τανκ ήταν το κλειδί σε ένα σημείο, αλλά τώρα τα drones μπορεί να είναι το πιο αποφασιστικό οπλικό σύστημα».
Η Ρωσία κρύβει πυραυλικά συστήματα Iskander από το Bayraktar TB2
Λέγεται επίσης ότι μέχρι στιγμής σε αυτόν τον πόλεμο των drones, η Ουκρανία τα πήγε πολύ καλύτερα από τη Ρωσία. Ο στόλος των στρατιωτικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών της Ουκρανίας - αυτόχθονα, στρατιωτικά δώρα από χώρες που υποστηρίζουν και το εισαγόμενο τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2 - έχει χρησιμοποιηθεί εύστοχα από τους Ουκρανούς, για να καταστρέψουν ρωσικά οχήματα ανεφοδιασμού και εκτοξευτές πυραύλων εδάφους-αέρος.
Για παράδειγμα, η Defense Express ανέφερε νωρίτερα ότι κινητά συστήματα βαλλιστικών πυραύλων μικρού βεληνεκούς Iskander, έχουν εντοπιστεί να αναπτύσσονται σε περιοχή που συνορεύει με την Ουκρανία, έξω από την πόλη Voronezh.
Αυτοί οι εκτοξευτές πυραύλων Iskander, έχουν εξοπλιστεί με ειδικά συστήματα καμουφλάζ που μπορούν να μειώσουν την ποσότητα θερμότητας που εκπέμπεται από ένα αντικείμενο και να αλλάξουν το σχήμα και το μέγεθος της οπτικής του υπογραφής ή του ραντάρ.
Οι Ρώσοι χρησιμοποιούν τέτοιο καμουφλάζ, κυρίως έτσι ώστε τα ουκρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη αναγνώρισης, να μην μπορούν να το «βρουν» (για παράδειγμα, το Bayraktar TB2 μπορεί να δει τον στόχο σε απόσταση 50 km ).
Πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας – Ρωσικές Απώλειες
Ωστόσο, είναι μεγάλη έκπληξη για τους ειδικούς ότι η Ρωσία τα πήγε τόσο άσχημα, σε σύγκριση με την Ουκρανία, στον πόλεμο με τα drones. Πολύ περισσότερο, γιατί όταν είχαν παρέμβει στην Ουκρανία την τελευταία φορά πάνω από την Κριμαία το 2014, χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς ρωσικά drones.
Ενσωματώθηκαν πολύ καλά στις τακτικές του ρωσικού στρατού στο πεδίο της μάχης. Αλλά αυτή τη φορά, οι Ρώσοι δεν είχαν σχεδόν το προηγούμενο επίπεδο επιτυχίας με τα drones τους.
Η προσεκτική λογιστική στο κίνημα πληροφοριών ανοιχτού κώδικα έχει δείξει σημαντικές απώλειες, με 26 ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη που καταρρίφθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν τη στιγμή της εκτίμησης.
Είναι ενδιαφέρον ότι, η Ουκρανία δεν είχε αξιοσημείωτη ισχύ από drone το 2014, όταν η Ρωσία ανέλαβε την Κριμαία. Αλλά από τότε, έχει συναρμολογήσει μεθοδικά ένα μέτριο αλλά εξαιρετικά ικανό σύνολο drones.
Η ραχοκοκαλιά του στόλου, με περίπου 300 μονάδες, είναι τα αναγνωριστικά drones A1-SM Fury και Leleka-100, που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν στην Ουκρανία.
Όμως, το πιο θανατηφόρο και αποτελεσματικό ήταν το τουρκικό drone Bayraktar TB2, ένα εναέριο ιπτάμενο μάχης με άνοιγμα φτερών 12 μέτρα και οπλισμό τεσσάρων βομβών που καθοδηγούνται με λέιζερ.
Αυτά τα drones, στοχεύουν ειδικά στην καταστροφή τανκς, συστημάτων πυραύλων εδάφους-αέρος και θέσεων διοίκησης.
Γιατί η Ρωσία δεν χρησιμοποιεί το οπλοστάσιό της εναντίον της Ουκρανίας;
Δεν είναι ότι η ίδια η Ρωσία δεν έχει ισχυρά drones. Το ρωσικό οπλοστάσιο περιλαμβάνει τρομερά μη επανδρωμένα αεροσκάφη όπως, το Zala Kyb, το οποίο είναι ένα «περιφερόμενο πυρομαχικό» που μπορεί να βουτήξει σε έναν στόχο και να εκραγεί, Sukhoi S-70 Okhotnik-B (Hunter), Grom (Thunder), Altius-U, Kronstadt Sirius, Kronshtadt Orion, Granat 1, -2, -3, -4, Takhion, ENIKS (Eleron-3), Orlan-10 και Leer-3. Τα πιο κοινά ρωσικά drones που χρησιμοποιήθηκαν πρόσφατα σε μέρη όπως η Συρία και η Ουκρανία, είναι το Eleron-3 και το Orlan-10.
Αυτό που επισημαίνουν οι ειδικοί είναι ότι, αν οι Ουκρανοί έχουν το πάνω χέρι, αυτό οφείλεται στο ότι έχουν καλύτερη άμυνα στον πόλεμο των drones λόγω της τεχνολογίας counter-drone.
Για την άμυνα, η Ρωσία βασίζεται στα συστήματα ηλεκτρονικού της πολέμου (EWS), για να μπλοκάρει και να πλαστογραφεί εχθρικά drones. Αυτά τα συστήματα, γεμίζουν τον αέρα με ενέργεια ραδιοσυχνοτήτων, αυξάνοντας το όριο θορύβου σε τέτοιο επίπεδο που το drone δεν μπορεί να διακρίνει τα σήματα ελέγχου από τον απομακρυσμένο πιλότο.
Μια άλλη τυπική τεχνική αντι-drone, είναι η αποστολή ψευδών σημάτων στο drone, με τα πιο συνηθισμένα να είναι τα πλαστά («πλαστογραφημένα») σήματα GPS, τα οποία αποπροσανατολίζουν. Η Ρωσία χρησιμοποιεί επίσης, το σύστημα πυραύλων εδάφους-αέρος Pantsir-S1 (SAM) ως αναχαιτιστή πυραύλων κρουζ και καταστροφέα των UAV.
Ωστόσο, τόσο στη Συρία όσο και στην Αρμενία, το ρωσικό EWS τα πήγε άσχημα έναντι των τουρκικών Bayraktar TB2 (που χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό από το Αζερμπαϊτζάν). Φάνηκε ότι εάν χρησιμοποιηθούν σε μεγάλες ομάδες, τα Bayraktar TB2 UCAV θα μπορούσαν να υποβαθμίσουν την αντιαεροπορική άμυνα του εχθρού. Πάντα κατάφερναν να εξουδετερώνουν τα ραντάρ Pantsir-S1.
Εξάλλου, οι νέες τεχνολογίες στα νεότερα drones που χρησιμοποιούν οι Ουκρανοί, περιλαμβάνουν νέα χαρακτηριστικά. Κατά την ανίχνευση ενός σήματος εμπλοκής, το drone θα μπορούσε να μεταβεί σε συχνότητες που δεν παρεμποδίζονται. Επιπλέον, εάν εξακολουθεί να μην μπορεί να αποκαταστήσει μια σύνδεση, το drone λειτουργεί αυτόνομα με μια σειρά προκαθορισμένων ελιγμών μέχρι να αποκατασταθεί μια σύνδεση.
Δεν είναι ότι η Ρωσία, ένας κορυφαίος στρατιωτικός κατασκευαστής, δεν έχει μάθει αυτά τα μαθήματα. Η Ρωσία έχει πολύ καλά εδραιωμένα δίκτυα στρατιωτικών τεχνολόγων, που παρακολουθούν τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στις αντίπαλες χώρες και βρίσκουν μέσα, όχι μόνο να ξεπεράσουν τις ελλείψεις τους αλλά και να υπερέχουν.
Η αυτοδιόρθωση ως μέρος μιας σύνθετης διαδικασίας εκσυγχρονισμού με την ενσωμάτωση διοίκησης, ελέγχου, επικοινωνιών, υπολογιστών, πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης (C4ISR) ως κεντρικό και κρίσιμο χαρακτηριστικό, ήταν πάντα προτεραιότητα του ρωσικού στρατού.
Τι εξηγεί τότε τις κακές επιδόσεις της Ρωσίας στον πόλεμο των drone στην Ουκρανία;
Οι ειδικοί δίνουν δύο πιθανές απαντήσεις.
Πρώτον, ο ρωσικός στρατός έχει παρεμποδιστεί από εμπάργκο τεχνολογίας και μια εγχώρια βιομηχανική βάση που ήταν κάπως στάσιμη και στερείται κρίσιμων δυνατοτήτων τα τελευταία χρόνια, λόγω των κυρώσεων από το 2014.
Παρά την τεράστια γηγενή βάση τους, ο ρωσικός στρατός χρειάζεται τελικά ξένη τεχνολογία. Έχει φανεί ότι σε καθένα από τα κύρια UAV τους, υπήρχαν εμπορικά και διπλής χρήσης εξαρτήματα, όπως μονάδες GPS, ηλεκτρονικά εξαρτήματα, κάμερες και κινητήρες που προέρχονται από την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ισραήλ, την Ιαπωνία, το Νότο Κορέα, Ισπανία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες, επισημαίνει ο Αμερικανός αναλυτής Roger McDermott.
Σύμφωνα με τον ίδιο, αν και αυτές οι εξαρτήσεις από το εξωτερικό είναι πιθανό να μειωθούν στο μέλλον, καθώς η εγχώρια αμυντική βιομηχανία προσαρμόζεται τελικά σε αυτές τις πραγματικότητες, παρέχει επίσης το πλαίσιο για τον βαθμό στον οποίο τα υπάρχοντα προγράμματα Ε&Α για UAV και ιδιαίτερα τα UCAV, αργούν κάπως να αποδώσουν επιτυχή ολοκλήρωση.
Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην προσπάθεια εξισορρόπησης του αποθέματος UAV, πέρα από το ISR (Intelligence, Surveillance, and Reconnaissance ) για την κάλυψη των συστημάτων αναγνώρισης και απεργίας.
Το δεύτερο είναι, ο (πιθανώς) λάθος υπολογισμός εκ μέρους της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας, να δώσει μεγάλη σημασία στις «τακτικές των χερσαίων δυνάμεων» για την προώθηση και τη νίκη του πολέμου στην Ουκρανία.
Λάθος στρατηγική της Ρωσίας στην Ουκρανία;
Αυτή η επισήμανση, επισημαίνεται επίσης από τον Ισραηλινό ανεξάρτητο αμυντικό αναλυτή Guy Plopsky. Σύμφωνα με τον ίδιο, «Οι Ρώσοι δεν φάνηκε να εκμεταλλεύονται τη μερική επιτυχία των αρχικών πυραυλικών τους επιδρομών και να τους ακολουθούν με μεγάλα “πακέτα” κρούσης σταθερών πτερύγων».
Μια εξήγηση είναι ότι, οι Ρώσοι πιθανώς υπερεκτίμησαν τις δυνατότητές τους και υποτίμησαν τους Ουκρανούς. Μπορεί να πίστευαν ότι οι επίγειες δυνάμεις τους θα ήταν σε θέση να καταλάβουν βασικούς στόχους γρήγορα, και ότι η εκτεταμένη χρήση της επιχειρησιακής-τακτικής αεροπορίας, δεν θα ήταν επομένως απαραίτητη.
Αυτό υποστηρίζεται από το γεγονός ότι, η εναρκτήρια φάση των επιθέσεων πυραύλων-αεροπορίας και πυροβολικού που προηγήθηκε της χερσαίας επίθεσης, ήταν αρκετά σύντομη. Πολλοί αναλυτές, περίμεναν ότι θα ήταν πολύ μεγαλύτερο και πιο έντονο. Η προφανής μετέπειτα απροθυμία να δεσμευτούν μεγάλοι αριθμοί τακτικών αεροσκαφών, μπορεί να οφειλόταν σε πιθανούς φόβους να υποστούν υπερβολικές απώλειες.
Ωστόσο, τώρα που το ουκρανικό μάθημα (αποδείχθηκε πολύ δαπανηρό για τους Ρώσους), μπορεί να σκεφτούν πολύ πιο σοβαρά τη χρήση των μη επανδρωμένων συστημάτων στην τακτική αεράμυνας τους σε μελλοντικούς πολέμους.
