Τα πρόσφατα διπλωματικά γεγονότα, εγείρουν το ζήτημα του κατά πόσον η νεοσύστατη συμμαχία AUKUS περιορίζει τη διεκδίκηση της Γαλλίας για το ρόλο της, ως δύναμη Ινδο-Ειρηνικού.
Τίποτα δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο. Ο πρόεδρος Μακρόν, είπε ότι η υπόθεση δεν αλλάζει με κανέναν τρόπο τη στρατηγική της Γαλλίας στον Ινδο-Ειρηνικό. Αυτό μπορεί να ισχύει κατ' αρχήν, αλλά το μέγεθος του σοκ σημαίνει, ότι η Γαλλία μπορεί πράγματι να χρειαστεί να αναθεωρήσει τη στάση της, τουλάχιστον όσον αφορά την άμυνα και την ασφάλεια.
Στις 26 Οκτωβρίου 2021, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, είχαν τηλεφωνική συνομιλία για πρώτη φορά από την ανακοίνωση της συμμαχίας AUKUS. Κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής τους συνομιλίας, ο πρόεδρος Σι φέρεται να συμβούλεψε τον Γάλλο ομόλογό του να διατηρήσει την αυτονομία στην εξωτερική πολιτική. Αυτή η συμβουλή είναι ενδεικτική μιας αναδυόμενης δυναμικής, στις σχέσεις μεγάλων δυνάμεων που θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τον ρόλο της Γαλλίας στον Ινδο-Ειρηνικό.
Ινδο-Ειρηνικός: Μια πολύ αμφισβητούμενη έννοια;
Ο όρος Ινδο-Ειρηνικός, υπάρχει για περισσότερο από μια δεκαετία. Η Ιαπωνία διατύπωσε αρχικά το δόγμα το 2007, με την Ελεύθερη και Ανοιχτή Στρατηγική Ινδο-Ειρηνικού που επικεντρώθηκε στην ενίσχυση της παγκόσμιας σταθερότητας και ευημερίας. Από την άλλη πλευρά, η στρατηγική της Αυστραλίας περιστρέφεται γύρω από το δίλημμα της ενίσχυσης της οικονομικής της εταιρικής σχέσης με την Κίνα, προστατεύοντας παράλληλα τη συμμαχία της με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τον περασμένο Μάρτιο, ο Λευκός Οίκος, δημοσίευσε μια κοινή δήλωση δηλώνοντας τη δέσμευση του QUAD σε ένα κοινό όραμα για έναν «Ελεύθερο και Ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό» και μια «θαλάσσια τάξη βασισμένη σε κανόνες στην Ανατολική και Νότια Σινική Θάλασσα», προκειμένου να αντιμετωπιστεί η άνοδος της Κίνας ως διπλωματική και οικονομική δύναμη. Αυτό εξόργισε το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών , το οποίο υποστήριξε ότι το QUAD «σπέρνει διχόνοια μεταξύ των περιφερειακών χωρών στην Ασία, ειδικά για να διαταράξει τις σχέσεις τους με την Κίνα».
Από την άλλη πλευρά, η Γαλλία παρουσιάζει μια εναλλακτική άποψη για τον Ινδο-Ειρηνικό ως την καρδιά της στρατηγικής της, για έναν πολυπολικό κόσμο. Θεωρώντας τον εαυτό της ως δύναμη του Ινδο-Ειρηνικού λόγω των υπερπόντιων εδαφών της στην περιοχή, η Γαλλία βλέπει το διάστημα από την ανατολική Αφρική έως τις ακτές της Βόρειας και Νότιας Αμερικής, ως μέρος της «συνέχειας ασφαλείας» για την προώθηση των συμφερόντων της ως περιφερειακής δύναμης.
Στη Στρατηγική της Ανασκόπηση της Άμυνας και της Εθνικής Ασφάλειας του 2017, η Γαλλία εξέφρασε την ανησυχία της για τη στρατιωτική διεκδίκηση των αναδυόμενων δυνάμεων, που χρησιμοποιούν πολιτικές ισχύος και τετελεσμένες στρατηγικές για να ανταγωνίζονται για περιφερειακούς πόρους και έλεγχο στρατηγικών περιοχών.
Η Γαλλία ως δύναμη του Ινδο-Ειρηνικού
Παρά το γεγονός ότι η μητρόπολη της βρίσκεται στην Ευρώπη, η Γαλλία θεωρείται ως δύναμη του Ινδο-Ειρηνικού για διάφορους λόγους. Το ένα είναι ότι έχει υπερπόντια εδάφη (π.χ. Μαγιότ, Λα Ρεϋνιόν, Νέα Καληδονία και Γαλλική Πολυνησία), που βρίσκονται στον Ειρηνικό Ωκεανό ως μέρος της αποικιακής της κληρονομιάς. Επί του παρόντος, υπάρχουν 1,6 εκατομμύρια Γάλλοι πολίτες που ζουν σε αυτά τα νησιά, μαζί με μια σημαντική στρατιωτική παρουσία σχεδόν 8.000 στρατιωτών.
Επιπλέον, οι στρατηγικοί θαλάσσιοι δρόμοι στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας (SCS), παρέχουν σημαντικό μέρος στις παγκόσμιες θαλάσσιες διαδρομές, όπου διέρχεται το ήμισυ του ετήσιου εμπορικού στόλου του κόσμου και το ένα τρίτο της θαλάσσιας κυκλοφορίας. Δεδομένου, ότι συνδέουν τον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, είναι προς το συμφέρον της Γαλλίας να προστατεύσει αυτά τα αμφισβητούμενα ύδατα, στο πλαίσιο του δόγματος της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα του παγκόσμιου εμπορίου και να διατηρήσει τη ναυτική της πρόσβαση στην περιοχή.
Τέλος, οι πολιτιστικοί δεσμοί μεταξύ των γαλλόφωνων νησιών που εκτείνονται από την ανατολική Αφρική έως τη Γαλλική Πολυνησία στον Ειρηνικό, αποτελούν μέρος του Οργανισμού Internationale de la Francophonie, ενός οργανισμού που δημιουργήθηκε για να προωθήσει μια «παγκόσμια κοινότητα» γαλλόφωνων κοινοτήτων. Με τη Γαλλία να έχει το τιμόνι της γαλλικής ως παγκόσμιας γλώσσας, είναι επίσης προς το συμφέρον της Γαλλίας, να διατηρήσει το σημερινό status quo για να συνδέσει αυτά τα διάσπαρτα νησιά στον Ινδο-Ειρηνικό.
Η «απειλή» της Κίνας για τα συμφέροντα της Γαλλίας στον Ινδο-Ειρηνικό
Οι ΗΠΑ κυριάρχησαν στο δυτικό ημισφαίριο και επηρέασαν το ανατολικό ημισφαίριο ελέγχοντας την Καραϊβική Θάλασσα, η Κίνα αναμένεται να αυξήσει την οικονομική και στρατιωτική παρουσία σε άλλες περιοχές (δηλ. την περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή), αφού κυριαρχήσει στο SCS. Ο έλεγχος του 21ου αιώνα στη Θάλασσα Silk Road, θα επιτρέψει στο Πεκίνο να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό του σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και σπάνια ορυκτά που απαιτείται για τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης και την περαιτέρω ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων του.
Παρά τη διαρκή ελευθερία ναυσιπλοΐας από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της στον Ινδο-Ειρηνικό, η Κίνα έχει εντείνει τις ναυτικές της δραστηριότητες και έχει διατηρήσει τη διεξαγωγή επιχειρήσεων της γκρίζας ζώνης στον Ινδο-Ειρηνικό. Ως δύναμη του status quo, που επωφελείται από τη θαλάσσια τάξη που βασίζεται σε κανόνες, τα οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα της Γαλλίας στον Ινδο-Ειρηνικό θα παραμείνουν, όμως υπό απειλή, από την αυξανόμενη εδαφική και θαλάσσια δυναμικότητα της Κίνας και τη δυνητική δημιουργία μιας Ζώνης Ταυτοποίησης Αεράμυνας μετά τον έλεγχο της, το λεγόμενο στρατηγικό τρίγωνο στο SCS.
Συνέπειες της συμμαχίας AUKUS για τη Γαλλία ως δύναμη Ινδο-Ειρηνικού
Δεδομένης της αυξανόμενης αυτοπεποίθησης της Κίνας, ο αποκλεισμός της Γαλλίας από τις διαπραγματεύσεις που στήριξαν τη συμμαχία AUKUS, παρουσιάζει δύο πιθανές επιπτώσεις για τα στρατηγικά της συμφέροντα ως δύναμη Ινδο-Ειρηνικού.
Πρώτον, η «διπλωματική ρήξη» μεταξύ της Γαλλίας και της συμμαχίας AUKUS, μπορεί να περιορίσει τις στρατιωτικές δεσμεύσεις μεταξύ της Γαλλίας και της Αυστραλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ιαπωνίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι πριν από το AUKUS, η Γαλλία είχε σηματοδοτήσει το ενδιαφέρον της να συνεργαστεί με συμμάχους για τη διατήρηση της βασισμένης σε κανόνες θαλάσσιας τάξης Ινδο-Ειρηνικού, στέλνοντας τη φρεγάτα της Vendemiaire να πλεύσει μέσω του στενού της Ταϊβάν τον Απρίλιο του 2019 και στέλνοντας το πυρηνικό της υποβρύχιο Emeraude , πραγματοποιώντας περιπολίες στο Γκουάμ και την Αυστραλία τον Φεβρουάριο του 2021.
Δεύτερον, αυτή η «ρήξη» έχει αποκαλύψει μια ευπάθεια στη δυτική συμμαχία των δυνάμεων του status quo, που μπορούν να την εκμεταλλευτούν οι ρεβιζιονιστικές δυνάμεις όπως η Κίνα. Έχει ενισχύσει τη φαινομενική έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των δυτικών συμμάχων, σε μια κρίσιμη στιγμή που οι ευρωπαϊκές δυνάμεις έχουν υιοθετήσει μια στρατηγική ενισχυμένης ναυτικής παρουσίας στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού, εν όψει του έντονου γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Η συμφωνία για τα υποβρύχια, έθεσε αμφιβολίες για τη νομιμότητα των συστημάτων συμμαχίας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στον Ινδο-Ειρηνικό και στην Ευρώπη. Ο αποκλεισμός της Γαλλίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενισχύσει την αφήγηση της Κίνας, ότι η αντίληψη των ΗΠΑ για την περιφερειακή ασφάλεια βασίζεται σε μια νοοτροπία ψυχρού πολέμου μηδενικού αθροίσματος.
Η φαινομενική αδιαφορία, για το συμφέρον μιας μεγάλης δύναμης του status quo στη συμφωνία για τα υποβρύχια AUKUS, μπορεί να υποστηρίξει την ιδέα ότι ο σκοπός της συμμαχίας κλίνει περισσότερο προς τα ατομικά στρατιωτικά συμφέροντα των συμμάχων, παρά τη διατήρηση μιας τάξης βασισμένης σε κανόνες. Σχετικά, η συμφωνία για τα υποβρύχια μπορεί να λειτουργήσει ως ερεθιστικός παράγοντας, για τη συμμετοχή της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου σε έναν διευρυμένο Τετραμερή Διάλογο για την Ασφάλεια, μειώνοντας έτσι την αξιοπιστία μιας συμφωνίας Quad-Plus ως εξισορροπητική δύναμη στον Ινδο-Ειρηνικό.
Δεδομένης της ώθησης της Κίνας για τη Γαλλία να διατηρήσει την αυτονομία της στην εξωτερική της πολιτική, μπορεί να αναμένεται ότι το Πεκίνο θα επιδιώξει βαθύτερες δεσμεύσεις με το Παρίσι στο μέλλον, για να το απομακρύνει από τη στρατηγική τροχιά της Ουάσιγκτον. Ως εκ τούτου, εκτός εάν οι σύμμαχοι της AUKUS μπορούν να ενσωματώσουν τη Γαλλία, σε μια διευρυμένη στρατιωτική ρύθμιση που αντισταθμίζει το πολιτικό και οικονομικό κόστος που προέκυψε, οι επιπτώσεις που αναφέρθηκαν μπορεί να γίνουν πιο δυνατές. Δυστυχώς, αυτά τα πιθανά σενάρια μπορούν μόνο να περιορίσουν τον ρόλο της Γαλλίας ως δύναμης του Ινδο-Ειρηνικού.
