Η κορυφαία αναλύτρια από το Ιδρυμα «Μπέρτελσμαν» εξηγεί πως το βεβαρημένο ιστορικό έκανε δύσκολη την άσκηση κριτικής στο Ισραήλ από τη Γερμανία στο παρελθόν.
Τον Μάρτιο του 2008 η τότε καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ στην επίσκεψή της στο Ισραήλ και στην ομιλία της στο κοινοβούλιο, την Κνέσετ, είχε συμπεριλάβει μία φράση – κλειδί για τις σχέσεις της Γερμανίας με το Ισραήλ. «Η ασφάλεια του Ισραήλ είναι αξίωμα της πολιτικής του γερμανικού κράτους» τόνισε η Μέρκελ. Δεν επρόκειτο για τη διατύπωση μιας νέας γραμμής της Γερμανίας έναντι του Ισραήλ. Ηταν μία εμφατική υπογράμμιση της πάγιας θέσης που καθόριζε και καθορίζει τη στάση της μεταπολεμικής Γερμανίας έναντι του Ισραήλ υπό το βάρος του Ολοκαυτώματος έξι εκατομμυρίων Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς. Αυτή η ιστορική ευθύνη της Γερμανίας είναι η αιτιολογική βάση για την ποινικοποίηση της αμφισβήτησης του Ολοκαυτώματος στη σημερινή Γερμανία και την ευαισθησία σε οποιαδήποτε σχετικοποίησή του.
Για μεγάλο διάστημα η γερμανική πολιτική ηγεσία δεν είχε μπει στον κόπο να αποσαφηνίσει το περιεχόμενο αυτής της δήλωσης, οι πρακτικές συνέπειες για το γερμανικό κράτος παρέμεναν αδιευκρίνιστες. Αυτά άλλαξαν με την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς που είχε τους περισσότερους νεκρούς Εβραίους από το Ολοκαύτωμα. Η Γερμανία αντέδρασε με το «αξίωμα» της ασφάλειας του Ισραήλ που εκφράστηκε με συγκεκριμένες κινήσεις και μηνύματα προς δύο κατευθύνσεις, διαπιστώνει η κορυφαία αναλύτρια, Ντανιέλα Σβάρτσερ, από το Ίδρυμα «Μπέρτελσμαν»: Αφενός προς το Ισραήλ και το εξωτερικό διατυπώνοντας την αμέριστη υποστήριξη της γερμανικής κυβέρνησης στο δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ και στο δικαίωμα αυτοάμυνας μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς. Και αφετέρου, προς στο εσωτερικό της χώρας με τη δέσμευση του γερμανικού κράτους να προστατεύει τη ζωή των Εβραίων που ζουν στη Γερμανία.
«Η διατήρηση στενών σχέσεων της Γερμανίας με το Ισραήλ που έχουν την ιδιαιτερότητα του βεβαρημένου ιστορικού παρελθόντος, έκανε δύσκολη στο παρελθόν την άσκηση κριτικής στο Ισραήλ από τη Γερμανία για παράδειγμα, την εποικιστική πολιτική που ακολούθησε το Ισραήλ», εξηγεί η Σβάρτσερ στους ξένους ανταποκριτές στη Γερμανία (VAP).
«Το μήνυμα είναι απολύτως σαφές και είναι μήνυμα στήριξης του Ισραήλ», λέει. Και αυτό ισχύει παρά τη στάση αποχής που τήρησε η Γερμανία στον ΟΗΕ στο ψήφισμα για τη Γάζα που υπέβαλε η Ιορδανία. Το Ισραήλ περίμενε από τη Γερμανία να καταδικάσει το ψήφισμα και εξέφρασε έντονη απογοήτευση. Η Σβάρτσερ θεωρεί «κατανοητή» τη στάση αποχής, καθώς είχαν προηγηθεί για μία καθαρότερη και σαφέστερη καταδίκη της Χαμάς που ήθελε η γερμανική αντιπροσωπεία αλλά δεν κατάφερε να περάσει στο τελικό κείμενο του ψηφίσματος.
Η περίπτωση του ψηφίσματος, λέει η Σβάρτσερ, έδειξε και «τις δυσκολίες της γερμανικής πολιτικής να βρει την απαιτούμενη κάθε φορά ισορροπία ανάμεσα στο αυτονόητο δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ αφενός και αφετέρου την τήρηση των κανόνων του διεθνούς δικαίου στην αντίδραση του Ισραήλ στη Γάζα».
«Ενδιαφέρουσα» θεωρεί τη ρητορική διαφοροποίηση της αμερικανικής κυβέρνησης από την αρχική θέση υποστήριξης του Ισραήλ και η αποστασιοποίησή της με τις προειδοποιήσεις προς το Ισραήλ να φροντίσει όχι μόνο για την προστασία των αμάχων, αλλά να αποτρέψει και την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα και να διασφαλίσει τη λειτουργία των δικτύων ύδρευσης και ηλεκτρισμού. Αυτό είναι δείγμα της προσπάθειας που καταβάλλουν δυτικές χώρες, «και η Γερμανία σε στενό συντονισμό με τις ΗΠΑ», να βάλουν ένα πλαίσιο διεθνούς δικαίου στην αντίδραση του Ισραήλ και στις επιχειρήσεις στη Γάζα.
Παράλληλα, το αξίωμα της κρατικής υπόστασης του Ισραήλ ήταν και ένα μήνυμα προς το εσωτερικό της Γερμανίας: ότι εγγυάται την προστασία των Εβραίων που ζουν στη Γερμανία. «Το μήνυμα αυτό ήταν επείγον και εξίσου σημαντικό» λέει η Σβάρτσερ, στη διαχείριση του αντισημιτισμού που εκτινάχθηκε με τη σύρραξη στη Γάζα. Η γερμανική ηγεσία διαπιστώνει σοκαρισμένη την έκρηξη του αντισημιτισμού στο εσωτερικό της χώρας. Ο αντισημιτισμός σήμερα δεν προέρχεται μόνον από το μουσουλμανικό φάσμα, σημειώνει η Σβάρτσερ αλλά «από το κέντρο της γερμανικής κοινωνίας», όταν ακούει από φίλους γνωστούς Εβραίους ότι «δεν αισθάνονται πλέον ασφαλείς στη Γερμανία».
Ο Ερντογάν στο Βερολίνο
Στη Γερμανία αποδοκιμάστηκε έντονα η υπεράσπιση της Χαμάς από τον τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που μίλησε για απελευθερωτική δύναμη. Στο τέλος της επόμενης εβδομάδας επισκέπτεται ο πρόεδρος Ερντογάν το Βερολίνο. «Το πρώτο ερώτημα για τη Γερμανία είναι: πώς αντιμετωπίζει έναν επισκέπτη, πρόεδρο χώρας – μέλους του ΝΑΤΟ που χαρακτηρίζει τη Χαμάς απελευθερωτική δύναμη, ενώ η Γερμανία, η ΕΕ, το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ τη θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση;» λέει η Σβάρτσερ.
Η τοποθέτηση του Ερντογάν είναι ασύμβατη με τη στροφή προς την ΕΕ μετά τις τελευταίες εκλογές. «Αναρωτιέμαι, αν η δυναμική διεύρυνσης της ΕΕ, την οποία προωθεί ιδιαίτερα η Γερμανία, θα οδηγήσει σε μία νέα ανοιχτή συζήτηση, για το είδος της σχέσης που μπορούσε να έχει η ΕΕ με την Τουρκία» λέει η Ντανιέλα Σβάρτσερ.
