Η Ζόζεφιν ήταν 6 ετών όταν μαζί με οκτώ μέλη της οικογένειάς της κρύφτηκαν από τους Ναζί στο εξοχικό της οικογένειας Μίχαλου. Ωστόσο, σχεδόν οκτώ δεκαετίες αργότερα, σε ηλικία 85 ετών, η Μπέκερ δεν έχει ξεχάσει τίποτα- ούτε τις αναμνήσεις από εκείνη την τρομακτική εποχή ούτε το χρέος ευγνωμοσύνης της οικογένειάς της προς την οικογένεια Μίλαχου.
Δεν ήταν λιγότερο από θαύμα το γεγονός ότι η οικογένεια Βελέλλη γλίτωσε από το Ολοκαύτωμα, όταν σχεδόν 60.000 Έλληνες Εβραίοι συμπατριώτες τους δολοφονήθηκαν από τους Ναζί. Το κατόρθωμα αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο θάρρος και την ευγένεια του Ηλία Μίχαλου, ενός μη Εβραίου που τους κάλεσε να κρυφτούν στο μικρό εξοχικό της οικογένειάς του, με μεγάλο κίνδυνο για τον ίδιο και τη φαμίλια του.
«Χωρίς αυτούς, η οικογένειά μου δεν θα είχε επιβιώσει από τον πόλεμο» δήλωσε η Μπέκερ στην Washington Post. Όταν η Γερμανία κατέλαβε την Ελλάδα το 1943, ο Μίχαλος -ο οποίος είχε γίνει φίλος με τον πατέρα της Μπέκερ, Εμμανουήλ Βελέλλη, κάνοντας μαζί δουλειές- προσφέρθηκε με γενναιότητα να φιλοξενήσει την οικογένεια Βελέλλη στο εξοχικό του, ένα σπίτι δύο δωματίων στο ορεινό χωριό Μιχαλέικα της Αχαίας.
Δείτε το βίντεο
Με φόβο αλλά ευγνώμονες
Έτσι η Ζόζεφιν, οι γονείς της, η αδελφή της, οι τρεις θείοι και οι παππούδες της πέρασαν περισσότερο από έναν χρόνο στο μικρό εξοχικό, περνώντας τις νύχτες τους υπό το φόβο, αλλά ευγνώμονες ωστόσο στον Μίχαλο, ο οποίος έθεσε τον εαυτό του και την οικογένειά του σε μεγάλο κίνδυνο για να τους προστατεύσει.
Λίγο καιρό μετά τον πόλεμο, και οι δύο οικογένειες μετανάστευσαν στη Βαλτιμόρη και παρόλο που ο Εμμανουήλ Βελλέλης προσπάθησε πολλές φορές να πληρώσει τον Ηλία Μίχαλο για όλα όσα έκανε, ο Μίχαλος αρνήθηκε να πάρει τα χρήματά του. Τελικά, σχεδόν 80 χρόνια αργότερα, οι Βελέλληδες βρήκαν έναν τρόπο να ανταποδώσουν την καλοσύνη της οικογένειας Μίχαλου βοηθώντας τον Βασίλειο Καναρά -τον εγγονό του Μίχαλου- να ανοίξει ένα νέο εστιατόριο.
«Έχασα το εστιατόριό μου εξαιτίας της COVID-19» δήλωσε ο Καναράς για το προηγούμενο εστιατόριό του, το Crabby Greek στο Towson του Maryland. «Τα χρήματα είχαν χαθεί». Τα οικονομικά του προβλήματα έφτασαν τελικά στα αυτιά της Βελέλλη Μπέκερ κατά τη διάρκεια μιας από τις συνήθεις συνομιλίες της με την 84χρονη Άντζελα Καναρά, μητέρα του Βασίλειου Καναρά και κόρη του Ηλία Μίχαλου.
Η ώρα της ανταπόδωσης
Όταν τα παιδιά της Βελέλλη Μπέκερ άκουσαν για την οικονομική δυσπραγία της οικογένειας Μίχαλου, ήξεραν ακριβώς τι έπρεπε να κάνουν. «Θέλαμε να ανταποδώσουμε» δήλωσε η κόρη της Ζόζεφιν, Ιβόν Φισμπέιν, η οποία έστειλε τον Ιανουάριο ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην ευρύτερη οικογένειά της, προτρέποντάς τους να βοηθήσουν τον Καναρά στην ώρα της ανάγκης του.
«Μαζευτήκαμε όλοι μαζί και βοηθήσαμε. Όλοι συνεισέφεραν ό,τι μπορούσαν». Η οικογένεια Βελέλλη κατέληξε να συνεισφέρει περισσότερα από 10.000 δολάρια για να βοηθήσει τον Καναρά να λειτουργήσει το τελευταίο του εγχείρημα, το New Southern Kitchen στο Cockeysville, στις αρχές Φεβρουαρίου.
«Όλη η οικογένειά τους άρχισε να προσφέρει χρήματα» δήλωσε ο Βασίλειος Καναράς, προσθέτοντας ότι με τη βοήθειά τους «δεν χρειαζόταν να ανησυχώ».
«Ήμουν συγκλονισμένη» δήλωσε η Άντζελα Καναράς. «Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι θα το έκαναν αυτό». Για τους Βελέλληδες, το να βοηθήσουν τους Μίχαλους δεν ήταν καθόλου δύσκολο.
Εκτός από το ηθικό χρέος τους προς την οικογένεια για ό,τι έκαναν πριν από 80 χρόνια, οι δύο οικογένειες έχουν δημιουργήσει στενούς δεσμούς μεταξύ τους με την πάροδο των ετών. Από το να είναι παρόντες σε3 όλα τα σημαντικά γεγονότα, να μην χάνουν ποτέ μια βάφτιση, ένα bar mitzvah ή ένα γάμο μέχρι ακόμη και να γιορτάζουν μαζί την Ημέρα των Ευχαριστιών.
Μια σχέση πολλών χρόνων
«Η μητέρα μου και ο πατέρας μου ήταν πολύ καλοί άνθρωποι» δήλωσε η Άντζελα Καναράς για την ακλόνητη καλοσύνη και την αποδοχή των άλλων από τους γονείς της, προσθέτοντας ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου παρείχαν επίσης καταφύγιο σε αρκετούς πράκτορες των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών.
Η ηρωική τους ανυπακοή δεν έμεινε ατιμώρητη, ωστόσο. Όταν οι Ναζί εισέβαλαν στα Μιχαλέικα στις αρχές του 1944, έμαθαν για τις προσπάθειες του Μίχαλου να κρύψει τους πράκτορες και έκαψαν το σπίτι του. Μετά την απώλεια του σπιτιού τους, η οικογένεια Μίχαλου μετακόμισε στο μικροσκοπικό εξοχικό σπίτι με τους Βελέλληδες και οι δύο οικογένειες έζησαν εκεί μαζί για αρκετούς μήνες.
Ο γιος της Ιβόν Φισμπέιν, ο Τζόσουα -συνθέτης- μνημόνευσε επίσης τη βαθιά σχέση της οικογένειάς του με τους Μίχαλους με τη μορφή ενός τραγουδιού με τίτλο «Out of the Ashes of Holocaust», το οποίο ερμηνεύεται από τη Συμφωνική Χορωδία της Ουάσιγκτον και αποτυπώνει τη γενναιότητα και τη φιλοξενία της οικογένειας Μίχαλου.
Αν οι γονείς ήταν ακόμα ζωντανοί «θα ήταν πολύ περήφανοι» για το πώς οι οικογένειες συνέχισαν να υποστηρίζουν η μία την άλλη στα δύσκολα δήλωσε η Άντζελα Καναρά. «Εναπόκειται στις νεότερες γενιές να συνεχίσουν αυτή τη φιλία».
Ο δεσμός τους, πρόσθεσε, είναι ισχυρότερος από ποτέ. «Όλα αυτά τα χρόνια, πάντα έλεγαν ότι αν δεν υπήρχε η οικογένειά μου, δεν θα ήταν εδώ» δήλωσε η Άντζελα Καναρά για τους Βελέλληδες. «Τώρα, αν δεν ήταν αυτοί, ο γιος μου δεν θα είχε επιχείρηση. Οπότε όλα κάνουν κύκλο».
Ακούστε το τραγούδι του Τζόσουα Φισμπέιν
