Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες προσαρμόζονται στις προκλήσεις ενός πολυπολικού κόσμου και μιας παγκόσμιας γεωπολιτικής ανακατάταξης, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας χρησιμοποιεί τα γεωοικονομικά της εργαλεία για να εντοπίσει τα κενά ισχύος στο διεθνές τοπίο και να καλύψει το κενό της αμερικανικής ηγεσίας.
Η απουσία ΗΠΑ-ΕΕ στο Νότιο Καύκασο και οι συνέπειές της
Ο συνδυασμός της εσωστρεφούς εξωτερικής πολιτικής του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και της έμφασης του Προέδρου Τζόζεφ Μπάιντεν στον Ινδο-Ειρηνικό έχει δημιουργήσει ένα χάσμα ισχύος στον Νότιο Καύκασο, το οποίο έδωσε χώρο στη Ρωσική Ομοσπονδία και την Τουρκία να χαράξουν τις δικές τους πορείες στην πολιτική , οικονομική και στρατιωτική σφαίρα και παρείχε χώρο στην Κίνα να "μετακινηθεί" στην περιοχή.
Η αυξημένη παρουσία του Πεκίνου στον Νότιο Καύκασο έχει επιπτώσεις στον αυξανόμενο στρατηγικό ανταγωνισμό μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών.
Η πρόσφατη κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η ανακωχή με τη μεσολάβηση της Μόσχας αποκάλυψαν τη φθίνουσα επιρροή της Δύσης στον Νότιο Καύκασο.
Η ορατή απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών στη σύγκρουση και τη ειρηνευτική διαδικασία οδήγησε τους ισχυρούς διαμεσολαβητές και "χώρες παίκτες", να περιφερειοποιήσουν τη σύγκρουση, να διαμορφώσουν εναλλακτικές πολιτικές διαδικασίες, και να απομονώσουν τη Δύση
Η αυξανόμενη ασυνέπεια μεταξύ Ουάσιγκτον και Βρυξελλών στη διαμόρφωση μιας αποτελεσματικής πολιτικής για την αποτροπή της Ρωσίας και η αποτυχία να βρεθεί μια κοινή απάντηση στη συστηματική πρόκληση της Κίνας άνοιξε χώρο για μεγαλύτερη κινεζική ανάμειξη στις περιφερειακές υποθέσεις.
Η άνοδος της Κίνας
Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική παρουσία της Κίνας έχει αυξηθεί πάρα πολύ στην Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, από το 2005, ο όγκος του κινεζικού εμπορίου με το Μπακού, το Ερεβάν και την Τιφλίδα αυξήθηκε περίπου κατά 2.070%, 380% και 885% αντίστοιχα.
Κατά την φάση της δημιουργίας διμερών συμφωνιών και τη συμμετοχή σε έργα ανά χώρα, το Πεκίνο έχει απασχολήσει διάφορους δημόσιους και ιδιωτικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς—Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), China Development Bank, Exim Bank, Bank of China, Industrial and Commercial Bank of China (ICBC) , πραγματοποιώντας επενδύσεις σε έργα στρατηγικής σημασίας.
Έτσι ενώ η Κίνα δεν αποτελεί άμεση στρατιωτική απειλή για τον Νότιο Καύκασο, αμφισβητεί τα δυτικά οικονομικά, τεχνολογικά συμφέροντα και υποδομές.
Οι δεσμοί της Κίνας με τους " άλλους παίκτες"
Το Κρεμλίνο έχει παγιώσει το καθεστώς του ως ο κύριος πάροχος ασφάλειας στον Νότιο Καύκασο μετά την έξαρση της σύγκρουσης για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η Ρωσία μαζί με την Τουρκία και το Ιράν, στοχεύουν να απομακρύνουν σταδιακά τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση από τον Νότιο Καύκασο και να αυξήσουν την περιφερειακή τους επιρροή.
Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για μεγαλύτερες κινεζικές επενδύσεις, έτσι η Μόσχα, σε συντονισμό με την Άγκυρα και την Τεχεράνη, αναζητά κοινό έδαφος με το Πεκίνο μέσω έργων υποδομής.
Η Ρωσία κατέχει σημαντική θέση στις προσπάθειες της Κίνας να δημιουργήσει χερσαίες εναλλακτικές λύσεις στη θαλάσσια οδό προς την Ευρώπη.
Η Κεντρική Ασία έχει γίνει μια σημαντική περιοχή και το μοντέλο συνεργασίας μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας, με την Κίνα να επικεντρώνεται στο εμπόριο και τις επενδύσεις σε υποδομές και τη Ρωσία να ενεργεί ως ο κύριος εγγυητής της ασφάλειας.
Και οι δύο πλευρές προσδίδουν μεγάλη αξία σε αυτή τη συνεργασία ως τον πιο αποτελεσματικό τρόπο παρουσίασης ενός κοινού μετώπου ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη δημοκρατική τους ατζέντα. Ο καταμερισμός των ευθυνών μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας στην Κεντρική Ασία δημιουργεί ένα μοντέλο που θα μπορούσε να αναπαραχθεί σε μεγαλύτερη κλίμακα στον Νότιο Καύκασο.
Η οικονομική συνεργασία του Πεκίνου με την Τεχεράνη και την Άγκυρα, σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια στρατηγική συνεργασία του με τη Μόσχα, του δίνει στρατηγικό μοχλό και συνδέει τα συμφέροντά του με προσπάθειες που απειλούν τις δυτικές αξίες.
Η συμφωνία Κίνας-Ιράν
Αυτές οι εξελίξεις σημειώθηκαν εν μέσω της σύναψης συμφωνίας στρατηγικής εταιρικής σχέσης από την Κίνα με το Ιράν. Ενώ η συμφωνία φαίνεται σε μεγάλο βαθμό οικονομική, υποσχόμενη να επενδύσει 400 δισεκατομμύρια δολάρια σε 25 χρόνια σε αεροδρόμια, δρόμους, σιδηροδρόμους, ζώνες ελεύθερων συναλλαγών και τηλεπικοινωνίες και τεχνολογία πληροφοριών, η εταιρική σχέση δημιουργεί ευκαιρίες για συνεργασία σε στρατιωτική βοήθεια, μεταφορές όπλων, στρατιωτική εκπαίδευση, κοινές ασκήσεις και την ανταλλαγή πληροφοριών.
Δεδομένου του ιστορικού ενδιαφέροντος και επιρροής του Ιράν στον Καύκασο, το σύμφωνο θα επιτρέψει στο Πεκίνο να αποκτήσει μεγαλύτερη οικονομική και στρατηγική επιρροή όχι μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην περιοχή του Νοτίου Καυκάσου.
Η κινεζική επενδυτική παρουσία στην Τουρκία
Στο ίδιο πνεύμα, η λαχτάρα της Άγκυρας για εμβάθυνση της συνεργασίας με το Πεκίνο, υπό το φως της αυξανόμενης αποξένωσής της από τη Δύση, συμβάλλει στην κινεζική επέκταση στην περιοχή.
Καθώς η Κίνα επενδύει στα λιμάνια, τις γέφυρες, τα αεροδρόμια, τους αυτοκινητόδρομους και τους σιδηρόδρομους της Τουρκίας, καθώς και στα πετροχημικά, την ενέργεια και τα ορυχεία, είναι έτοιμη να ενσωματώσει το σιδηροδρομικό δίκτυο Middle Corridor (MC) της Τουρκίας που συνδέει την Κίνα με την Ευρώπη μέσω της Κεντρικής Ασίας και του Νότου. Καύκασος.
Πρωτοστατώντας στις προσπάθειες για την αύξηση της στρατηγικής συνδεσιμότητας και του εμπορικού τζίρου, το Πεκίνο έχει παράσχει σημαντικά κεφάλαια για υποδομές διαμετακόμισης, ψηφιακές υποδομές και άλλα έργα στο Αζερμπαϊτζάν, την Αρμενία και τη Γεωργία.
Παράλληλα, η Κίνα δραστηριοποιήθηκε στη χρήση των εργαλείων ήπιας ισχύος της για να προωθήσει τα συμφέροντά της.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Κίνα έχει χρηματοδοτήσει, κατασκευάσει και προωθήσει ανθρωπιστικά, πολιτιστικά και εκπαιδευτικά κέντρα.
Ο κομβικός ρόλος του Αζερμπαϊτζάν και η κινεζική διείσδυση
Στο Αζερμπαϊτζάν, το Πεκίνο έχει παράσχει σημαντικές επενδύσεις για έργα διαμετακομιστικών, ψηφιακών, φυσικών πόρων και μη πετρελαϊκού τομέα. Καθώς η Κίνα αναπτύσσει τη χερσαία εμπορική της διαδρομή, έχει επενδύσει στην αναβάθμιση του λιμανιού του Μπακού και του σιδηροδρόμου Μπακού-Τιφλίδας-Καρς.
Παράλληλα, το Πεκίνο υπέγραψε ένα οικονομικό πακέτο αξίας 821 εκατομμυρίων δολαρίων με το Μπακού για να επεκτείνει την εμβέλειά του στους μη πετρελαϊκούς τομείς.
Η συμφωνία περιλαμβάνει την ανάπτυξη χημικών βιομηχανικών πάρκων, γεωργικών βιομηχανικών πάρκων και συγκροτημάτων θερμοκηπίων.
Επιπλέον, με την κινεζική βοήθεια, στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Digital Hub του Αζερμπαϊτζάν, θα δημιουργηθεί ένας τηλεπικοινωνιακός διάδρομος Ασίας-Ευρώπης για να συμπληρώσει τον Ψηφιακό Δρόμο του Μεταξιού που συνδέει τη Βομβάη με τη Φρανκφούρτη μέσω του Αζερμπαϊτζάν.
Η αύξηση των κινεζικών επενδύσεων έρχεται στο πλαίσιο του αυξανόμενου εμπορίου με το Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Κίνας από τις χώρες του Νοτίου Καυκάσου.
Ενώ οι συνολικές εξαγωγές του Αζερμπαϊτζάν προς την Κίνα μειώθηκαν το 2020 (σε σχέση με τη συνολική πτώση των εξαγωγών), εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 3,1% (432 εκατομμύρια δολάρια) των εξαγωγών της χώρας. Το εμπόριο μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Κίνας ποικίλλει σημαντικά από έτος σε έτος, αλλά έχει ανοδική τάση.
Το Πεκίνο έχει επίσης καλλιεργήσει τη συνεργασία με το Μπακού στον στρατιωτικό και αμυντικό τομέα.
Η Κίνα πούλησε τα συστήματα Polonez Multiple Launch Rocket Systems και τα συστήματα Qasirga T-300 στο Αζερμπαϊτζάν.
Οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία για την αμοιβαία στρατιωτική βοήθεια και την αγορά κινεζικών όπλων, η οποία θέτει τις βάσεις για βαθύτερη στρατιωτική συνεργασία.
Καθώς η Κίνα συνεχίζει να επενδύει σε γεωοικονομικά έργα στο Αζερμπαϊτζάν, η εστίασή της στην ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών, ιδιαίτερα στην εφαρμογή της τεχνολογίας 5G, θα αυξηθεί σημαντικά.
Οι σχέσεις Κίνας-Αρμενίας
Αν και η σινο-αρμενική σχέση συνεχίζει να βελτιώνεται, η δέσμευση του Πεκίνου με το Ερεβάν ,λόγω των εχθρικών σχέσεων της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία ήταν σχετικά μέτρια. Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αρμενίας. Εκτός από την παροχή εκατομμυρίων σε οικονομική βοήθεια, η Κίνα έχει δωρίσει μονάδες μεταφορών και υλικοτεχνικής υποστήριξης στους τομείς των μεταφορών και της δημόσιας υγείας της χώρας.
Το Πεκίνο έχει επίσης επεκτείνει τη στρατιωτική συνεργασία με το Ερεβάν. Στη δεκαετία του 1990, η Κίνα εκπαίδευσε Αρμένιους αξιωματικούς και προμήθευσε συστήματα πυραύλων πολλαπλής εκτόξευσης στο Ερεβάν. Το Πεκίνο όχι μόνο παρείχε εξελιγμένους κινεζικούς πυραύλους στο Ερεβάν το 2011, αλλά υπέγραψε επίσης μια στρατιωτική συμφωνία με την πρόθεση να παρέχει στην Αρμενία 5 εκατομμύρια ¥ σε στρατιωτική βοήθεια κάθε χρόνο.
Ωστόσο, η μεταπολεμική πραγματικότητα και η αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή έχουν δημιουργήσει νέους δρόμους και ευκαιρίες και για τις δύο πλευρές καθώς και για άλλες περιφερειακές δυνάμεις να συντονιστούν και να εργαστούν σε περισσότερα έργα.
Ο Διάδρομος Βορρά-Νότου, ένας αυτοκινητόδρομος που συνδέει το Ιράν με τα γεωργιανά θαλάσσια λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα μέσω Αρμενίας. ένας σιδηρόδρομος που συνδέει το Ιράν με τη Ρωσία μέσω της Αρμενίας και της Γεωργίας· και μια διαμετακομιστική σύνδεση μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Τουρκίας μέσω Αρμενίας αντιπροσωπεύουν σαφή σημεία σύγκλισης για το Πεκίνο, το Ερεβάν, τη Μόσχα, την Άγκυρα και την Τεχεράνη.
Κατά συνέπεια, αυτές οι δεσμεύσεις μπορούν να ενισχύσουν την ενσωμάτωση αυτών των διαδρομών διαμετακόμισης στο BRI και να εμβαθύνουν την κινεζική δέσμευση και θα αυξήσουν την επιρροή και τον ρόλο της Κίνας στον Νότιο Καύκασο.
Οι σχέσεις Κίνας- Γεωργίας
Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη σημασία της Γεωργίας ως χώρα διέλευσης, η Κίνα έχει παράσχει σημαντικούς πόρους για τα στρατηγικά έργα και τα έργα υποδομής της χώρας. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, το Πεκίνο έχει επενδύσει σημαντικά σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς, δίκτυα χερσαίων μεταφορών, σιδηροδρόμους, θαλάσσιους λιμένες και ελεύθερες βιομηχανικές ζώνες της Γεωργίας.
Οι κινεζικές εταιρείες έχουν επίσης αξιοποιήσει τις αγορές ξενοδοχείων, αγορών και κατοικιών. Επιπλέον, τον Μάιο του 2017, το Πεκίνο υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Τιφλίδα, καθιστώντας την την πρώτη και μοναδική χώρα στην περιοχή που έχει μια τέτοια συμφωνία.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η Κίνα διεισδύει ολοένα μαι περισσότερο στις χώρες του νοτίου Καυκάσου, γεγονός που την οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε συγκρουσιακή πορεία με την Τουρκία.
Ωστόσο το τεράστιο εκτόπισμα της Κίνας δεν αφήνει πολλά περιθώρια στην Τουρκία για αμφισβήτηση της υπεροχής της στην προαναφερθείσα περιοχή.
Για μια ακόμη φορά η Τουρκία θα είναι σε ρόλο κομπάρσου, όπως άλλωστε και στη Συρία, που στέκεται σούζα μπροστά σε ΗΠΑ και Ρωσία, μη αποτολμώντας να επιτεθεί χωρίς την έγκρισή τους
