Ο ανταγωνισμός μεταξύ Τουρκίας και Ουκρανίας στους τομείς της ενέργειας και του τουρισμού δεν επηρέασε σε καμία περίπτωση αρνητικά τις προσπάθειες ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες έχουν ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς. Το Κίεβο έχει εμβαθύνει τη συνεργασία με την Άγκυρα μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και η Ουκρανία χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στον αγώνα της κατά των Ρώσων αυτονομιστών. Όπως αναφέραμε και σε χθεσινό μας άρθρο, το τουρκικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε την Τρίτη, ότι το προσωπικό της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων της Ουκρανίας έλαβε εκπαίδευση «Πρακτικής Ναυτικής» σε τουρκική κορβέτα. Η ανακοίνωση συνέπεσε με την αυξανόμενη δυσφορία της Ρωσίας για την τουρκική-ουκρανική στρατιωτική συνεργασία, μετά από επίθεση τουρκικής κατασκευής drone, εναντίον δυνάμεων που υποστηρίζονται από τη Ρωσία στην ανατολική Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα.
Η Άγκυρα σκοπεύει να συνεργαστεί με την Ουκρανία για να αντιμετωπίσει τον "ρωσικό επεκτατισμό" και ακόμη σχεδιάζει να περιορίσει την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ακολουθεί επεκτατική εξωτερική πολιτική στην περιοχή παρά την ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Ενώ η ένταξη στο ΝΑΤΟ και η υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντικές για το Κίεβο για τον τερματισμό της κατοχής της Κριμαίας από τη Μόσχα, η Άγκυρα επιθυμεί να συνεργαστεί με την Ουκρανία για να αλλάξει τη δυναμική ισχύος στην περιοχή.
Οι Τάταροι της Κριμαίας, που έχουν εθνοτικούς δεσμούς με τους Τούρκους, είναι η προτεραιότητα της Τουρκίας στην Ουκρανία και η Άγκυρα αντιτάχθηκε σθεναρά στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Ίσως το πιο σημαντικό για την Τουρκία, ως χώρα με ακτογραμμή άνω των 1.000 χιλιομέτρων στη Μαύρη Θάλασσα και έλεγχο των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, είναι ότι θεωρεί την παρουσία της Ρωσίας στη χερσόνησο της Κριμαίας ως απειλή για την εθνική της ασφάλεια στην περιοχή. Παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η Άγκυρα δεν δέχεται με ενθουσιασμό τις ΗΠΑ ή οποιοδήποτε άλλο ναυτικό του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς η τουρκική διοίκηση γνωρίζει καλά τον υψηλό κίνδυνο που εμπεριέχεται σε περίπτωση που προκύψουν εντάσεις με τη Ρωσία.
Η Μόσχα έχει αναγνωρίσει την Κριμαία ως μέρος της εθνικής της ασφάλειας και έχει τριπλασιάσει τη στρατιωτική της παρουσία στην περιοχή από το 2014. Η Ρωσία είχε επιδείξει επιθετικότητα εκτοξεύοντας προειδοποιητικά πυρά και ρίχνοντας βόμβες στο ''μονοπάτι'' ενός αντιτορπιλικού του βρετανικού βασιλικού ναυτικού καθώς έπλεε περίπου 12 μίλια (19 χιλιόμετρα) από τις ακτές της Κριμαίας τον Ιούνιο. Η Ρωσία επιβεβαίωσε την αντιπαράθεση. Ωστόσο, ο Βρετανός υπουργός Άμυνας αρνήθηκε ότι ρωσικά τζετ πυροβόλησαν στο HMS Defender, δηλώνοντας ότι το πλοίο του Βασιλικού Ναυτικού απλώς διεξήγαγε μια αθώα διέλευση μέσω της διεθνώς αναγνωρισμένης οδού διέλευσης από την Οδησσό στη νότια Ουκρανία προς τη Γεωργία. Σύμφωνα με το Reuters, οι Ηνωμένες Πολιτείες ακύρωσαν επίσης την ανάπτυξη δύο πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα μετά τη συσσώρευση ρωσικού στρατού στα σύνορα με την Ουκρανία τον Απρίλιο.
Η ουκρανική κυβέρνηση δεν έχει βρει ακόμη λύση και να μεσολαβήσει με τη Ρωσία για να αποτρέψει μια εισβολή. Το Κίεβο επιθυμεί απεγνωσμένα να είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει επανειλημμένα ξεκαθαρίσει ότι η Ουκρανία θα πρέπει πρώτα να αντιμετωπίσει τη διαφθορά και να πληρεί άλλα συγκεκριμένα κριτήρια προτού μπορέσει να ενταχθεί στη Συμμαχία. Σύμφωνα με αναφορά του Fox News τον Ιούνιο, ο πρόεδρος Μπάιντεν, ωστόσο, διαβεβαίωσε την Ουκρανία ότι θα λάβει την απαραίτητη υποστήριξη από τη Συμμαχία παρά τις αυξανόμενες εντάσεις με τη Ρωσία. Ενώ ακόμη περιμένει μια θέση στο ΝΑΤΟ, το Κίεβο έχει εργαστεί για την ενίσχυση των αμυντικών του σχέσεων με την Τουρκία, η οποία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky έχει επισκεφθεί την Τουρκία δύο φορές από τον Οκτώβριο του περασμένου έτους εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων σχετικά με τις στρατιωτικές δραστηριότητες της Ρωσίας στα σύνορα με την Ουκρανία. Οι κυβερνητικές δυνάμεις και οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία πολεμούν εκεί από το 2014 και περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. Ο Ερντογάν τότε δεσμεύτηκε να βοηθήσει την Ουκρανία να λύσει τα ζητήματά της με τη Ρωσία μέσω διαλόγου, συμφωνώντας επίσης να βελτιώσει τις αμυντικές σχέσεις με την Ουκρανία. Η Τουρκία από το 2019 πουλάει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2 στην Ουκρανία, με τις δύο χώρες να συμβάλλουν επί του παρόντος στην κοινή παραγωγή τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar και στην παραγωγή ουκρανικών αεροσκαφών Antonov, κάτι που είχαμε αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο μας στο Πενταπόσταγμα. Η Τουρκία χρησιμοποίησε επιτυχώς οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον μαχητών του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), , εντός των συνόρων της καθώς και στη Λιβύη, τη Συρία και την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Ουκρανία άρχισε επίσης πρόσφατα να χρησιμοποιεί τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά των Ρώσων αυτονομιστών.
Η Τουρκία προχωρά στρατηγικά στην ενίσχυση των δεσμών με την Ουκρανία, ενώ είναι αρκετά προσεκτική ώστε να μην προκαλέσει τη Μόσχα. Η Άγκυρα έχει μια περίπλοκη σχέση με τη Μόσχα, καθώς βρίσκονται σε αντίπαλες πλευρές στη Συρία και τη Λιβύη, αλλά επιθυμούν να συνεχίσουν να επιδιώκουν τα κοινά οικονομικά και στρατηγικά τους συμφέροντα. Παρά την έντονη αντίθεση του ΝΑΤΟ και την απειλή των αμερικανικών κυρώσεων, η Άγκυρα αγόρασε το ρωσικό πυραυλικό σύστημα αεράμυνας S-400. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν και ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχουν δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια μια ισχυρή προσωπική σχέση, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό αεροσκάφος τον Νοέμβριο του 2015. Πέρυσι και οι δύο ηγέτες υποστήριξαν μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη βορειοδυτική συριακή περιοχή Ιντλίμπ, όπου ζουν τζιχαντιστικές ομάδες που πολεμούν εναντίον του Μπασάρ αλ Άσαντ. Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν πρόσφατα επίσης στο Σότσι για να συζητήσουν τη συριακή σύγκρουση.
Ωστόσο, παρά όλους αυτούς τους διχασμούς, ο Ερντογάν κατάφερε να μείνει σε επαφή με τον Πούτιν και είχαν αρκετές κατ' ιδίαν συναντήσεις για θέματα που σχετίζονται με την περιοχή. Ωστόσο, τα τουρκικά drones στην Ουκρανία φαίνεται ότι ενόχλησαν τη Ρωσία. Ο γραμματέας Τύπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ προειδοποίησαν πρόσφατα ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας στην περιοχή των συγκρούσεων στην Ουκρανία έχουν συμβάλει στην αποσταθεροποίηση στην περιοχή, προειδοποιώντας μάλιστα πως το Κίεβο θέλει να σύρει την Μόσχα σε στρατιωτική σύγκρουση. Για να αποκλιμακωθεί η κατάσταση, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης ότι η Τουρκία δεν είναι υπεύθυνη για τη χρήση τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Ουκρανία στη σύγκρουσή της με τους φιλομοσκοβάτες αντάρτες, μετά από συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του Λαβρόφ στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G20. στη Ρώμη στις 30 Οκτωβρίου.
Η Τουρκία έχει συνεχίσει με επιτυχία πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων στη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη, και τα προηγμένα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν συμβάλει σε κάποιο βαθμό στο να γίνει πραγματικότητα το όνειρο του Ερντογάν για επεκτατισμό. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή η Τουρκία βρίσκεται στη μέση μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης, ενώ η υγεία του Ερντογάν επιδεινώνεται. Ο Ερντογάν εδραίωσε την εξουσία του μετατρέποντας τη χώρα από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρικό σύστημα το 2018. Καθιέρωσε την μονοπρόσωπη κυριαρχία στην Τουρκία και εδραίωσε έναν ισχυρό έλεγχο στον τουρκικό στρατό.
Εάν η υγεία του Ερντογάν επιδεινωθεί σε σημείο που τον εμποδίζει να συνεχίσει να συνεργάζεται προσωπικά με τον Πούτιν, η Τουρκία και η Ρωσία ενδέχεται να βρεθούν στη μέση μιας βαθιάς σύγκρουσης, ειδικά στη Συρία. Καθώς η Τουρκία προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη Ρωσία βοηθώντας την Ουκρανία, η Ρωσία μπορεί να αποφασίσει να κάνει το ίδιο υποστηρίζοντας τον Άσαντ και τους Κούρδους της Συρίας, ώστε να απειλήσουν την Άγκυρα από τα νοτιοανατολικά σύνορα της Τουρκίας.
Η ρωσική στρατιωτική παρουσία στη Μαύρη Θάλασσα και την Υπερκαυκασία ενισχύει τη σταθερότητα, λέει η Μόσχα
Η στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, την Υπερκαυκασία και την Κριμαία διευκολύνει τη σταθεροποίηση της κατάστασης στην περιοχή, δήλωσε ο Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ρωσίας στο Γραφείο του ΟΗΕ στη Γενεύη Andrey Belousov.
"Ξανά έγινε μια προσπάθεια να μας κατηγορήσουν για επιθετικότητα, για κατοχή ξένου εδάφους. Δεν ήταν μόνο η Ουκρανία αλλά και η Γεωργία. Κατηγορηθήκαμε για υπερβολική στρατιωτική δραστηριότητα στην Κριμαία και τα παρακείμενα ύδατα της Αζοφικής και της Μαύρης Θάλασσας. Και πάλι έγινε λόγος ότι ο ρωσικός στρατός, η παρουσία του σε αυτή την περιοχή - την Κριμαία και τα ύδατα του Αζόφ και της Μαύρης Θάλασσας - υπονομεύει σοβαρά την περιφερειακή ασφάλεια, την ευρωπαϊκή ασφάλεια και μάλιστα αποτελεί απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια», είπε.
Ο διπλωμάτης τόνισε ότι τέτοιες κατηγορίες είναι απολύτως αβάσιμες. «Είναι προφανές σε όλα τα νηφάλια και λογικά κράτη ότι η στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην Κριμαία είναι απολύτως νόμιμη, δεδομένου ότι η Κριμαία είναι ρωσικό έδαφος και έχουμε το δικαίωμα, όπως κάθε άλλο κράτος, να διεξάγουμε στο έδαφός μας τη στρατιωτική δραστηριότητα που είναι απαραίτητη για την προστασία των πολιτών μας, για τη διασφάλιση των λειτουργιών του κράτους. Φυσικά, σε αυτή τη δραστηριότητα καθοδηγούμαστε από την αρχή της αμυντικής επάρκειας. Δεν διεξάγουμε εκεί δραστηριότητες που να ξεπερνούν τις ανάγκες μας για αυτούς τους στόχους που όρισα», εξήγησε.
Σύμφωνα με τον Ρώσο διπλωμάτη, «η στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην Κριμαία και στα παρακείμενα ύδατα της Μαύρης και Αζοφικής Θάλασσας και της Υπερκαυκασίας είναι ο κατεξοχήν παράγοντας σταθερότητας».
