Η κατάργηση της συμφωνίας από την Αυστραλία για τα γαλλικά υποβρύχια, αποτελεί σημείο καμπής στη δύναμη και την αλληλεγγύη της δυτικής συμμαχίας με επικεφαλής τις ΗΠΑ, η οποία κυριάρχησε στην παγκόσμια σκηνή μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη διαμόρφωση της δυτικής παγκόσμιας τάξης.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, υπήρξε μια κατάσταση αρμονίας και συνέπειας μεταξύ των ΗΠΑ και των παγκόσμιων συμμάχων τους, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών χωρών, του Καναδά, της Αυστραλίας και άλλων. Αυτό αντιπροσωπεύεται από την υποστήριξη των πολέμων, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν το 2001 και στο Ιράκ το 2003, καθώς και σε άλλα καυτά σημεία παγκοσμίως.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, τάχθηκε στο πλευρό του δυτικού στρατοπέδου κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και στην πρώιμη περίοδο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, διατηρώντας στενούς δεσμούς και συμμαχίες με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Στη δεκαετία του '90 του περασμένου αιώνα, η Τουρκία κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αλλά υπέστη μια μακρά διαδικασία αναβολής. Ωστόσο, μέσα στη μακρά περίοδο αναμονής της Τουρκίας, σημειώθηκαν πολλές αλλαγές και εξελίξεις στην παγκόσμια σκηνή.
Στην Τουρκία υπάρχουν δεύτερες σκέψεις, που λένε ότι ίσως δεν συμφέρει η είσοδος της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι αυτό θα αποτελέσει τροχοπέδη στον αυτόνομο επεκτατισμό της χώρας.
Πιστεύουν ότι τα τελευταία χρόνια, οι ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως η Γαλλία, άρχισαν να συνειδητοποιούν πώς περιθωριοποιήθηκαν στη διεθνή σκηνή με γεγονότα, όπως η ουκρανική κρίση με τη Ρωσία και οι διαφορές μεταξύ Γαλλίας και ΗΠΑ σχετικά με την αντιμετώπιση της κρίσης στη Συρία.
Ομοίως, το ίδιο πιστεύουν για το ιρανικό θέμα, όπου η θέση των ΗΠΑ ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας στην αντιμετώπιση του Ιράν. Τέλος, οι ΗΠΑ κυριάρχησαν στην προσέγγιση της διεθνούς κοινότητας απέναντι στην παλαιστινιακή-ισραηλινή σύγκρουση, ακόμη και με την παρουσία της διεθνούς τετράδας (ΗΠΑ, ΕΕ, Ηνωμένα Έθνη και Ρωσία).
Ακόμα και για την συμφωνία AUKUS, στην Τουρκία πιστεύουν ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες, έμειναν επίσης έκπληκτες, καθώς ένιωσαν περιθωριοποιημένες και ότι οι φωνές τους αγνοήθηκαν στην παγκόσμια σκηνή.
Αυτή η κίνηση, ήταν ένα σήμα μιας νέας παγκόσμιας συμμαχίας γνωστής ως AUKUS με αναφορά στην Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Ο σχηματισμός AUKUS εκτιμούν, πως σημαίνει ότι οι παλιές συμμαχίες, στην περίπτωση αυτή, το ΝΑΤΟ, θεωρούνταν ανίκανες να επιτύχουν την ασφάλεια και τα εθνικά συμφέροντα των χωρών της AUKUS λόγω διαφορών μεταξύ των μελών της.
Θέση της Τουρκίας
Μετά από μια τόσο σημαντική παγκόσμια εξέλιξη, ορισμένες χώρες είναι πιθανό να επανεξετάσουν τις προτεραιότητές τους. Η Τουρκία, για παράδειγμα, επιδιώκει εδώ και καιρό την ένταξη στην ΕΕ, αλλά είδε το αίτημά της να καθυστερεί και να αποκλείεται από ορισμένες χώρες -μέλη της ΕΕ - κυρίως τη Γαλλία.
Η προσχώρηση της Τουρκίας, ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1987 και αναγνωρίστηκε επίσημα ως υποψήφια για πλήρη ένταξη στις 12 Δεκεμβρίου 1999, στη σύνοδο του Ελσίνκι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Έκτοτε, δεν έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος.
Υπό τις τρέχουσες εξελίξεις και τη μεταβαλλόμενη δυναμική στην παγκόσμια σκηνή, με τη Ρωσία και την Κίνα να αναδεικνύονται ως προκλητικές και ισχυρές χώρες πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά, η επιρροή της ΕΕ έχει μειωθεί. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αποστασιοποίησε σκόπιμα την ΕΕ και την κατηγόρησε ότι "σχηματίστηκε για να επωφεληθούν από τις Ηνωμένες Πολιτείες". Αυτό ήταν μια πρώιμη ένδειξη της ρήξης μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ.
Από την άλλη πλευρά, οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ευρώπης, με επικεφαλής τη Γαλλία, ήταν παγωμένες σε διάφορα θέματα. Ο Ερντογάν πιστεύει, ότι το μπλοκ προσπάθησε να υπονομεύσει την Άγκυρα με επικεφαλής αντιτουρκικές στάσεις σε πολλά θέματα, κυρίως τη κρίση της Συρίας, την Ανατολική Μεσόγειο και τη λιβυκή κρίση. Προσμετρά επίσης μια άλλη αντι-τουρκική εκστρατεία που σιγοβράζει από την Ευρώπη, και ιδιαίτερα της Γαλλίας, αυτής της αντίρρησή τους για την τουρκική υποστήριξη στο Αζερμπαϊτζάν, στη μακρά σύγκρουσή του με την Αρμενία για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ του Αζερμπαϊτζάν.
Προχωρώντας πέρα από την Ευρώπη
Καθώς η Τουρκία είναι προς το παρόν ανοιχτή, σε διαφοροποιημένες συμμαχίες και εταιρικές σχέσεις με άλλες χώρες παγκοσμίως, η ένταξη στην ΕΕ θα εμπόδιζε τις πολιτικές ανοικτότητας της με άλλες χώρες. Η Ευρώπη έχει μακροχρόνιες διαφορές με χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα και αντιμετωπίζεται αρνητικά, από πολλές αφρικανικές χώρες λόγω του αποικιακού παρελθόντος της. Ως εκ τούτου, επιμένουν ότι η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, θα αποτελούσε εμπόδιο στη σύναψη «εταιρικών» σχέσεων με άλλες χώρες, καθώς θα θεωρούνταν ότι ανήκαν στο ευρωπαϊκό στρατόπεδο. Τονίζουν ότι η Τουρκία θα κάνει το καλό, μόνο αν εγκαταλείψει την προσπάθειά της για ένταξη στην ΕΕ.
Αντιπαραβάλουν το γεγονός ότι σήμερα, η Τουρκία έχει ισχυρά ίχνη σε όλη την αφρικανική ήπειρο με πλήρεις διπλωματικούς δεσμούς με τις περισσότερες χώρες της ηπείρου, τώρα έχει πρεσβείες σε 44 αφρικανικές χώρες από τις 54 χώρες της Αφρικής. Η Τουρκία είναι επίσης μια κεντρική και στρατηγική χώρα, στις τρεις σημαντικές γύρω περιοχές: την περιοχή των Βαλκανίων και την Ανατολική Ευρώπη, την περιοχή του Καυκάσου και τη Μέση Ανατολή.
Η μοναδική θέση και επιρροή της Τουρκίας σε αυτές τις περιοχές, προσέλκυσε τις παγκόσμιες δυνάμεις να συνεργαστούν με την Τουρκία, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων σε αυτές τις περιοχές. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στη συριακή κρίση και τη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθώς η Τουρκία είχε συνομιλίες με τη Ρωσία για την επίτευξη λύσεων και για τις δύο συγκρούσεις.
Η ένταξη στην ΕΕ, θα μπορούσε να απομακρύνει την Τουρκία από τη δημιουργία ισχυρών σχέσεων με άλλες σημαντικές χώρες του κόσμου, ιδίως τη Ρωσία και την Κίνα, καθώς και τη δημιουργία σχέσεων με άλλους περιφερειακούς εταίρους σε όλο τον κόσμο, όπως στην περίπτωση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Τουρκίας-Αζέρων-Πακιστάν.
Οι τουρκο-ρωσικές σχέσεις, έχουν ιστορικές ρίζες και τα τελευταία χρόνια έχουν βαθειά εδραιωθεί, όπως φαίνεται από την αυξημένη αμυντική συνεργασία τους με την υπογραφή του συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400 και του πυρηνικού σταθμού Akkuyu, να είναι μερικά από τα αξιοσημείωτα παραδείγματα.
Εν τω μεταξύ, η Κίνα έχει υπογράψει δέκα διμερείς συμφωνίες με την Τουρκία από το 2016, συμπεριλαμβανομένης της υγείας και της πυρηνικής ενέργειας. Η Κίνα είναι τώρα, ο δεύτερος μεγαλύτερος εταίρος εισαγωγών της Τουρκίας μετά τη Ρωσία. Η κινεζική μεγάλη οικονομική πρωτοβουλία Belt and Road , είναι επίσης μεγάλο πλεονέκτημα για την Τουρκία. Η σινο-τουρκική συνεργασία, περιλαμβάνει την εμβάθυνση των διμερών στρατιωτικών σχέσεων και σχέσεων ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών και του κυβερνοπολέμου.
Επιπλέον, και το πιο σημαντικό, δεν υπάρχουν κοινά συμφέροντα πολιτικής μεταξύ Τουρκίας και Ευρώπης, όπως κατά την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Οι διαφορές τους είναι σαφείς σε πολλά θέματα, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος της Κύπρου, της κρίσης της Λιβύης και της Συρίας και της Ανατολικής Μεσογείου.
Με βάση τις εξελίξεις στην παγκόσμια σκηνή, αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η ΕΕ θα είναι απασχολημένη με την οικοδόμηση των δικών της αμυντικών δυνατοτήτων, για να αντισταθεί στις απειλές της, και ένα τέτοιο βήμα θα θέσει περαιτέρω περιορισμούς στην Τουρκία εάν πρόκειται να γίνει μέλος της ΕΕ.
Πιστεύουν ακράδαντα, ότι το νέο άνοιγμα της Τουρκίας με τον κόσμο παρουσιάζει περισσότερα πλεονεκτήματα, από ότι έχει κάποια οφέλη από την ένταξη στην ΕΕ.
Αν άξιζε να συμμετάσχουμε πριν από μερικές δεκαετίες, δεν συμβαίνει στη σύγχρονη εποχή μας λένε. Υπό το φως όλων των προαναφερθέντων εξελίξεων, δεν θα είναι υπερβολή να ισχυριστούμε ότι η Άγκυρα θα εγκαταλείψει σύντομα την προσπάθειά της να ενταχθεί στην ΕΕ, υπέρ πιο διαφοροποιημένων και στρατηγικών σχέσεων με τον κόσμο.
