Του Μάνου Χατζηγιάννη
Η απροσδόκητη συμμαχία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης είναι ένας γεωπολιτικός σεισμός που αλλάζει την ισορροπία δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή, υποστηρίζει ο ειδικός αναλυτής Mike Whitney μέσω του The Unz Review.
Η τολμηρή κίνηση της Τουρκίας εξόργισε τους αντιπάλους της στην περιοχή και άνοιξε το δρόμο για μια δραματική κλιμάκωση στον 9ετή εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. Έχει επίσης αναγκάσει τους ηγέτες στην Ευρώπη και την Ουάσινγκτον να αποφασίσουν πώς θα αντιμετωπίσουν το σχέδιο της Τουρκίας να υπερασπιστεί την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση εθνικής συμφωνίας και να επεκτείνει τα θαλάσσια σύνορά της από την Ευρώπη στην Αφρική δημιουργώντας βασικά ένα “υδατόδρομο μέσω της ανατολικής Μεσογείου που συνδέει τις ακτές της Τουρκίας και της Λιβύης.", αναφέρει ο Whitney.
Σύμφωνα με τον αναλυτή, οι ηγέτες στην Άγκυρα πιστεύουν ότι η συμφωνία "είναι ένα σημαντικό πραξικόπημα στην ενεργειακή γεωπολιτική" που βοηθά στην υπεράσπιση των "κυριαρχικών δικαιωμάτων" της Τουρκίας ενάντια στους πύργους του περιφερειακού status quo. "Ωστόσο, οι αντίπαλοι της Τουρκίας διαφωνούν έντονα. Θεωρούν τη συμφωνία ως μια αρπαγή που υπονομεύει την ικανότητά τους να μεταφέρουν φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη χωρίς να διασχίζουν τα τουρκικά ύδατα. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης έθεσε το έδαφος για μια ευρύτερη σύγκρουση η οποία αναπόφευκτα θα περιλαμβάνει την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία, την Ευρώπη, τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Mike Whitney ισχυρίζεται ότι όλες οι πλευρές εγκατέλειψαν συνολικά τους διπλωματικούς διάυλους και προετοιμάζονται για πόλεμο.
Στις 27 Νοεμβρίου, η Τουρκία και η Λιβύη υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας (ΜΣ) που δεσμεύει την Τουρκία να παράσχει στρατιωτική βοήθεια στην Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης (GNA). Το μνημόνιο συμφωνίας επαναδιατυπώνει επίσης τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας με τρόπο που επηρεάζει δραματικά τη μεταφορά αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη.
Το Ισραήλ ανησυχεί ιδιαίτερα ότι αυτή η νέα συμφωνία θα υπονομεύσει τα σχέδιά του για τον αγωγό EastMed μήκους 1.900 χιλιομέτρων που θα συνδέει το πεδίου αερίου Leviathan, στην ακτή του Ισραήλ, με την ΕΕ. Το YNET News συνοψίζει τις ανησυχίες του Ισραήλ σε ένα δυσοίωνως ομοιόμορφο άρθρο: «Ο ελιγμός της Τουρκίας θα μπορούσε να εμποδίσει την πρόσβαση του Ισραήλ στη θάλασσα». Ακολουθεί ένα απόσπασμα:
"Δύο από τους πολέμους του Ισραήλ (η εκστρατεία του Σινά του 1956 και ο πόλεμος των έξι ημερών του 1967) ξέσπασαν για τα δικαιώματα πλοήγησης. Το Ισραήλ πρέπει να λάβει υπόψη του μια νέα πραγματικότητα στη Μεσόγειο. Πρέπει να θεωρεί τις ενέργειες της Τουρκίας ως ουσιαστική στρατηγική απειλή και να εξετάσει τι μπορεί να κάνει για να ανταποκριθεί σε αυτήν”
Βέβαια γίνεται αναφορά στις αντιδράσεις από την Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Κύπρο, οι οποίες μπορεί να επηρεαστούν άμεσα ή έμμεσα, αλλά επισημαίνεται πως η Άγκυρα θέτει ουσιαστικά τις περιοχές αυτές εν αναμονή της προσφυγής στα διεθνή δικαστήρια, η οποία μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια για να επιλυθεί. Στην πράξη, η Τουρκία δημιούργησε θαλάσσια σύνορα με το πλάτος ολόκληρης της Μεσογείου.
Μια ανάλυση από το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy τονίζει επίσης:
"Η Τουρκία συνδυάζει δύο μεσογειακές κρίσεις σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να αναδιαμορφώσει την περιοχή προς όφελός της, με ενδεχομένως δυσάρεστες συνέπειες τόσο για τον συνεχιζόμενο εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη όσο και για τη μελλοντική ενεργειακή ανάπτυξη στην ανατολική Μεσόγειο.
Αυτό το μήνα, η ασυνήθιστη πρόσβαση της Τουρκίας στην διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης οδήγησε σε επίσημη συμφωνία για την παροχή στρατιωτικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων όπλων και ενδεχομένως στρατευμάτων, στην προσπάθειά της να συγκρατήσει μια επίθεση από αντάρτες από τη Ρωσία στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Η στρατιωτική συμφωνία ήρθε λίγες μόλις εβδομάδες αφότου η Τουρκία και η ίδια Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας, κατέληξαν σε μια ασυνήθιστη συμφωνία περί της πλούσιας σε ενέργεια ανατολικής Μεσογείου απειλώντας να αποκόψει την Ελλάδα και την Κύπρο"
Ενώ αυτές οι νέες εξελίξεις είναι πιθανό να εντείνουν τις επιτόπιες μάχες στη Λιβύη, δείχνουν επίσης την εμβάθυνση των διαιρέσεων στην ίδια την περιοχή όπου σχηματίζονται νέοι συνασπισμοί.
Από την μια πλευρά είναι ο Άξονας Τουρκίας-Λιβύης, ενώ από την άλλη είναι η Ελλάδα, τα ΗΑΕ, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και πιθανώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και η διοίκηση Τράμ δεν έχει διευκρινίσει τη θέση της. Σε κάθε περίπτωση, ο πόλεμος μεταξύ της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης και του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του Haftar είναι μόνο ένα μικρό μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης μάχης για υδρογονάνθρακες σε στρατηγικά τοποθετημένη περιοχή της Μεσογείου.
Ακολουθεί ένα απόσπασμα από ένα άρθρο στον ιστότοπο War On The Rocks (warontherocks.com)που αναλύει τα εμπλεκόμενα μέρη:
"Η ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο που ξεκίνησε το 2009 ήταν ένας λόγος που άλλαξε την γεωπολιτική της περιοχής. Προκάλεσε νέες και απροσδόκητες συμμαχίες μεταξύ του Ισραήλ, της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου για να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες ενεργειακής αυτάρκειας. Το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου βρίσκεται στο πεδίο Zohr της Αιγύπτου, τα πεδία Leviathan και Tamar στα ισραηλινά ύδατα και το πεδίο Αφροδίτη κοντά στο νησί της Κύπρου. Με ανακτήσιμα αποθέματα φυσικού αερίου στην περιοχή που εκτιμάται ότι ανέρχονται σε 120 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, οι γεωστρατηγικές επιπτώσεις δεν θα μπορούσαν να είναι αμελητέες. Πρόκειται για το ίδιο ποσό με το αποδεδειγμένο αέριο σε ολόκληρο το Ιράκ, το 12ο μεγαλύτερο αποθεματικό παγκοσμίως ... Ο Leviathan εκτιμάται ότι θα έχει 22 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια ανάκτησης φυσικού αερίου και πιθανό μισό εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου. "
Ο Χαφτάρ και οι δυνάμεις
Και η ανάλυση συνεχίζει τονίζοντας πως φιλόδοξη προσπάθεια της Τουρκίας καθιστά πιο πιθανό οι αντίπαλοί της να αυξήσουν την υποστήριξή τους για τον στρατηγό της Λιβύης, Haftar, ο οποίος είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος του περιουσιακό στοιχείο της CIA που απεστάλη στη Λιβύη το 2014 για να ανατρέψει την κυβέρνηση στην Τρίπολη και να ενοποιήσει τη χώρα ως μια μαριονέτα των ΗΠΑ. Οι δυνάμεις του Haftar ελέγχουν επί του παρόντος περισσότερο από το 70% της επικράτειας της Λιβύης, την στιγμή που σχεδόν το 60% του πληθυσμού τελεί υπό τον έλεγχο του GNA του πρωθυπουργού Fayez al-Sarraj. Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ: "Περισσότερο από τα μισά στρατεύματα του Haftar είναι μισθοφόροι από τη Ρωσία και το Σουδάν, οι οποίοι πληρώνονται κυρίως από τις χώρες του Κόλπου".
Στην ίδια ανάλυση αναφέρεται πως “τον Απρίλιο του 2019, ο Haftar ξεκίνησε μια επίθεση ενάντια στην κυβέρνηση στην Τρίπολη, αλλά απωθήθηκε εύκολα. Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες, ο Haftar επανέλαβε τις επιθέσεις του στην πόλη Misrata και στο αεροδρόμιο της Τρίπολης, παραβιάζοντας σαφώς τη συμφωνία του Βερολίνου για την κατάπαυση του πυρός. Έλαβε επίσης αποστολές όπλων από τα ΗΑΕ παρά ένα εμπάργκο όπλων που εγκρίθηκε ομόφωνα πριν από δύο εβδομάδες στην ίδια διάσκεψη του Βερολίνου. Αναμένουμε ότι η στήριξη για το Haftar θα συνεχίσει να αυξάνεται τους επόμενους μήνες, καθώς το Βερολίνο, το Παρίσι και ιδιαίτερα η Ουάσιγκτον εφαρμόζουν ένα σχέδιο ενίσχυσης των πληρεξουσίων για τη συνέχιση του πολέμου στο έδαφος και την αντιμετώπιση της επιρροής της Τουρκίας στη Μεσόγειο.
Η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης είναι μια αδέξια προσπάθεια να επιβληθούν τα προτιμώμενα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας στις άλλες χώρες που συνορεύουν με τη Μεσόγειο, λέει ο ειδικός αναλυτής και διευκρινίζει πως “φυσικά, η Ουάσιγκτον δεν θα επιτρέψει αυτή την μονομερή επιβεβαίωση της εξουσίας να πάει χωρίς αμφισβήτηση”.
Καταλήγει δε επισημαίνοντας πως “ενώ η στρατηγική της Ουάσινγκτον δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί, αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον θα αποδεχθεί το status quo. Αντίθετα, οι Αμερικανοί αναμφισβήτητα βάζουν τις τελευταίες πινελιές σε μια νέα στρατηγική που στοχεύει στην επίτευξη των στόχων τους στη Λιβύη, ενώ ταυτόχρονα στριμώχνει τον νατοϊκό τους σύμμαχο (Τουρκία) που έχει πλησιάσει περισσότερο στη Ρωσία, που προκάλεσε αμέτρητους πονοκεφάλους στη Συρία και τώρα διαταράσσει τα σχέδια της Ουάσιγκτον για τον έλεγχο ζωτικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ουάσινγκτον θεωρεί την ισχυρή εξωτερική πολιτική της Τουρκίας ως ένα σημάδι της "παράκλησης" που απαιτεί μια απάντηση με πυγμή. Όμως, οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της Τουρκίας ή των τουρκικών συμφερόντων θα εντείνει μόνο το κακό μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον, θα ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στη συμμαχία του ΝΑΤΟ και θα σπρώξει τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν περαιτέρω στη Μόσχα. Πράγματι, η ομάδα Trump θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι μια υπερβολική αντίδραση από την πλευρά τους θα μπορούσε να προκαλέσει μια μοιραία επανευθυγράμμιση που θα μπορούσε να αναμορφώσει την περιοχή ενώ επιταχύνει την εμφάνιση μιας νέας τάξης”.
