Τήν Παραμονήν τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, 14ην /27ην Αὐγούστου 2021, ἔλαβε χώραν ἡ τελετή τῶν Ἐγκωμίων τῆς Θεοτόκου-Ἐπιταφίου εἰς τόν ἐν Γεθσημανῇ ἱερόν Ναόν τῆς Κοιμήσεως.
Τῆς τελετῆς ταύτης κατελθών πεζῇ ἀπό τοῦ Πατριαρχείου διά τῆς Ὁδοῦ τοῦ Μαρτυρίου, συνοδείᾳ τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος, προεξῆρξεν ἡ Α.Θ.Μ. ὁ Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος, συνιερουργούντων Αὐτῷ τῶν Ἁγιοταφιτῶν Ἀρχιερέων: Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ἡσυχίου, τῶν Σεβασμιωτάτων Ἀρχιεπισκόπων, Γεράσων κ. Θεοφάνους, Καττάρων κ. Μακαρίου, Πέλλης κ. Φιλουμένου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἑλενουπόλεως κ. Ἰωακείμ , Ἁγιοταφιτῶν Ἱερομονάχων, ὧν πρῶτος ὁ Γέρων Καμαράσης Ἀρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος καί τῶν Ἀρχιμανδριτῶν π. Ἀλεξίου, π. Διονυσίου, π. Θαδδαίου καί π. Ἰσιδώρου, τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Μάρκου καί τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Εὐλογίου, ψάλλοντος τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Συμεών καί προσευχομένου εὐσεβοῦς ἐκκλησιάσματος παρά τούς περιορισμούς λόγῳ τοῦ ἐπικρατοῦντος εἰσετι covid-19, παρουσίᾳ τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς τά Ἱεροσόλυμα κ. Εὐαγγέλου Βλιώρα.
Κατά τήν τελετήν ταύτην ἐψάλησαν τά Ἐγκώμια εἰς τρεῖς Στάσεις:
Α. Ἡ Ἁγνή ἐν Τάφῳ κατετέθης βαβαί…
Β. Ἀξιόν ἐστιν μεγαλύνειν σε τήν Θεοτόκον…
Γ. Αἱ γενεαί πᾶσαι ὕμνον τῇ ταφῇ σου…
Μετά τό Ἐξαποστειλάριον καί πρό τῶν Αἴνων τῆς τελετῆς ταύτης ἐξερώνησε τό κήρυγμα τοῦ Γέροντος Ἀρχιγραμματέως Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντίνης κ. Ἀριστάρχου ὁ Γραμματεύς τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου Ἱεροδιάκονος Συμεών ὡς ἕπεται:
“Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,
Σεβασμία τῶν Ἱεραρχῶν χορεία,
Ἐκλαμπρότατε κ. Γενικέ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,
Εὐλαβές ἱερατεῖον,
Εὐσεβεῖς προσκυνηταί,
Ὄντες εὐλογημένοι ἀπό τό Θεό νά εἴμαστε μέλη τοῦ σώματος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, γνωρίζουμε ὅτι ὅλες οἱ προσευχές, ὅλες οἱ ἀκολουθίες τῶν ἡμερῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ κύκλου, ἰδίᾳ τῶν Παρακλήσεων τοῦ Δεκαπενταυγούστου, ἔχουν ἱκετευτική ἤ τιμητική ἀναφορά στό ἄχραντο πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου ἀειπαρθένου Μαρίας. Ὅλες οἱ ᾠδές τῶν κανόνων τῶν ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων, Παρακλητικῆς, Μηναίων, Τριῳδίου, Πεντηκοσταρίου, καταλήγουν ἀπαραιτήτως στό Θεοτοκίο, τό τροπάριο, τό ἀφιερωμένο στή Θεοτόκο. Στά τροπάρια αὐτά, ἰδίᾳ τῆς Θ΄ ὠδῆς, πού εἶναι ἀποκλειστικῶς ἀφιερωμένη στή Θεοτόκο, ἡ Ἐκκλησία ὑμνεῖ, μακαρίζει καί μεγαλύνει Μαριάμ τήν ἁγνή, τήν πάναγνο κόρη τῆς Ναζαρέτ, ἡ ὁποία γιά τήν ἁγνότητα καί τήν ὑπερβάλλουσα καθαρότητα τῆς ζωῆς της, ἐπελέγη καί προορίστηκε ἀπό τό Θεό νά γίνει τό δοχεῖο τῆς ἐκ Πνεύματος Ἁγίου συλλήψεως, σαρκώσεως καί Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ καί Λόγου Του.
Τό ὑπερφυές μυστήριο τοῦτο ἡ Ἐκκλησία ὑπομιμνήσκει, ὑπενθυμίζει στούς πιστούς της σέ ἄριστο καί εὐμνημόνευτο ποιητικό λόγο τῶν ἁγίων Θεοφόρων Πατέρων της ψάλλουσα στίς Καταβασίες : «ρήσεις προφητῶν καί αἰνίγματα τήν σάρκωσιν ὑπέφηναν τήν ἐκ Παρθένου Σου Χριστέ» καί σέ μεγαλειῶδες Βυζαντινό μέλος: «ἄνωθεν οἱ προφῆται σέ προκατήγγειλαν». Πολυάριθμες εἶναι οἱ εἰκόνες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού συμβολίζουν τή Θεοτόκο ἐν σχέσει μέ τό μυστήριο, τό ὁποῖο ὁ Θεός Πατήρ εὐδόκησε νά συντελεσθεῖ δι’ αὐτῆς. Ἡ φλεγομένη καί μή καιομένη βάτος τοῦ Σινᾶ, «ἡ ἀβρόχοις ποσί διάβασις» τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης ἀπό τόν «πεζοπεντοπορήσαντα» Ἰσραηλίτη λαό, ἡ κλῖμαξ τοῦ Πατριάρχου Ἰακώβ, εἶναι ἐλάχιστες ἀπό τίς πολλές εἰκόνες, πού προεικονίζουν τό γεγονός, τό ὁποῖο ψάλλει ἡ Ἐκκλησία, «ὁ τόκος σου ἄφθορος ἐδείχθη, Θεός ἐκ λαγόνων σου προῆλθε» καί τίς προβάλλει, γιά νά γίνουν κτῆμα καί βίωμα τῶν πιστῶν μελῶν της.
Ἡ φιλάνθρωπος αὐτή ἡ οἰκονομία τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία μας, πού προαναγγέλλεται παραβολικῶς καί αἰνιγματωδῶς στήν Παλαιά Διαθήκη, ἀποκαλύπτεται ἐκτυπώτερον καί ἐμφανέστερον στούς χρόνους τῆς Καινῆς, «ὅτε ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου» ( Γαλ. 4, 4). Τότε ἡ Μαριάμ τῆς Ναζαρέτ δέχεται ἐπίσκεψη καί προσκαλεῖται ἀπό τό Θεό νά γίνει συνεργός τῆς εὐδοκίας Του νά σώσει τόν ἄνθρωπο. Προσφωνεῖται διά στόματος τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ: «κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετά σοῦ» (Λουκ.1, 28), μέ χαιρετισμό πού οὐδείς θνητός ἤκουσε ποτέ καί τῆς ἀποκαλύπτεται ὅτι ἐκ Πνεύματος Ἁγίου θά συλλάβει καί θά γεννήσει ὡς ἄνθρωπο τό Μονογενῆ Υἱό τοῦ Θεοῦ. Ἅμα δέ τῇ συγκαταθέσει αὐτῆς διά τοῦ: «ἰδού ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά τό ρῆμά σου» (Λουκ. 1, 38), «ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ Υἱός τῆς Παρθένου γίνεται», ὁ πρίν ἄσαρκος Λόγος τοῦ Θεοῦ σαρκοῦται, δανείζεται σάρκα ἀπό τή σάρκα της, σωματοῦται καί ἐκείνη ἀναδεικνύεται Θεοτόκος. Κατοικεῖ ἐντός της σωματικῶς Ἐκεῖνος, γιά τόν ὁποῖο ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν λέγει ὅτι: «ἐν αὐτῷ κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς Θεότητος σωματικῶς» (Κολ. 2, 9).
Τό μυστήριο τοῦτο δέν «καλύπτεται ὑπό τόν μόδιον», ἀλλά «τίθεται ἐπί τήν λυχνίαν», γιά νά φωτίζει τόν κόσμο. Ὅταν «ἡ Παρθένος ἔχουσα θεοδόχον τήν μήτραν, ἐπορεύθη εἰς τήν Ὀρεινήν μετά σπουδῆς» (Λουκ.1, 39), τότε ἡ συγγενής της Ἐλισάβετ «ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου καί ἀνεφώνησε, εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου καί «πόθεν μοι τοῦτο, ἵνα ἔλθῃ ἡ μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρός με;» (Λουκ.1, 42-43). Ἡ Ἐλισάβετ δέχεται Θεοῦ πληροφορία ὅτι ἡ Μαριάμ φέρει στά σπλάγχνα της τό Θεό Λόγο σεσαρκωμένο, ὅτι εἶναι δοχεῖο τοῦ Ἀστέκτου, χωρίο τοῦ Ἀχωρήτου, ὅτι Ἐκεῖνος πού βαστάζει στά σπλάγχνα της εἶναι ὁ βαστάζων τά πάντα. Πληροφορία περί τούτου ἔχει καί τό κυοφορούμενο ἀπό αὐτή ἔμβρυο Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, γι’ αὐτό «καί σκιρτᾷ ἐν ἀγαλλιάσει εἰς τήν κοιλίαν τῆς μητρός του» (Λουκ. 1, 41). Στό γεγονός τοῦτο ἔχουμε συνάντηση καί ἀσπασμό τῶν μητέρων, «ἠσπάσαντο ἀλλήλας αἱ μητέρες» -ψάλλει ἡ ὑμνολογία- καί συνάντηση τοῦ τιμίου Προδρόμου μετά τοῦ Κυρίου, «τοῦ ἀστέρος μετά τοῦ ἡλίου», ἀμφοτέρων κυοφορουμένων καί προφητεία τῆς Θεοτόκου ὅτι «ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσι με πᾶσαι αἱ γενεαί» (Λουκ.1, 48).
Στήν πρόρρηση αὐτή τῆς Θεοτόκου στηρίζεται ὅλη ἡ τιμή καί ἡ εὐλάβεια πού τῆς ἀποδίδει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μέ τούς ὕμνους καί τίς Ὁμιλίες τῶν Πατέρων στίς ἑορτές της, τοῦ Γενεθλίου, τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καί τῆς Κοιμήσεως.
Τήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, τήν ὁποία ἑορτάζει προεορτίως σήμερα ἡ Σιωνῖτις Μήτηρ τῶν Ἐκκλησιῶν στή μοναδική αὐτή ἀνά τόν κόσμο Ἐπιτάφιο τελετή, προεξαρχούσης τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Μακαριωτάτου Πατρός ἡμῶν καί Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, ἡ Ἐκκλησία δέν θεωρεῖ θάνατο, γι’ αὐτό καί τή χαρακτηρίζει «ἀθάνατο», ψάλλουσα: «τῇ ἀθανάτῳ σου Κοιμήσει οὐρανοί ἐπαγάλλονται καί ἀγγέλων γέγηθε τά στρατεύματα καί νεφέλαι τούς ἀποστόλους αἰθερίους διήρπαζον καί ὁμοχώρους παρέστησαν τῷ ἀχράντῳ σου σώματι». Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέγει ὅτι «ἑορτάζομεν ἁγίαν κοίμησιν ἤ μεταβίωσιν». (Ὁμιλία ΛΖ, PG 151, 461 A’). Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός στό « Α΄ Ἐγκώμιόν του εἰς τήν Κοίμησιν», ( Ἔκδοσις Εὐαγοῦς Ἱδρύματος «Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ρῶσος», Ἄθῆναι 1979), λέγει ὅτι «ἡ πηγή τῆς ζωῆς πρός τήν ζωήν διά μέσου θανάτου ἄγεται (σ. 128) καί χαρακτηρίζει τήν κοίμηση «ὡς καλλίστην ἐκδημίαν, ἡ ὁποία τήν πρός Θεόν ἐνδημίαν χαρίζεται» (σ.130) καί ὅτι «τῆς Θεοτόκου μεθισταμένης, ἀδιάλυτον τό σῶμα πεφύλακται» (σ.130) καί ὅτι «ὁ ταύτης δι’ ἄφατον εὐσπλαγχνίαν υἱός γενέσθαι καταδεξάμενος Δεσποτικαῖς παλάμαις τῇ παναγίᾳ ταύτῃ καί θειοτάτῃ καί οἷα μητρί λειτουργῶν τήν ἱεράν ψυχήν ὑποδέχεται» (σσ. 111-112).
Ἀκολουθοῦντες καί τόν Ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας στό «Ἐγκώμιόν του πρός τήν ἁγίαν Μαρίαν τήν Θεοτόκον» στήν Γ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Ἐφέσου κατά τοῦ Νεστορίου, ἄς ἀναφωνήσουμε μετ’ αὐτοῦ λέγοντος: «Χαίροις, Μαρία Θεοτόκε Παρθενομήτωρ, Φωτοφόρε, Χαίροις Μαρία τό κειμήλιον τῆς οἰκουμένης, περιστερά ἡ ἀμίαντος, λαμπάς ἡ ἄσβεστος, ἐκ σοῦ γάρ ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης γεγέννηται, χαίροις Μαρία τό χωρίον τοῦ Ἀχωρήτου, ἡ τόν Μονογενῆ Θεόν Λόγον χωρήσασα. Χαίροις Μαρία, δι’ ἥν προφῆται κελαδοῦσι, ποιμένες δοξολογοῦσι, ἄγγελοι χορεύουσι, Ἄρχάγγελοι σκιρτῶσι, μάγοι προσκυνοῦσι, δι’ ἥν Ἰωάννης ἔτι ὤν ἐν τῇ κοιλίᾳ τῆς μητρός αὐτοῦ ἐσκίρτησε, Χαίροις Μαρία Θεοτόκε δι’ ἧς προῆλθε τό φῶς τό ἀληθινόν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ λέγων ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις, “ἐγώ εἰμι τό φῶς τοῦ κόσμου” ( PG 77, 1032 – 1033).
Στό ἐγκώμιό μας πρός τήν Ὑπεραγία Δέσποινα Θεοτόκο, τήν ὑμνουμένη ἀπό τή στρατευομένη καί τή θριαμβεύουσα Ἐκκλησία, τήν τιμιωτέρα τῶν Χερουβείμ καί ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ, τήν παρισταμένη ἐκ δεξιῶν τοῦ Σωτῆρος καί ἔχουσα μητρική παρρησία, ἄς προσάψουμε θερμή τήν ἱκεσία μας νά ἀπομακρύνει τό λοιμώδη ἰό τοῦ Covid, πού μαστίζει καί ἀποδεκατίζει τήν ἀνθρωπότητα, νά ἀποσβέσει τά πυρά τῶν πυρκαϊῶν, πού κατακαίουν καί ἀπανθρακώνουν τήν κτίση τοῦ Θεοῦ, κατοικίας καί ἀνθρώπους, νά ἔλθει ἀρωγός σ’ αὐτούς πού ἔμειναν χωρίς τά στοιχειώδη ἀπαραίτητα τῆς ζωῆς, νά εἰρηνεύσει καί προστατεύσει τή Μέση Ἀνατολή καί τήν Ἁγία Γῆ, νά θεραπεύσει τούς ἀσθενοῦντας Ἀγιοταφίτας καί νά ἐνισχύσει τούς ὑγιεῖς στό ἔργο τους τῆς μαρτυρίας , συνδιαλλαγῆς, εἰρήνης, ἀγάπης εἰς τήν διαφύλαξιν τῶν Ἁγίων Τόπων, νά παράσχει παραμυθία σέ κάθε πάσχουσα καί δοκιμαζομένη ψυχή καί νά προφυλάξει τό γένος ἡμῶν ἀπό πάσης ἐπιβουλῆς ἐχθρικῆς ἀλλοτρίας. Γένοιτο”.
Ψαλέντων τῶν Αἴνων καί τῆς Δοξολογίας ἀναπεμφθείσης, οἱ Ἱερεῖς ἐκράτησαν εἰς τάς χεῖρας καί ἀνέβασαν τόν Ἐπιτάφιον, ἐν ᾧ ἡ εἰκών τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, εἰς τήν Εἴσοδον τοῦ Ναοῦ ἄνω, ἔνθα καί ἀνεπέμφθη δέησις.
Τούτου γενομένου, οἱ ἱερεῖς κατεβίβασαν τόν Ἐπιτάφιον καί ἐτοποθέτησαν αὐτόν ὄπισθεν τοῦ Θεομητορικοῦ Μνήματος καί ἔμπροσθεν τῆς εἰκόνος τῆς Θεοτόκου Ἱεροσολυμιτίσσης – «Πλατυτέρας» διά προσκύνησιν ὑπό τῶν πιστῶν.
Ἀπολύσεως γενομένης, ἡ Πατριαρχική Συνοδεία ἀνῆλθεν εἰς τό ἡγουμενεῖον, ἔνθα ὁ ἡγούμενος Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀβήλων κ. Δωρόθεος προσεκόμισε κέρασμα ψυχροῦ ὕδατος καί ὀπωρῶν ὡς ἀναψυχήν εἰς τόν συνεχιζόμενον καύσωνα.
