Η πανδημία του κορωνοϊού ήταν ένα υγειονομικό ορόσημο που γράφτηκε στην ιστορία. Πλέον ο πανδημικός ιός είναι πλήρως διαχειρίσιμος χάρη στα αποτελεσματικά εμβόλια. Η επιστημονική κοινότητα, όμως, θεωρεί δεδομένο πως αναμένεται μια νέα απειλή για την ανθρωπότητα. Το θέμα είναι ποιο παθογόνο θα την προκαλέσει και πότε, σύμφωνα με το ygeiamou.gr
Τρεις λοιμώδεις ασθένειες προκαλούν μεγάλη ανησυχία στους ειδικούς Δημόσιας Υγείας: Η ελονοσία (παράσιτο), ο HIV (ιός) και η φυματίωση (βακτήριο). Και οι τρεις μαζί προκαλούν περίπου 2 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο. Την ίδια στιγμή, όμως, στις λίστες με «επικίνδυνα» παθογόνα, που είναι υποψήφια για μια νέα πανδημία, ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά ένας ιός. Είναι ο Η5Ν1 που προκαλεί τη γρίπη των πτηνών.
Ο ιός εξαπλώνεται ευρέως τόσο σε άγρια όσο και οικόσιτα πτηνά, καθώς επίσης και πουλερικά. Το τελευταίο διάστημα έχει σημάνει συναγερμός λόγω της εξάπλωσής του σε αγελάδες σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ, άλογα στη Μογγολία και άλλα θηλαστικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι τουλάχιστον 875 κοπάδια αγελάδων σε 16 πολιτείες έχουν βρεθεί θετικά στη γρίπη των πτηνών.
Όταν οι περιπτώσεις γρίπης αρχίζουν να αυξάνονται σε ζώα όπως τα πουλιά, υπάρχει πάντα ανησυχία μεταπήδησης ενός ιού – εν προκειμένω του Η5Ν1 – στους ανθρώπους. Πράγματι, η γρίπη των πτηνών μπορεί να μολύνει ανθρώπους, με 61 περιπτώσεις να έχουν καταγραφεί στις ΗΠΑ φέτος. Πρόκειται κυρίως για εργαζόμενους σε φάρμες που ήρθαν σε επαφή με μολυσμένα ζώα ή ανθρώπους που κατανάλωσαν απαστερίωτο γάλα.
Συγκριτικά με ελάχιστες μολύνσεις σε ανθρώπους τα προηγούμενα χρόνια, ο παραπάνω αριθμός αποτελεί σημαντική αύξηση. Σε συνδυασμό με ένα ποσοστό θνησιμότητας 30% σε ό,τι αφορά στις ανθρώπινες λοιμώξεις, η γρίπη των πτηνών γίνεται μια πραγματική προτεραιότητα για τους ειδικούς Δημόσιας Υγείας.
Μόνο μία μετάλλαξη για να γίνει δυνατή η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο
Ευτυχώς, η γρίπη H5N1 δεν φαίνεται να μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, γεγονός που μειώνει σημαντικά την πιθανότητα να προκαλέσει πανδημία στους ανθρώπους. Οι ιοί της γρίπης πρέπει να προσκολλώνται σε μοριακές δομές που ονομάζονται υποδοχείς σιαλικού οξέος στην επιφάνεια των κυττάρων, για να εισέλθουν και να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται.
Οι ιοί της γρίπης που είναι ιδιαίτερα προσαρμοσμένοι στους ανθρώπους αναγνωρίζουν αυτούς τους υποδοχείς πολύ καλά, γεγονός που τους διευκολύνει να εισέλθουν στα κύτταρα και να εξαπλωθούν μεταξύ των ανθρώπων. Αντίθετα, η γρίπη των πτηνών είναι ιδιαίτερα προσαρμοσμένη στους υποδοχείς των πτηνών και έχει ορισμένες ασυμβατότητες κατά τη «σύνδεση» με τους ανθρώπινους υποδοχείς. Έτσι, στην τρέχουσα μορφή της, η γρίπη των πτηνών δεν μπορεί εύκολα να εξαπλωθεί στους ανθρώπους.
Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι μόνο μία μετάλλαξη στο γονιδίωμα του ιού Η5Ν1 θα μπορούσε να τον καταστήσει ικανό να εξαπλωθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, γεγονός που θα αύξανε σημαντικά τις πιθανότητες να προκαλέσει πανδημία. «Είμαστε μια μετάλλαξη μακριά», είχε σχολιάσει ο γνωστός Καθηγητής Λοιμωξιολογίας, Σωτήρης Τσιόδρας, μιλώντας σε πρόσφατη ημερίδα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) σε σχέση με τη γρίπη των πτηνών, προσθέτοντας, βέβαια, ότι αυτή η μετάλλαξη μπορεί να πάρει αρκετά χρόνια για να συμβεί.
Εάν αυτό το στέλεχος της γρίπης των πτηνών κάνει αυτή τη μετάβαση και αρχίσει να μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δράσουν γρήγορα για να ελέγξουν την εξάπλωση, όπως επισημαίνεται σε ξένα μέσα ενημέρωσης. Τα Κέντρα Ελέγχου Λοιμώξεων σε όλο τον κόσμο έχουν καταρτίσει σχέδια ετοιμότητας για πανδημία από τη γρίπη των πτηνών και άλλες ασθένειες που βρίσκονται στον ορίζοντα. Για παράδειγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αγοράσει 5 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου H5 που μπορεί να προστατεύσει από τη γρίπη των πτηνών, σε προετοιμασία για αυτόν τον κίνδυνο το 2025.
