Η αρχαία Ελλάδα ήταν το σπίτι των πολεμιστών, των μαχών και των μύθων που εμπνέουν ακόμα και σήμερα τη φαντασία. Τι γίνεται όμως με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που ζούσαν εκεί; τι έτρωγαν και έπιναν οι Αθηναίοι, οι Σπαρτιάτες και οι άλλοι κάτοικοι της Αρχαίας Ελλάδας; Οι πρόγονοι μας «το είχαν» με τα διατροφικά, μάλλον πιο πολύ από εμάς.
Ποιες ήταν οι πηγές τροφής στην Αρχαία Ελλάδα;
Όπως σε όλες τις προβιομηχανικές κοινωνίες, μεγάλο μέρος του φαγητού που έτρωγαν οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν εγχώρια καλλιέργεια. Ό,τι δεν παρήγαγαν τα ίδια τα νοικοκυριά το λάμβαναν από την τοπική αγορά. Ειδικοί «κύκλοι» είχαν φτιαχτεί για τους προμηθευτές ψαριών, κρέατος, κρασιού, τυριού και άλλων σπεσιαλιτέ.
Οι Αθηναίοι, αφού σαν οι άρχοντες μιας αυτοκρατορίας, ήταν ιδιαίτερα τυχεροί στη διατροφή τους. Ο πολιτικός Περικλής ισχυρίστηκε ότι όλα τα προϊόντα του κόσμου ήταν διαθέσιμα. Αν και αυτό ήταν μια μικρή υπερβολή, αν τύχαινε να είσαι καλοφαγάς όμως, η Αθήνα ήταν το μέρος για να ζήσεις.
Ποια ήταν όμως τα πιο δημοφιλή πιάτα των Αρχαίων;
Οι Έλληνες έτρωγαν μόνο δύο γεύματα την ημέρα: ένα αρκετά ελαφρύ γεύμα γύρω στην αυγή που ονομαζόταν άριστον, το οποίο αποτελούνταν από ελιές, τυρί, μέλι, ψωμί και φρούτα. και το δείπνο, το κυρίως γεύμα, αργά το απόγευμα ή νωρίς το βράδυ.
Δεν υπήρχαν καταστήματα γρήγορου φαγητού ή εστιατόρια, αλλά αν αισθανόσασταν πεινασμένοι το πρωί, θα μπορούσατε πάντα να πάρετε το αντίστοιχο σουβλάκι από έναν πλανόδιο πωλητή. Αποτελούνταν από κομμάτια λαχανικών και κομμάτια κρέατος σε ένα ψωμί, όπως συμβαίνει σήμερα.
Το ψωμί, το ελαιόλαδο, τα λαχανικά, το μέλι, η σούπα, ο χυλός, τα αυγά και ο πατσάς –μια σούπα από το στομάχι μιας αγελάδας ή προβάτου– ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή τρόφιμα. Το ψωμί παρασκευαζόταν από μείγμα κριθαριού, κεχριού, βρώμης και σιταριού. Ο αρακάς και τα φασόλια ήταν άφθονα, όπως και τα φρούτα και οι ξηροί καρποί.
Το κρέας και το ψάρι ήταν μια σπανιότητα που μόνο οι πλούσιοι μπορούσαν να απολαύσουν σε καθημερινή βάση. Τα πουλιά, τα παστά ψάρια και τα θαλασσινά όπως το χταπόδι, το καλαμάρι, ο γαύρος, τα στρείδια και τα χέλια ήταν επίσης είδη πολυτελείας.
Mερικά από τα αγαπημένα τους πιάτα:
- Οι φτωχοί έτρωγαν κρέας μόνο σε δημόσιες γιορτές που γίνονταν προς τιμήν των θεοτήτων των Ολύμπιων, όταν σφαγιάζονταν εκατοντάδες ζώα. Ευτυχώς για αυτούς, αυτά συνέβαιναν αρκετά συχνά σε όλο το ημερολόγιο. Διαφορετικά, οι φτωχοί θα μπορούσαν να τρώνε λουκάνικα, τα οποία έτειναν να είναι κατώτερης ποιότητας και το περιεχόμενο αρκετά λιπαρό. Οι κατσαρόλες και τα μαγειρευτά τους αποτελούνταν κυρίως από φασόλια και λαχανικά.
- Οι Έλληνες δεν μετρούσαν την ημερήσια θερμιδική τους πρόσληψη. Δεν χρειαζόταν. Τα περισσότερα από αυτά που τρώγανε πιθανότατα ήταν πολύ λίγα σε σύγκριση με αυτά που καταναλώνουμε συνήθως. Για το λόγο αυτό δεν υπήρχαν πολλοί παχύσαρκοι στην αρχαία Ελλάδα.
- Το μόνο σπαρτιατικό πιάτο που ξέρουμε είναι η μαύρη σούπα. Αποτελούνταν από φασόλια, αλάτι και ξύδι, με ένα γουρουνίσιο μπούτι ριγμένο για πρωτεΐνη. Αυτό που του έδωσε τη χαρακτηριστική του γεύση, ωστόσο, ήταν το αίμα. Όταν ένας άντρας από τη Σύβαρη, μια πόλη γνωστή για την πολυτέλειά της, δοκίμασε για πρώτη φορά μαύρη σούπα, είπε: «Τώρα ξέρω γιατί οι Σπαρτιάτες δεν φοβούνται να πεθάνουν».
- Σοκολάτα και ζάχαρη δεν υπήρχαν. Πορτοκάλια, λεμόνια, ντομάτες, πατάτες και ρύζι δεν είχαν ανακαλυφθεί. Αλάτι ήταν διαθέσιμο, αλλά πιπέρι και άλλα μπαχαρικά όχι.
