Το 2021 ήταν μια δύσκολη χρονιά για την τουρκική λίρα, χαρακτηριστικό της οποίας ήταν οι έντονες μεταπτώσεις και η τεράστια υποτίμηση του νομίσματος που «εγκλωβίστηκε» μεταξύ των πληθωριστικών πιέσεων και του επιθετικού κύκλου χαλάρωσης των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα. Τον Δεκέμβριο, ωστόσο, κινδύνεψε να ξεφύγει ενετελώς από τον έλεγχο, με την ισοτιμία να φτάνοντας τις 18 λίρες ανά δολάριο.
Ο έκτακτος μηχανισμός προστασίας των καταθέσεων σε λίρες, αν και αμφιλεγόμενος- όπως γενικότερα η ανορθόδοξη πολιτική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος βρίσκεται πίσω από τις αποφάσεις- αποκατέστησε προσωρινά τη σταθερότητα και βοήθησε τη λίρα να έχει ένα σχετικά ήρεμο ξεκίνημα για το 2022. Οι αναλυτές, ωστόσο, παραμένουν εξαιρετικά ανήσυχοι για τις προοπτικές του έκτακτου μηχανισμού ως μόνιμης λύσης, δεδομένης της επιμονής του Ερντογάν για χαμηλά επιτόκια παρά τον πληθωρισμό.
«Μοιάζει με θεραπεία με ηλεκτροσόκ», σχολίασε στους Financial Times ο διευθύνων σύμβουλος της Greenwest Consultancy, Emre Akcakmak. «Ο ασθενής ήταν έτοιμος να χαθεί και τώρα επέστρεψε στη ζωή. Αλλά αυτό θεράπευσε τον ασθενή; Δεν νομίζω ότι είναι μια μακροπρόθεσμη λύση», είπε χαρακτηριστικά.
Αν και τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Ερντογάν για την αποδολαριοποίηση των καταθέσεων είχαν μικρή απήχηση- που αυξάνεται όμως σταθερά- βοήθησαν να ξεκολλήσει η λίρα από τα ιστορικά χαμηλά της, φέρνοντάς την σε ένα ασυνήθιστο status ηρεμίας. Το τουρκικό νόμισμα, το οποίο έχασε το 44% της αξίας του έναντι του δολαρίου πέρυσι, έχει υποχωρήσει μόλις 2% από τις αρχές του 2022, σύμφωνα με στοιχεία της Refinitiv. Η τάση των Τούρκων να αγοράζουν δολάρια, ευρώ και χρυσό, ένα φαινόμενο που ασκεί επίσης πίεση στη λίρα, έχει επίσης επιβραδυνθεί. Οι καταθέσεις των Τούρκων σε ξένο νόμισμα μειώθηκαν τρεις εβδομάδες συνεχόμενα την περίοδο έως τις 14 Ιανουαρίου, σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας.
Η υιοθέτηση του αποταμιευτικού συστήματος θα μπορούσε ακόμη να ενισχυθεί από εταιρείες, οι οποίες κλήθηκαν να συμμετάσχουν στις 11 Ιανουαρίου, με την κυβέρνηση να προσφέρει φορολογικά κίνητρα. Παραδόξως, ωστόσο, η υπερβολική επιτυχία του μηχανισμού θα τροφοδοτούσε τις ανησυχίες για το κόστος που σημαίνει για το κράτος, δεδομένου ότι ο μηχανισμός προβλέπει αποζημίωση των καταθετών για τυχόν απώλειες λόγω των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Έτσι, ενώ Τούρκοι αξιωματούχοι θεωρούν το σχέδιο ως θρίαμβο, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η κεντρική τράπεζα εξακολουθεί να σκορπά τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας για την υποστήριξη της λίρας, αν και όχι με τον ίδιο έντονο ρυθμό. Ο Ιμπραήμ Ακσόι, αναλυτής στην HSBC, λέει ότι οι αρχές μπορεί να χρησιμοποιούν τα έσοδα από τη νέα ρύθμιση, που εισήχθη στις αρχές Ιανουαρίου, η οποία αναγκάζει τους εξαγωγείς να πουλήσουν το 25% των κερδών τους σε ξένο νόμισμα στην κεντρική τράπεζα. Όπως τονίζει, το μέτρο θα έπρεπε να συνεισφέρει περίπου 1,25 δισ. δολάρια την εβδομάδα στα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας με βάση τις εξαγωγές περίπου 20 δισ. δολαρίων τον Ιανουάριο. Όμως δεν έχει παρατηρηθεί τέτοια αύξηση.
«Η σταθερότητα της λίρας προέρχεται τόσο από τη μερική, βραχυπρόθεσμη επιτυχία του αποταμιευτικού μηχανισμού όσο και από το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα πιθανώς υποστηρίζει τη λίρα», είπε. Την ίδια ώρα άλλοι αναλυτές αποδίδουν την ηρεμία της λίρας σε διαφορετικούς λόγους, ενώ πολλοί προειδοποιούν ότι μια σειρά από παράγοντες θα μπορούσαν να διαταράξουν την εύθραυστη ισορροπία.
