Σκηνικό που θυμίζει έντονα τα χρόνια της κρίσης αρχίζει να στήνεται με το μπαράζ των ανατιμήσεων με το οποίο θα βρεθούν αντιμέτωπα τα νοικοκυριά. Οι επερχόμενες αυξήσεις στα τιμολόγια ρεύματος, το φυσικό αέριο και τα καύσιμα σε συνδυασμό με την ανατίμηση σχεδόν όλης της κλίμακας των καταναλωτικών αγαθών, απ' τα βασικά (τρόφιμα κοκ) ως τα λεγόμενα διαρκή (λευκές συσκευές κ.ο.κ.) δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ.
Ήδη είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης, όταν θα αρχίσει να διανέμεται μετά τις 15 Οκτωβρίου, θα είναι σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την περασμένη άνοιξη. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς καυσίμων η διάθεση του πετρελαίου θέρμανσης θα ξεκινήσει στις 15 Οκτωβρίου με τιμή 1,05 ευρώ το λίτρο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και 1,10 στην υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα. Στα νησιά η πρόβλεψη είναι για μία τιμή γύρω στα 1,20 ευρώ.
Σημειώνεται πως οι τιμές των καυσίμων, έπειτα και απ' τον σχεδόν διπλασιασμό των διεθνών τιμών του μαύρου χρυσού έχουν αυξηθεί από 16% ως 20% σε σχέση με πέρυσι. Συγκεκριμένα η μέση τιμή της αμόλυβδης έχει αυξηθεί 16,8% και του πετρελαίου κίνησης 20,25%.
Τσουχτερές θα είναι και οι ανατιμήσεις στις χρεώσεις του φυσικού αερίου με δεδομένο πως ήδη καταγράφεται αύξηση 72% σε σχέση με πέρυσι, σύμφωνα με τις επίσημες μετρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ.
Παράλληλα «ηλεκτροσόκ» αναμένεται και στα τιμολόγια του ρεύματος, τα οποία ήδη τους τελευταίους μήνες έχουν επιβαρυνθεί με αυξήσεις της τάξεως του 30%.
Και φαίνεται πως δεν θα σταματήσουν εδώ με δεδομένο ότι οι παράγοντες της διεθνούς αγοράς περιμένουν κλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων στις τιμές ενέργειας τουλάχιστον ως τον Ιανουάριο. Είναι χαρακτηριστικό το δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg σήμερα, το οποίο κάνει λόγο για ένα πανευρωπαϊκό σοκ μιας και το κόστος του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας έχει φθάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Τονίζεται δε ότι το ράλι τιμών εκτυλίσσεται παρά το γεγονός ότι είναι ακόμα καλοκαίρι, γεγονός το οποίο συνεπάγεται χαμηλή ζήτηση, κάτι που αποτελεί οιωνό για ένα δύσκολο χειμώνα.
Σύμφωνα μάλιστα με ανάλυση της Citigroup, οι χονδρικές τιμές ρεύματος και αερίου στην Ευρώπη μπορεί να οδηγήσουν σε μία μεσοσταθμική αύξηση 20% των λογαριασμών για τους Ευρωπαίους καταναλωτές.
Καθότι οι τιμές ενέργειας επηρεάζουν με τη σειρά τους και τη μεταποίηση, η οποία ήδη έχει να αντιμετωπίσει τις αυξημένες τιμές πρώτων υλών και του μεταφορικού κόστους, εκτιμάται ότι το «γαϊτανάκι» των ανατιμήσεων στα καταναλωτικά προϊόντα δεν πρόκειται τελικά να σταματήσει σύντομα.
Πηγές απ’ το οργανωμένο λιανεμπόριο αναφέρουν πως μέσα στη ραστώνη του Αυγούστου ολοκληρώθηκε μία πρώτη αναπροσαρμογή που είχε ξεκινήσει ήδη απ’ τον Ιούλιο στις τιμές προϊόντων συγκεκριμένων κατηγοριών στο ράφι. Παράλληλα όμως ότι επίκειται και νέος κύκλος μιας και η μία μετά την άλλη βιομηχανίες γνωστοποιούν ότι θα προβούν σε αυξήσεις.
Οι ίδιες πηγές εξηγούσαν πως με τα σημερινά δεδομένα, ως τον επόμενο μήνα δρομολογούνται αναπροσαρμογές τιμών σε τουλάχιστον 500 κωδικούς προϊόντων διαφόρων κατηγοριών. Μεταξύ αυτών, αυξήσεις από 2% ως 15% αναμένονται το επόμενο διάστημα στα γάλατα, τη φέτα, τον καφέ, το αλεύρι, τα δημητριακά, το ψωμί, τα ζυμαρικά, τα κατεψυγμένα λαχανικά, τα τοματοειδή.
8η μικρότερη αύξηση των τιμών τροφίμων στην ΕΕ
Προς το παρόν πάντως η ελληνική αγορά φαίνεται να επιδεικνύει «καλύτερες αντοχές» έναντι της Ευρώπης. Κι αυτό καθώς μελέτη του Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) αποφαίνεται πως έως τώρα στην Ελλάδα καταγράφεται ο όγδοος μικρότερος ρυθμός αύξησης των τιμών των τροφίμων εντός της ΕΕ.
Σύμφωνα με τη μελέτη, που επικαλείται τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο υπό-δείκτης τιμών καταναλωτή για την ομάδα των ειδών τροφίμων τον Ιούλιο του 2021 καταγράφεται αυξημένος σε σχέση με τον Ιανουάριο 2020 κατά 0,41 (πριν την έναρξη της πανδημίας COVID-19) και κατά 1,73 σε σχέση με τον Ιούλιο 2020.
Έκρηξη τιμών στα φρούτα
Όσον αφορά επιμέρους ομάδες τροφίμων, η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στα νωπά φρούτα κατά 13,31% και στο αρνί και κατσίκι κατά 6,24%. Όσον αφορά τις τιμές των φρούτων, αυτές είναι αυξημένες λόγω των καιρικών συνθηκών του φετινού καλοκαιριού, ενώ οι τιμές του αρνιού παραμένουν αυξημένες λόγω της προσφοράς και ζήτησης το φετινό Πάσχα. Οι ομάδες των νωπών λαχανικών έχουν μεν αρκετά χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2020 κατά 13,28%, αλλά συγκριτικά με τον Ιούλιο 2020 είναι και αυτές αυξημένες κατά 8,01%. Οι υπόλοιπες ομάδες καταγράφουν μικρότερες διακυμάνσεις με σαφή όμως την επίδραση των αυξήσεων των διεθνών τιμών πρώτων υλών.
Το «αγκάθι» του υψηλού ΦΠΑ
Η μελέτη εμμέσως προτείνει ως ανάχωμα στο κύμα των αυξήσεων τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ (13% και 24%) υπογραμμίζοντας πως είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη (6η θέση)
Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, η βασική διαφοροποίηση είναι ότι πολλές χώρες και ιδιαίτερα οι χώρες της δυτικής Ευρώπης έχουν έναν αρκετά χαμηλότερο συντελεστή ΦΠΑ για τα τρόφιμα πρώτης ανάγκης (π.χ. ψωμί, γαλακτοκομικά κλπ), ο οποίος κατά κανόνα κυμαίνεται στο ύψος του 4% έως 7%, όταν στην Ελλάδα τα αντίστοιχα αγαθά έχουν διπλάσιο ή τριπλάσιο συντελεστή ΦΠΑ 13%. Όμως και ο υψηλός συντελεστής ΦΠΑ (24%), στον οποίο υπάγονται ακόμα και σήμερα αρκετά προϊόντα τροφίμων είναι σημαντικά υψηλότερος από τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (21% ο μ.ο.).
«Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι πιέσεις ανατιμήσεων στην Ελλάδα, η διαχείριση των συντελεστών ΦΠΑ αποτελεί μία ευκαιρία», υπογραμμίζει το ΙΕΛΚΑ, υπενθυμίζοντας πως εντός του 2020 υπήρξαν μειώσεις στη χώρα μας σε μεταφορές, καφέ, μη αλκοολούχα ποτά, κινηματογράφους κλπ.
Η μελέτη μάλιστα παραθέτει και τις χώρες όπου εν μέσω της πανδημίας υπήρξε μείωση των συντελεστών ΦΠΑ. Χαρακτηριστικά:
• Η Ιρλανδία μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ από 23% σε 21%
• Η Αυστρία μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ από 20% σε 10% για τα μη αλκοολούχα ποτά και από 10% σε 5% για μία σειρά υπηρεσιών
• Η Βουλγαρία μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 10% σε υπηρεσίες εστίασης και ξενοδοχεία
• Η Κύπρος μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ από 9% σε 5% σε υπηρεσίες εστίασης και ξενοδοχεία ως τον Δεκέμβριο 2021
• Η Τσεχία μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ από 15% σε 10% σε ξενοδοχεία και άλλες υπηρεσίες
• Η Γερμανία μείωσε τον συντελεστή ΦΠΑ από 9% σε 5% σε υπηρεσίες εστίασης και ξενοδοχεία από 19% σε 7% έως τον Δεκέμβριο του 2022
Παράλληλα αρκετές χώρες χρησιμοποιούν τους χαμηλότερους συντελεστές ΦΠΑ για την προστασία των τιμών σε βασικά τρόφιμα. Μερικά παραδείγματα είναι:
• Η Λετονία, η οποία έχει υιοθετήσει ένα χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 5% για φρούτα και λαχανικά που παράγονται τοπικά
• H Κροατία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 5% για βασικά τρόφιμα όπως το ψωμί και το γάλα
• Η Γαλλία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 5,5% για βασικά τρόφιμα
• Η Ιταλία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 5% για βασικά τρόφιμα
• Το Λουξεμβούργο έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 3% για βασικά τρόφιμα
• Η Ιρλανδία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 0% για βασικά τρόφιμα
• Η Ισπανία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 4% για βασικά τρόφιμα
• Η Πορτογαλία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 6% για βασικά τρόφιμα
• Η Γερμανία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 7% για βασικά τρόφιμα
• Η Ουγγαρία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 5% για βασικά τρόφιμα
• Η Μάλτα έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 0% για βασικά τρόφιμα
• Η Πολωνία έχει υιοθετήσει χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 5% για βασικά τρόφιμα όπως φρούτα και λαχανικά, σούπες, ομογενοποιημένες τροφές, τροφές για βρέφη κ.α.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Συναγερμός για το κύμα ανατιμήσεων σε βασικά προϊόντα - Ποια μέτρα επεξεργάζεται η κυβέρνηση
Μειώσεις ΕΦΚ ζητούν επαγγελματίες
Ως ανάχωμα στις ανατιμήσεις οι επαγγελματίες ζητούν την άμεση μείωση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης σε προϊόντα που σήμερα λόγω του διεθνούς ράλι τιμών “πιέζονται”, όπως τα καύσιμα και ο καφές.
Θα είναι παροδικό φαινόμενο, εκτιμά ο Σταϊκούρας
Απ' την πλευρά του πάντως ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, εμφανίζεται καθησυχαστικός, εκφράζοντας την άποψη ότι το κύμα αύξησης των τιμών σε καύσιμα και βασικά είδη πρώτης ανάγκης θα είναι παροδικό. Εν τούτοις σε δηλώσεις του στην ΕΡΤ τόνισε ότι η κυβέρνηση ήδη εξετάζει πλέγμα προστασίας για ευάλωτα νοικοκυριά και επιχειρήσεις παραπέμποντας στις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού από τη ΔΕΘ.
Από τις μέχρι τώρα πληροφορίες πάντως, στο τραπέζι βρίσκεται, μεταξύ άλλων, η διεύρυνση των κριτηρίων εφαρμογής του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου που διασφαλίζει χαμηλότερες χρεώσεις για τους οικονομικά αδύναμους καταναλωτές
Όπως εξήγησε ο κ. Σταϊκούρας το κύμα ανατιμήσεων είναι παγκόσμιο φαινόμενο και έχει να κάνει με το ότι η ανάκαμψη είναι ισχυρή και έχει αυξηθεί η ζήτηση περισσότερο από την προσφορά.
Η εκτίμηση είναι ότι ο πληθωρισμός θα είναι κάτω του 2% του χρόνου, είπε ο υπουργός και υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση έχει στηρίξει την ελληνική οικονομία ενώ παράλληλα -όπως είπε- έχουν δρομολογηθεί μία σειρά μέτρων από το υπουργείο Ενέργειας και Ανάπτυξης για την αγορά.
