Όπως ξέρουμε όλοι, η ρωσική οικονομία αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Μία από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης αυτής ήταν η μείωση του θρυλικού σοβιετικού στόλου. Το ρωσικό πολεμικό ναυτικό αναγκάζονταν για πολλά χρόνια να επιχειρεί παλιά σοβιετικά πλοία, επειδή δεν διέθετε τα απαραίτητα κεφάλαια για να ναυπηγήσει καινούργια. Τα τελευταία χρόνια βέβαια ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν βοήθησε το Κρεμλίνο να αποκτήσει πανίσχυρα νέα πολεμικά σκάφη.
Παρά την αποφασιστικότητα του Πούτιν να αποκτήσει η χώρα του υπερσύγχρονα πλοία και υποβρύχια, μέχρι και σήμερα πολλές σοβιετικές πλατφόρμες βρίσκονται σε λειτουργία στο οπλοστάσιο του ρωσικού πολεμικού ναυτικού. Μεταξύ αυτών και τα υποβρύχια της κλάσης Typhoon, τα οποία αποτελούν ακόμη τα μεγαλύτερα υποβρύχια στην ιστορία. Για να είμαστε όμως ακριβείς, το τελευταίο υποβρύχιο αυτής της κλάσης αποσύρθηκε το 2023, μετά από περίπου 3 δεκαετίες λειτουργίας.
Το πρώτο υποβρύχιο Typhoon τέθηκε και επίσημα σε λειτουργία το έτος 1981. Στην Σοβιετική Ένωση αποκαλούνταν κλάση Akula ή Project 941. Ο στόχος της Μόσχας ήταν η ναυπήγηση συνολικά 7 σκαφών, ωστόσο το πρόγραμμα τερματίστηκε στις 6 μονάδες εξαιτίας της λήξης του Ψυχρού Πολέμου και της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης.
Τρομαχτικά Πελώρια
Τα Typhoon ήταν θαύματα της σοβιετικής μηχανικής. Ήταν τόσο μεγάλα που μέχρι και σήμερα κανένα πολεμικό ναυτικό δεν έχει αναπτύξει μεγαλύτερο υποβρύχιο. Κάθε ένα από τα Typhoon είχε εκτόπισμα 48 χιλιάδων τόνων όταν βρίσκονταν κάτω από την επιφάνεια του νερού. Για να συγκρίνετε, το νούμερο αυτό είναι σχεδόν το διπλάσιο από το εκτόπισμα ενός υποβρυχίου Borei που επιχειρεί σήμερα η Ρωσία. Το εκτόπισμα της κλάσης Akula είναι επίσης σχεδόν 2,5 φορές μεγαλύτερο από την μεγαλύτερη κλάση υποβρυχίων της Δύσης, την αμερικανική κλάση Ohio. Και τέλος, για να καταλάβετε εις βάθος για τι μέγεθος μιλάμε θα σας πούμε μόνο πως το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο της Ευρώπης, το γαλλικό Charles de Gaulle έχει εκτόπισμα 42 χιλιάδων τόνων, δηλαδή μικρότερο από αυτό της κλάσης Tyhpoon.
Εννοείται πως το τεράστιο μέγεθος των Akula κατέστησε τα εν λόγω σκάφη πανάκριβα, για αυτό και οι Σοβιετικοί δεν τα ναυπήγησαν σε μεγάλη ποσότητα. Για παράδειγμα η κλάση Kilo, η οποία έχει εκτόπισμα 3 χιλιάδων τόνων, παράχθηκε σε αρκετά μεγαλύτερα νούμερα. Και ναι, καλά ακούσατε: η κλάση Typhoon είχε 15 φορές μεγαλύτερο εκτόπισμα από την κλάση Kilo, ίσως την δημοφιλέστερη σοβιετική κλάση υποβρυχίων της εν λόγω εποχής.
Στις υπόλοιπες διαστάσεις των Akula να σημειώσουμε πως κάθε σκάφος είχε μήκος 175 μέτρων και ένα ιδιαίτερο σχεδιασμό κύτους. Ο σχεδιασμός των Akula ξεχώριζε από τους σχεδιασμούς των περισσότερων υποβρυχίων της εποχής επειδή ήταν αρκετά πιο επίπεδος, όπως παρατηρείτε και εσείς. Η διάταξη του Akula ήταν η εξής: υπήρχε ένα μεγάλο εξωτερικό κύτος που απορροφούσε την πίεση του ωκεανού, ενώ εσωτερικά υπήρχαν 3 ξεχωριστά τμήματα τα οποία φιλοξενούσαν το πλήρωμα 160 αντρών. Στην πραγματικότητα το εσωτερικό των Typhoon ήταν τόσο ευρύχωρο που οι Σοβιετικοί εγκατέστησαν μία πισίνα εντός του, μαζί με σάουνα.
Ο στιβαρός και ανθεκτικός σχεδιασμός του Typhoon επέτρεπε στο υποβρύχιο να επιβιώσει από εχθρικές επιθέσεις, όπως επίσης να αποθηκεύει αρκετές προμήθειες έτσι ώστε να παραμένει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας για έως και 120 ημέρες συνεχόμενα. Το μέγιστο βάθος που μπορούσε να επιχειρήσει έφτανε τα 400 μέτρα.
Ο Τρομερός Οπλισμός
Φυσικά οι Σοβιετικοί δεν το έφτιαξαν για να κάνουν οι ναύτες τους υποβρύχια ταξίδια και μπάνια στην πισίνα, αλλά για να πλήττουν τον ισχυρότερο εχθρούς τους, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για τον σκοπό αυτό τα Akula εξοπλίζονταν με 20 πυραύλους τύπου R-39 Rif το καθένα. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο υποβρύχιας εκτόξευσης που είχε αναπτυχθεί μέχρι τότε και κατ' επέκταση οι Αμερικανοί είχαν τρομοκρατηθεί. Ο συνδυασμός των υποβρυχίων Akula με τους πυραύλους R-39 ήταν πραγματικά φονικός. Μόνο τα υποβρύχια Typhoon ήταν τόσο μεγάλα για να μπορέσουν να εκτοξεύσουν αυτούς τους καταστροφικούς πυραύλους, οι οποίοι μπορούσαν να εξοπλιστούν και με πυρηνικές κεφαλές.
Κάθε ένας πύραυλος Rif ζύγιζε περίπου 85 τόνους και μπορούσε να εξοπλιστεί με έως 10 εκρηκτικές κεφαλές. Η εμβέλειά του έφτανε τα 8.000 χιλιόμετρα, γεγονός που επέτρεπε στους Ρώσους να πλήξουν όποια πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών αυτοί επιθυμούσαν. Όχι μόνο το μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής ενδοχώρας βρίσκονταν εντός του βεληνεκούς των υποβρυχίων, αλλά τα Typhoon μπορούσαν να εξαπολύσουν τέτοιες επιθέσεις από αρκετά ασφαλείς αποστάσεις.
Το Αβάσταχτο Κόστος
Όπως προαναφέραμε, όλες αυτές οι δυνατότητες δεν ήταν καθόλου φθηνές για την Μόσχα. Μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης η Ρωσία δεν μπορούσε να συνεχίσει την συντήρηση και επιχείρηση αυτών των τεράστιων σκαφών και έτσι αναγκάστηκε να μειώσει τον στόλο των 6 Akula της. Και έτσι έγινε, τα επόμενα χρόνια η Μόσχα έβαλε κάποιες μονάδες στο «ράφι», δηλαδή σταμάτησε να τις χρησιμοποιεί και τις αποθήκευσε σε ναυπηγεία. Με αυτόν τον τρόπο οι Ρώσοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα Akula όταν και αν το έκριναν απαραίτητο, π.χ. σε έναν πιθανό παγκόσμιο πόλεμο.
Όσο τα Typhoon βρίσκονταν στα ναυπηγεία πολλές προτάσεις έγιναν στο Κρεμλίνο για πιθανές ευκαιρίες αξιοποίησής τους. Η Μόσχα είχε πληρώσει τεράστια ποσά για να τα ναυπηγήσει και δεν ήταν καθόλου εύκολη απόφαση να τα βγάλει εκτός λειτουργίας. Κάποιες από τις ιδέες που προτάθηκαν ήταν να μετατραπούν τα Akula σε σκάφη μεταφοράς, κυρίως εξαιτίας της ικανότητά τους να πλέουν κάτω από παγωμένες επιφάνειες στην περιοχή του Αρκτικής. Άλλοι πρότειναν να εξοπλιστούν με ελαφρύτερα όπλα και κατ' επέκταση από στρατηγικά υποβρύχια να γίνουν τακτικά υποβρύχια. Στο τέλος όμως η Ρωσία αποφάσισε να μην επιλέξει καμία από τις παραπάνω προτάσεις, διότι έκρινε πως το κόστος μετατροπής των υποβρυχίων Typhoon ήταν και αυτό υπερβολικά υψηλό για το ρωσικό υπουργείο άμυνας.
Αδιαμφισβήτητα για την Ρωσία η «απώλεια» των Typhoon ήταν ένα μεγάλο πλήγμα, αφού αποτελούσαν το καμάρι της πυρηνικής τριάδας της Μόσχας. Ωστόσο οι Ρώσοι έπρεπε να πάρουν αυτήν την δύσκολη απόφαση έτσι ώστε να μπορέσουν να ανακάμψουν οικονομικά. Επίσης, την τότε περίοδο η ένταση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης είχε ήδη εκτονωθεί, οπότε το Κρεμλίνο θεώρησε πως δεν χρειάζονταν ένα τόσο ισχυρό πολεμικό σκάφος στο οπλοστάσιό του.
Αργότερα, όταν η Ρωσία πήρε τα «πάνω» της στον οικονομικό τομέα, η Μόσχα αντί να επαναφέρει στην ζωή την κλάση Akula αποφάσισε να τερματίσει τον κύκλο ζωής κάποιων τέτοιων υποβρυχίων μία για πάντα. Εξαιτίας του τεράστιου μεγέθους και της βαριάς θωράκισής τους, τα Akula δεν ήταν όσο αθόρυβα ήταν νεότερα ρωσικά υποβρύχια. Και στον 21ο αιώνα η αθόρυβη λειτουργία ενός υποβρυχίου θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας πλοίων. Σήμερα τα στάνταρ στα στρατιωτικά υποβρύχια έχουν αλλάξει. Τα πολεμικά ναυτικά θέλουν μικρά, ευκίνητα και αθόρυβα υποβρύχια χαμηλής παρατηρησιμότητας, δηλαδή stealth, τα οποία μπορούν να περάσουν απαρατήρητα από τις εχθρικές ανθυποβρυχιακές άμυνες βυθίζοντας τα σημαντικότερα πλοία του εχθρικού στόχου.
Αυτήν την στιγμή, η Ρωσία διαθέτει στην «άκρη» συνολικά 3 υποβρύχια Typhoon. Το τελευταίο από αυτά βγήκε εκτός λειτουργίας τον Φεβρουάριο του 2023. Τα 3 υπόλοιπα σκάφη αποσυναρμολογήθηκαν πολλά χρόνια πριν. Το 2019 επανεμφανίστηκαν κάποιες προτάσεις επανεξοπλισμού των 3 εναπομεινάντων Akula με σύγχρονους ρωσικούς υπερηχητικούς πυραύλους κρουζ, ωστόσο κατά πάσα πιθανότητα κάτι τέτοιο δεν θα γίνει ποτέ. Τα Typhoon θα κρατηθούν λίγα ακόμη χρόνια σε αποθήκευση μέχρι να γίνουν και αυτά παρελθόν.
