Η Τουρκία μπορεί να βρίσκεται εκεί που συναντάται η Ανατολή με τη Δύση, αλλά δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να εξυπηρετεί δύο αντίθετες γεωοικονομικές ατζέντες που ανταγωνίζονται για να καθορίσουν την ανάπτυξη της Δυτικής και Κεντρικής Ασίας. Η Άγκυρα πρέπει να επιλέξει και σύντομα μάλιστα
Δύο πεπρωμένα τραβούν τη Δυτική Ασία από δύο αντίθετα οράματα για το μέλλον.
Αυτό του Zbigniew Brzezinski στη βάση ενός μοντέλου διαίρεσης των πληθυσμών τροφοδοτώντας ατέλειωτους πολέμους και ένα πιο αισιόδοξο όραμα αυτό της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI).
Ενώ πολλά έθνη ανέβηκαν σε αυτό το νέο μοντέλο με ενθουσιώδη υποστήριξη, άλλα βρέθηκαν να κινούνται και στους δύο κόσμους, όπως η Τουρκία
Η Τουρκία στη μέση της αντιπαλότητας των μεγάλων δυνάμεων
Η κυριότερη μεταξύ αυτών των αναποφάσιστων εθνών είναι η Τουρκία, της οποίας ο Πρόεδρος δέχτηκε ένα σκληρό σόκ στις 15 Ιουλίου 2016.
Ήταν εκείνη η ημερομηνία που οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες έδωσαν στον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν , την πληροφόρηση για να αποφευχθεί το πραξικόπημα που ξεκίνησαν οι οπαδοί του εξόριστου ισλαμιστή ηγέτη Φετουλάχ Γκιουλέν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τούρκος πρώην επικεφαλής μυστικών υπηρεσιών: “Τα προβλήματα Ελλάδος-Τουρκίας λύνονται μόνο με πόλεμο”
Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός ότι το πραξικόπημα συνέβη μόλις δύο εβδομάδες μετά τη δημοσίευση της συγγνώμης του Ερντογάν προς τον Πούτιν .
Η εν λόγω συγγνώμη αναφερόταν στην απόφαση της Τουρκίας να καταρρίψει ένα ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος που πετούσε στον εναέριο χώρο της Συρίας τον Νοέμβριο του 2015, σκοτώνοντας τον πιλότο και σχεδόν ενεργοποιώντας το σύμφωνο συλλογικής ασφάλειας του ΝΑΤΟ.
Για χρόνια που παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην παροχή όπλων και υλικοτεχνική υποστήριξη στο ISIS τόσο στο Ιράκ όσο και στη Συρία , είναι πιθανό ο Ερντογάν να κουράστηκε να χρησιμοποιείται για να εξυπηρετεί περαιτέρω τα δυτικά συμφέροντα, όταν είχε τις δικές του εντελώς διαφορετικές βλέψεις σε αυτά τα εδάφη.
Έκτοτε η συμπεριφορά της Τουρκίας άλλαξε
Η κυριότερη μεταξύ αυτών των αλλαγών στη συμπεριφορά είναι η συμμετοχή της Άγκυρας στη διαδικασία της Αστάνα με την Τεχεράνη και τη Μόσχα για την Συρία. Η Τουρκία αγόρασε στη συνέχεια ρωσικά αντιαεροπορικά πυραυλικά αμυντικά συστήματα S-400 και πρόσφατα κατά τα λεγόμενα του Ερντογάν, επιθυμεί να προχωρήσει σε σχέδια για την από κοινού παραγωγή υποβρυχίων, κινητήρων αεριωθούμενων και πολεμικών πλοίων με τη Ρωσία, επιταχύνοντας παράλληλα την κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα που κατασκευάστηκε από τη Rosatom.
Παράλληλα, η Τουρκία παρέχει συνεχή υποστήριξη στον Ελεύθερο Συριακό Στρατό που φιλοξενεί τρομοκράτες της Αλ Κάιντα, παρακλάδι της Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ στην επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας, όπου η Άγκυρα διαθέτει τώρα συνολικά 60 στρατιωτικές βάσεις και παρατηρητήρια που παρέχουν προστασία για αυτές και άλλες μαχητικές ομάδες στο βορρά της χώρας.
Η επιλογή του Μεσαίου Διαδρόμου
Σε οικονομικό επίπεδο, η φιλοδοξία της Τουρκίας να γίνει πύλη μεταξύ Ευρώπης και Ασίας κατά μήκος του "Νέου Δρόμου του Μεταξιού" της Κίνας, υποδηλώνει την απόφαση της Άγκυρας να ξεφύγει από τις προηγούμενες δεσμεύσεις του για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να εμπλακεί πιο περίπλοκα με την Ανατολή.
Ο υπερκασπικός μεσαίος διάδρομος, ανατολής-δύσης, 7500 χιλιομέτρων της Τουρκίας είναι ένα φιλόδοξο έργο που τρέχει παράλληλα με τον βόρειο διάδρομο του BRI που συνδέει την Κίνα με την Ευρώπη.
Αυτός ο διάδρομος, ο οποίος ξεκίνησε να λειτουργεί τον Νοέμβριο του 2019, έχει το πλεονέκτημα ότι κόβει σχεδόν 2000 χιλιόμετρα από τον ενεργό βόρειο διάδρομο και παρέχει μια αποτελεσματική διαδρομή μεταξύ Κίνας και Ευρώπης. Η ίδια η διαδρομή μεταφέρει εμπορεύματα από το βορειοανατολικό λιμάνι Lianyungang στην Κίνα μέσω Xinjiang στο Καζακστάν, την Κασπία Θάλασσα, το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία, την Τουρκία και στην Ευρώπη μέσω χερσαίων και θαλάσσιων οδών. Ο Ερντογάν είχε δηλώσει προηγουμένως ότι «ο μεσαίος διάδρομος βρίσκεται στην καρδιά του BRI» και κάλεσε «να ενσωματώσει τον μεσαίο διάδρομο στο BRI».
Το κινεζικό εμπόριο με την Τουρκία αυξήθηκε πρόσφατα από 2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2002 σε 26 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020, περισσότερες από 1.000 κινεζικές εταιρείες έχουν επενδυτικά σχέδια σε ολόκληρη τη χώρα και οι κινεζικές κοινοπραξίες κατέχουν το 65 % του μεριδίου στο τρίτο μεγαλύτερο λιμάνι της Τουρκίας.
Οι διαμάχες
Δύο μεγάλα κόμματα της τουρκικής αντιπολίτευσης απείλησαν να ακυρώσουν το Κανάλι της Κωνσταντινούπολης ως τακτική για να τρομάξουν τους πιθανούς επενδυτές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Και διεθνώς, έχει εξαπολυθεί οικονομικός πόλεμος εναντίον της τουρκικής οικονομίας σε πολλά επίπεδα.
Οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας έχουν υποβαθμίσει την Τουρκία σε χώρα «υψηλού κινδύνου» και έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Αυτές οι πράξεις συνέβαλαν στο να αποσυρθούν διεθνείς επενδυτές από τα τουρκικά ομόλογα και να στερήσει το έθνος από ζωτικές παραγωγικές πιστώσεις για την κατασκευή υποδομών.
Αυτές οι επιθέσεις οδήγησαν επίσης στις μεγαλύτερες τουρκικές τράπεζες να δηλώσουν ότι δεν θα παράσχουν χρηματοδότηση στο μεγάλο έργο.
Παρά το γεγονός ότι οι κινεζικές επενδύσεις στην Τουρκία έχουν αυξηθεί σημαντικά, οι δυτικές χρηματοπιστωτικές άμεσες επενδύσεις (ΑΞΕ) μειώθηκαν από 12,18 δισεκατομμύρια δολάρια το 2009 σε μόλις 6,67 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021.
Μπορεί ο INSTC να παρακάμψει την Άγκυρα;
Όχι μόνο η Τουρκία είναι πρόθυμη να διαδραματίσει ρόλο στην κινεζική BRI και να εξασφαλίσει ουσιαστική μακροπρόθεσμη πίστωση από το Πεκίνο , χωρίς την οποία το μέλλον της θα παραμείνει κλειστό στις πολύ μειωμένες αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης , αλλά η Άγκυρα έχει επίσης λάβει υπόψη τον αυξανόμενο Διεθνή Διεθνή Δρόμο Μεταφορών Βορρά -Νότου (INSTC).
Ένας διάδρομος που εκτείνεται σε δώδεκα έθνη, ο INSTC ξεκίνησε από τη Ρωσία, την Ινδία και το Ιράν το 2002 και έλαβε νέα πνοή από την κινεζική BRI. Τα τελευταία χρόνια, τα κράτη μέλη του έργου έχουν αυξηθεί και περιλαμβάνουν επίσης το Αζερμπαϊτζάν, την Αρμενία, το Καζακστάν, το Κιργιζιστάν, το Τατζικιστάν, την Τουρκία, την Ουκρανία, τη Συρία, τη Λευκορωσία, το Ομάν και τη Βουλγαρία.
Ενώ η Τουρκία είναι μέλος του έργου, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το μεγάλο έργο θα κινηθεί απευθείας μέσω των συνόρων της. Και εδώ, ο Ερντογάν θέλει να παραμείνει σε καλές σχέσεις με τη Ρωσία και τους συμμάχους της.
Ο Μέσος Διάδρομος χάνει τη λάμψη του
Η Τουρκία έτρεφε την αυταπάτη ότι ο μεσαίος διάδρομος που περνάει από αυτήν, θα ήταν η μόνη πιθανή επιλογή που είχε η Κίνα για να μεταφέρει αγαθά στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.
Αυτή η αντίληψη ενισχύθηκε για πολλά χρόνια από τον πόλεμο στην περιοχή της Συρίας και του Ιράκ που πλήττεται από το ISIS και τη σχετική απομόνωση του Ιράν, διασφαλίζοντας ότι δεν θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί κανένας ανταγωνιστικός αναπτυξιακός διάδρομος.
Ωστόσο, η είσοδος του Ιράν στο BRI στο πλαίσιο της 25ετούς Συνολικής Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης που επιτεύχθηκε με την Κίνα τον Μάρτιο και η άνοδος του στην πλήρη ένταξη στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) τον Σεπτέμβριο, παρείχε μια ελκυστική νέα εναλλακτική διαδρομή ανατολής-δύσης προς τον μεσαίο διάδρομο.
Αυτός ο πιθανός κλάδος του "Νέου Δρόμου του Μεταξιού" που συνδέει την Κίνα με την Ευρώπη μέσω του Ιράν, του Ιράκ και της Συρίας στη Μεσόγειο μέσω του λιμανιού Λατάκια της Συρίας παρέχει μια μοναδική ευκαιρία όχι μόνο να ανασυγκροτήσουμε τα εμπόλεμα έθνη της Δυτικής Ασίας, αλλά και να δημιουργήσουμε ένα ανθεκτικό πεδίο σταθερότητα μετά από δεκαετίες χειραγώγησης της Δύσης.
Αυτή η νέα διαδρομή έχει την πρόσθετη έλξη της ενσωμάτωσης της Ιορδανίας, της Αιγύπτου, του Λιβάνου και άλλων αραβικών κρατών σε μια νέα στρατηγική δυναμική που συνδέει την Ευρασία με μια αφρικανική ήπειρο απελπισμένη για πραγματική ανάπτυξη. Από τη στιγμή που γράφεται αυτό, 40 υποσαχάρια αφρικανικά έθνη έχουν υπογράψει στο BRI της Κίνας.
Η διαφορά Δυτικού και Κινεζικού Μοντέλου
Όπου τα δυτικά οικονομικά μοντέλα δίνουν έμφαση στην εξόρυξη πρώτων υλών χωρίς μακροπρόθεσμες επενδύσεις που ωφελούν τους πολίτες, μη δημιουργώντας αύξηση της παραγωγικής ικανότητας ή των εργατικών δυνάμεων, το κινεζικό μοντέλο εστιάζει αντίθετα για τη δημιουργία οικονομιών πλήρους φάσματος.
Η Τουρκία δείχνει την τάση να απελευθερωθεί από την υπάρχουσα γεωπολιτική της προσέγγιση με τη Δύση, κοιτώντας σε Κίνα και Ρωσία
Οι Τούρκοι δεν πιστεύουν ότι ο Μέσος Διάδρομος θα ζημιωθεί με οποιονδήποτε τρόπο από την επιτυχία μιας άλλης όδευσης του "Δρόμου του Μεταξιού" που να περιλαμβάνει το Ιράν -Ιράκ -Συρία και τις αφρικανικές προεκτάσεις του.
Ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας, υποδομής μεγάλης κλίμακας και οικονομικών δικτύων πλήρους φάσματος, μπορεί να δημιουργηθεί αφθονία σε αυτές τις περιοχές για να αντισταθμίσει την υπανάπτυξη και τη στασιμότητα των τελευταίων ετών.
Τα παραπάνω δείχνουν ότι η Τουρκία θα στραφεί τελικά σε Κίνα και Ρωσία.
