Το Ισραήλ στέλνει μήνυμα στην Άγκυρα μέσω της αμερικανικής Wall Street Journal και αυτό είναι πως η συμμαχία του EastMed ισχυροποιείται συνεχώς και καμία απειλή δεν θα εμποδίσει τη δημιουργία του.
Αυτό που κρατάμε επίσης, ωστόσο, είναι ότι το Ισραήλ τονίζει ότι δεν θα εμπλακεί σε μια ελληνοτουρκική σύγκρουση, ωστόσο δεν θα επιτρέψει την υποβάθμιση των δικών του συμφερόντων στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Το Τελ Αβίβ φαίνεται να αποστασιοποιείται από την κρίση στην περιοχή. Ελλάδα και Ισραήλ έχουν κοινά συμφέροντα, αλλά έχουμε γράψει πολλές φορές πως σε περίπτωση σύγκρουσης με την Τουρκία, η Ελλάδα θα είναι μόνη της.
Εκτιμάται πως το ζήτημα του αγωγού EastMed διαφέρει ωστόσο, καθώς θα συμβάλλει στην κατοχύρωση της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου με βασική πηγή το Ισραήλ. Τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα είναι πολλά και είναι σίγουρο πως μια στρατιωτική πρόκληση της Τουρκίας κατά της κατασκευής ή χρήσης του αγωγού, οι ισραηλινοί δεν θα την αφήσουν αναπάντητη.
Από την μία πλευρά είναι η εκκολαπτόμενη συμμαχία Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου και Αιγύπτου που επωφελούνται των ευρημάτων και από την άλλη πλευρά είναι η μεγαλύτερη οικονομία της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία που «ζεσταίνει» ολοένα και περισσότερο την στρατιωτική της μηχανή έχοντας ως στόχο να σπάσει την περιφερειακή της απομόνωση.
Το Ισραήλ, που οι κάποτε φιλικές σχέσεις του με την Τουρκία επιδεινώθηκαν επί της πρωθυπουργίας του Ταγίπ Ερντογάν, τονίζει ότι δεν έχει ανάγκη την συμφωνία της Άγκυρας για να προχωρήσει ο EastMed.
“Όταν το Project αυτό προχωρήσει θεωρώ ότι κανείς δεν θα προσπαθήσει να το σαμποτάρει, πρόκειται για το Διεθνές Δίκαιο. Ανεξαρτήτως των ορίων ΑΟΖ οποιοδήποτε πλοίο, αεροπλάνο ή αγωγός έχει δικαίωμα να διέρχεται από τα ύδατα της ΑΟΖ οποιασδήποτε χώρας», τονίζει ο ισραηλινός Υπουργός Ενέργειας Yuval Steinitz.
Ενω το Ισραήλ ενδιαφέρεται να εμβαθύνει την υπάρχουσα συμμαχία του με Ελλάδα και Κύπρο, αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι θα εμπλακεί σε στρατιωτική σύγκρουση με την Τουρκία. «Δεν νομίζω ποτέ το Ισραήλ να εμπλακεί ευθέως σε μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύ δύο άλλων χωρών» πρόσθεσε ο κ. Steinitz.
Σε κάθε περίπτωση η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση και η πτώση των τιμών ενέργειας έχει καταστήσει ακόμη περισσότερο περίπλοκο το εγχείρημα EastMed. Όπως τονίζει και ο Έλληνας βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Άγγελος Συρίγος: « Προς το παρόν ο αυτός ο αγωγός είναι εντελώς θεωρητικός. Αυτό που φοβάται η Τουρκία δεν είναι ο αγωγός, αλλά η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ».
Στην συνέχεια αναφέρει ότι οι στόλοι Ελλάδας και Τουρκίας ήρθαν σε απόσταση αναπνοής σε αμφισβητούμενα νερά όταν η Τουρκία ανακοίνωσε ότι ένα από τα δύο πλοία σεισμικών ερευνών θα πραγματοποιήσει έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο ανοικτά της Ρόδου.
Εντατικές διπλωματικές προσπάθειες από πλευράς Γερμανίας έπεισαν στην Τουρκία να σταματήσει προσωρινά το σχέδιό της που θα μπορούσε να είχε προκαλέσει ένοπλη σύγκρουση. Όμως μέχρι στιγμής πρόκειται για μια ανάπαυλα καθώς η διαμάχη για επικυριαρχία επί των προσοδοφόρων πλουτοπαραγωγικών πηγών της Ανατολικής Μεσογείου είναι σχεδόν βέβαιο πως θα κλιμακωθεί δημιουργώντας μια σημαντική νέα πρόκληση σε μια ήδη ασταθή περιοχή.
Ο Κύπριος ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε σε συνέντευξή του ότι «διαπιστώνεται η τάση της Τουρκίας να ακολουθεί μια διπλωματία κανονιοφόρων και να προχωρά προς μια στρατικοποίηση της εξωτερικής της πολιτικής. Πρόκειται για μια απόπειρα της Τουρκίας να ελέγξει την περιοχή. Εμείς επιθυμούμε όλοι οι παράγοντες της περιοχής να εμπλακούν σε μια περιφερειακή συνεργασία, όμως, μέσω της συμπεριφοράς της η Τουρκία είναι εκείνη που αυτοαποκλείεται».
Οι Τούρκοι αξιωματούχοι απαντούν ότι οι «μαξιμαλιστικές» διεκδικήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου στην Μεσόγειο προκαλούν το αδιέξοδο. «Αν δείτε τον χάρτη θα διαπιστώσετε ότι έχουμε την μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και τεράστια έκταση υφαλοκρηπίδας» τόνισε ανώτερος τούρκος αξιωματούχος προσθέτοντας ότι «η πραγματική συνεργασία μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με την συμμετοχή της Τουρκίας»
Στην συνέχεια ο αρθρογράφος κάνει μια ιστορική αναδρομή των ενεργειακών ευρημάτων και των εμπλεκόμενων διεθνών εταιριών προσθέτοντας ότι ο αγωγός EastMed που σχεδιάστηκε από Ισραήλ, Κύπρο, Ελλάδα και Ιταλία θα μεταφέρει το αέριο στους ευρωπαίους καταναλωτές εκτός αν εμποδιστεί από τις πρόσφατες θαλάσσιες διεκδικήσεις της Τουρκίας.O Toύρκος Πρόεδρος Erdogan έχει ήδη δηλώσει ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει ο EastMed χωρίς την συγκατάθεσή του.
Η επεκτατική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να ερμηνευτεί αν ανατρέξουμε στο κείμενο περί «Γαλάζιας Πατρίδας- Mavi Vatan» που εκπόνησε το 2006 ο εθνικιστής Υποναύαρχος Cem Gurdeniz. Ενώ παλαιότερα η κυβέρνηση του Erdogan ενστερνιζόταν την πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», έπειτα από την συμμαχία της με τους σκληρούς εθνικιστές στον απόηχο του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016, πλέον συμπλέει με την κοσμοθεωρία αυτή.
Το 2018 οι «αρχές» της υπό τουρκικής κατοχής «βόρειας Κύπρου» ισχυρίστηκαν ότι έχουν δικαίωμα γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ ακόμη και της νότιας πλευράς του νησιού και στην συνέχεια το τουρκικό Ναυτικό καταδίωξε ένα ιταλικό πλοίο γεωτρήσεων που είχε εξουσιοδοτήσει η Κυπριακή Κυβέρνηση.
Στην συνέχεια τον περασμένο Νοέμβριο η Τουρκία άφησε άναυδους τους γείτονές της υπογράφοντας συμφωνία καθορισμού θαλάσσιων ορίων με την Λιβύη. Η συμφωνία αυτή που προσυπέγραψε η υποστηριζόμενη από την Τουρκία κυβέρνηση της Λιβύης κατατεμάχισε μεγάλη θαλάσσια περιοχή που η Ελλάδα θεωρεί ότι της ανήκει.
Σχεδιάζοντας τους χάρτες τους οι τούρκοι αξιωματούχοι επιχειρηματολογούν ισχυριζόμενοι ότι τα ελληνικά νησιά δεν δικαιούνται μεγάλης ΑΟΖ ενώ αρνούνται να συνυπολογίζουν το ελληνικό νησί Καστελόριζο που με πληθυσμό 500 κατοίκων βρίσκεται λίγο πάνω από ένα μίλι από τις τουρκικές ακτές.
«Ποιος ανέμενε να απεμπολήσει η Τουρκία 50.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εξ’αιτίας αυτού του μικροσκοπικού νησιού; Είναι αδύνατον, είναι το μερίδιο των μελλοντικών μας γενεών. Είναι παίγνιο μηδενικού αθροίσματος» αναφέρει ο Gurdeniz που σήμερα διευθύνει ένα think tank στο Πανεπιστήμιο Koc της Κων/λης προσθέτοντας ότι «για αυτό, αξίζει τον κόσμο να αντιμετωπίσουμε όλο τον κόσμο όχι μόνο μια, δύο τρεις χώρες, διότι μιλούμε για την γαλάζια πατρίδα, την επέκταση της πατρίδας μας»
Οι ΗΠΑ κι η Ε.Ε. δεν αποδέχονται τους τουρκικούς ισχυρισμούς ενώ το State Department τους χαρακτηρίζει «προκλητικούς και μη εποικοδομητικούς». Ως ένδειξη της αυξανόμενης απογοήτευσής τους με την Τουρκία, οι ΗΠΑ δήλωσαν τον Ιούλιο ότι για πρώτη φορά θα ξεκινήσουν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Κύπρο με στόχο την προώθηση της σταθερότητας στην περιοχή. Τον περασμένο Δεκέμβριο το Κογκρέσο ήρε το εμπάργκο όπλων για την Κύπρο που ικανοποιώντας την Τουρκία είχε επιβάλλει το 1987.
Στην συνέχεια παρατίθενται δηλώσεις του Αναπληρωτή Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας Θάνου Ντόκου: «Ο εκ μέρους της Τουρκίας καθορισμός της δικής της θαλάσσιας ζώνης αψηφά την Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θαλάσσας, την γεωγραφία, και την κοινή λογική, παραβιάζει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και θίγει τα ελληνικά συμφέροντα κατά τρόπο τέτοιο που καμία ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να αποδεχθεί. Συνεπώς η πιθανότητα στρατιωτικής σύγκρουσης είναι υπαρκτή και η Ελλάδα είναι πλήρως προετοιμασμένη»
Ακολούθως αναφέρεται ότι σημαντικός παράγοντας που οδηγεί την Τουρκία σε αυτήν την συμπεριφορά είναι το ότι -με εξαίρεση την κυβέρνηση της Λιβύης –που ελέγχει την μισή χώρα-η Τουρκία δεν έχει άλλους συμμάχους στην περιοχή. H ιδρυθείσα το περασμένο έτος πρώτη περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία «East Mediterranean Gas Forum» ενώνει τις Αίγυπτο ,Ισραήλ, Κύπρο, Ελλάδα, Ιορδανία, Παλαιστινιακή Αρχή και Ιταλία, ενώ αίτημα συμμετοχής έχει υποβάλλει και η Γαλλία που αντιτίθεται σφόδρα στις στοχεύσεις της Τουρκίας στην περιοχή και πρόσφατα μια φρεγάτα της είχε έρθει αντιμέτωπη με τρία τουρκικά πλοία ανοικτά της Λιβύης.
«Ενώ υπάρχουν απόπειρες αποκλεισμού της Τουρκίας από την ενεργειακή εξίσωση στην Ανατολική Μεσόγειο κανείς δεν περιμένει η Τουρκία να μην κάνει τίποτε. Για αυτό ξεκίνησε το υπεράκτιο της πρόγραμμα και είναι αποφασισμένη να το συνεχίσει» τονίζει τούρκος αξιωματούχος προσθέτοντας ότι δικαίως η Τουρκία αμφισβητεί τις παραχωρήσεις της Κυπριακής Κυβέρνησης για έρευνες φυσικού αερίου διότι δικαιώματα σε ίσο μερίδιο των πλουτοπαραγωγικών έχουν και οι Τ/κ.
Ενώ το τουρκικό πλοίο σεισμικών ερευνών Oruc Reis που επρόκειτο να κάνει τις έρευνες ανοικτά της Ρόδου παραμένει στο λιμάνι το «αδερφό» του πλοίο έχει ξεκινήσει ήδη νέο γύρο ερευνών σε αμφισβητούμενα νερά στα νοτιοανατολικά της Κύπρου. Επίσης η Τουρκία προωθεί ανταγωνιστικό του EastMed σχέδιο. Σύμφωνα με τον Nursin Atesoglu Guney, (σύμβουλος του Erdogan και Πρόεδρος του think tank «Center of Mediterranean Security»):
«Αν πρόκειται να δημιουργηθεί αγωγός για τη μεταφορά του ισραηλινού αερίου στην Ευρώπη ως πιθανή εναλλακτική του ρωσικού αερίου, τότε η Τουρκία προτείνει αυτό να γίνει με τον ευκολότερο και οικονομικότερο τρόπο, μέσω Τουρκίας».
Προχωρώντας σε αντεπίθεση, η Ελλάδα και η Αίγυπτος (που υποστηρίζει την αντιτουρκική πλευρά στον λιβυκό εμφύλιο) ολοκληρώνουν την μεταξύ τους συμφωνία ορισμού θαλάσσιων ζωνών που θα επικαλύπτει τις τουρκολιβυκές διεκδικήσεις.
Το άρθρο συνοδεύεται από φωτογραφία των Π/θ Ελλάδας και Ισραήλ και του Προέδρου της Κύπρου κατά την υπογραφή της συμφωνίας για τον EastMed τον περασμένο Ιανουάριο στην Αθήνα, καθώς και με χάρτη που απεικονίζει τις ΑΟΖ Ελλάδας Τουρκίας ,Κύπρου, την πορεία του EastMed και την περιοχή που αξιώνει Τουρκία και Λιβύη μετά την υπογραφή της μεταξύ τους «συμφωνίας».
