Μετά από δύο εβδομάδες πολέμου στην Ουκρανία , η εκτυλισσόμενη ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή και ο επίμονος κίνδυνος ευρύτερης κλιμάκωσης, καθιστούν το τέλος του πολέμου μετά από ταχεία διαπραγμάτευση πιο επείγον από ποτέ. Αλλά οι προοπτικές για επιτυχία των απευθείας διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας είναι ελάχιστες.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, απαιτεί την αποστρατικοποίηση, την «αποναζοποίηση» και την συνταγματικά εδραιωμένη ουδετερότητα της Ουκρανίας, καθώς και την αποδοχή της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία και την αναγνώριση των κατεχόμενων από τη Ρωσία περιοχών του Ντονμπάς ως ανεξάρτητα κράτη. Αυτό θα ισοδυναμούσε, με άνευ όρων παράδοση.
Τα αιτήματα δεν είναι αποδεκτά από την Ουκρανία ή από την ευρύτερη διεθνή κοινότητα, η οποία - με λίγες εξαιρέσεις - είναι σχεδόν πλήρως ενωμένη στην καταδίκη της για την επιθετικότητα της Ρωσίας.
Αυτό εγείρει το ερώτημα εάν η διεθνής μεσολάβηση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, θα είχε καλύτερες προοπτικές επιτυχίας ( αποτυχία στην Ατάλλεια ). Οι προηγούμενες προσπάθειες διεθνούς διαμεσολάβησης, απέτυχαν να επιλύσουν κανένα από τα ζητήματα που προκύπτουν από τη ρωσική εισβολή και κατοχή τμημάτων της Ουκρανίας το 2014.
Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία σε αυτό το σημείο, είναι πώς θα μοιάζει η «πόρτα εξόδου» του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Έχει επενδύσει πάρα πολύ από το κύρος της Ρωσίας και το κύρος του σε αυτή την αποστολή, ώστε οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους, να περιμένουν από αυτόν να εκτελέσει μια αναστροφή και μια αποχώρηση, ακόμα κι αν η ουκρανική αντίσταση συνεχίσει να είναι τόσο πεισματάρα και αποτελεσματική όπως ήταν μέχρι τώρα. Για να είναι αποδεκτό οποιοδήποτε αποτέλεσμα, ο Πούτιν πρέπει να είναι σε θέση να απεικονίσει τον εαυτό του, με τη βοήθεια του προπαγανδιστικού μηχανισμού του, ως νικητή.
Αλλά η ίδια η πορεία του πολέμου έχει επίσης σημασία, με την έννοια ότι εάν ο πόλεμος στραφεί πολύ απότομα προς όφελος της Ρωσίας, ο Πούτιν είναι πιθανό να σκεφτεί περισσότερο τι θα είχε τη δύναμη να επιβάλει μονομερώς και λιγότερο για τους συμβιβασμούς που θα μπορούσε να δεχτεί. Εναλλακτικά, εάν ο πόλεμος πάει πολύ άσχημα για τη Ρωσία, ο Πούτιν μπορεί να έχει λιγότερο ενδιαφέρον για διαπραγματεύσεις. Ο Πούτιν πρέπει να είναι σε θέση να απεικονίσει τον εαυτό του -και πάλι, με ώθηση προπαγάνδας- ως διπλωματικός και στρατιωτικός νικητής.
Μεγάλη προσοχή έχει δοθεί στις ιδιοσυγκρασίες του Πούτιν ως λήπτη αποφάσεων, δηλαδή στην φαινομενική απομόνωσή του, την εξάρτησή του από έναν μικρό κύκλο συμβούλων και την προσήλωση στην απώλεια της σοβιετικής αυτοκρατορίας.
Αλλά μερικές προτάσεις για το πώς η μελλοντική στρατιωτική πορεία του πολέμου μπορεί να επηρεάσει τη διπλωματία, μπορούν να προκύψουν από άλλους πολέμους που περιλαμβάνουν διαφορετικούς εμπόλεμους. Σε γενικές γραμμές, η προϋπόθεση που απαιτείται και για τους δύο εμπόλεμους σε οποιονδήποτε πόλεμο για να ενδιαφέρονται να διαπραγματευτούν μια ειρηνευτική συμφωνία ταυτόχρονα, περιγράφεται συνήθως ως αμοιβαία επιζήμιο αδιέξοδο .
Αυτή η έννοια απαιτεί περισσότερη εξήγηση στο παρόν πλαίσιο, ωστόσο, επειδή εάν ένα αδιέξοδο ήταν απλώς μια επέκταση στο χρόνο του σημείου που βρίσκονται οι πρώτες γραμμές αυτή τη στιγμή, αυτό πιθανότατα θα θεωρούνταν γενικά ως απώλεια για τις ρωσικές δυνάμεις.
Συχνά αυτό που χρειάζεται για ένα αμοιβαίο συμφέρον στις διαπραγματεύσεις δεν είναι απλώς ένα αδιέξοδο, αλλά μια δοκιμή και εξάντληση των στρατιωτικών δυνατοτήτων που και οι δύο πλευρές, ήλπιζαν ότι θα τις έβγαζαν από το αδιέξοδο.
Εάν το στρατιωτικό ρεύμα στραφεί αισθητά προς όφελος της μιας πλευράς, πιθανότατα θα θεωρούσε τις διαπραγματεύσεις ως περιττές για την επίτευξη των στόχων της. Αντίθετα, η ηττημένη πλευρά με ένα δυσμενές στρατιωτικό πλεονέκτημα, θα μπορούσε επίσης να μην ενδιαφέρεται για τις διαπραγματεύσεις επειδή θα διαπραγματευόταν από θέση αδυναμίας. Η ηττημένη πλευρά θα ήθελε, να καταβάλει περισσότερη στρατιωτική προσπάθεια για να ενισχύσει πρώτα τη διαπραγματευτική της θέση.
Το πέρα δώθε της στρατιωτικής «παλίρροιας» τον πρώτο χρόνο του πολέμου της Κορέας, είναι ενδεικτικό αυτής της δυναμικής. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους, ο πόλεμος ήταν είτε πολύ καλά είτε πολύ άσχημα, για να καταστήσει δυνατή τη διαπραγμάτευση μιας ανακωχής.
Στην αρχική φάση των δυνάμεων της Βόρειας Κορέας που σάρωναν τον Νότο, τα πήγαιναν καλά για τους κομμουνιστές και άσχημα για τις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Αφού η απόβαση Inchon του στρατηγού Douglas MacArthur ανέτρεψε αυτό το ρεύμα, υπήρξε μια σύντομη περίοδος όπου οι κομμουνιστές ενδιαφέρθηκαν για ειρηνευτικές συνομιλίες, αλλά μέχρι τότε ο πόλεμος πήγαινε πολύ καλά για την πλευρά του ΟΗΕ, καθώς η απελευθέρωση της Βόρειας Κορέας φαινόταν εφικτή.
Η κινεζική παρέμβαση αντέστρεψε ξανά την «παλίρροια». Μόλις οι δυνάμεις του ΟΗΕ σταμάτησαν την κινεζική προέλαση και έσπρωξαν τη γραμμή του μετώπου κοντά στο σημείο που ήταν στην αρχή του πολέμου, και οι δύο πλευρές κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι είχαν εξαντλήσει τις δυνατότητες για μια στρατιωτική νίκη και κάθισαν να διαπραγματευτούν.
Παρόμοιοι παράγοντες, μπορούν να ισχύουν για τον Πούτιν και τον ρωσικό στρατό. Για να αποδεχτεί οποιοδήποτε τέλος του πολέμου μέσω διαπραγματεύσεων, ο Ρώσος πρόεδρος χρειάζεται πιθανώς τις δυνάμεις του να αποσυρθούν από την Ουκρανία με τη φήμη τους ανέπαφη.
Αυτό δεν θα επηρεάσει μόνο τυχόν διαπραγματεύσεις για το καθεστώς της Ουκρανίας, αλλά και για άλλες συγκρούσεις και ζητήματα στα οποία ενδέχεται να εμπλακεί η Ρωσία.
Ακόμα κι αν ο Πούτιν έχει ήδη κάνει κάποιους επανυπολογισμούς, αφού η στρατιωτική του αποστολή στην Ουκρανία αντιμετώπισε μεγαλύτερη δυσκολία από ότι περίμενε, και ακόμα κι αν σκέφτεται σοβαρά να συμβιβαστεί με τους Ουκρανούς, πιθανώς βλέπει την ανάγκη να επιβάλει περισσότερη τιμωρία και να καταλάβει περισσότερο έδαφος πριν καθίσει να διαπραγματευτεί.
Τα κακά νέα είναι ότι αυτό θα σήμαινε περισσότερο πόλεμο, περισσότερες καταστροφές και περισσότερα δεινά για τους Ουκρανούς (και για τους Ρώσους στρατιώτες). Προφανώς, θα ήταν καλύτερο για όλους τους εμπλεκόμενους να μην εξελιχθεί έτσι.
Τα καλά νέα είναι, ότι τέτοιες πρόσθετες ρωσικές επιθετικές ενέργειες δεν θα συνεπάγονταν απαραίτητα, ολοένα και πιο επεκτατικούς ρωσικούς στόχους. Όμως οι δυτικές κυβερνήσεις και οι Ουκρανοί θα πρέπει να αναγνωρίσουν αυτή την πιθανότητα, και να μην υποθέσουν κατά λάθος τα χειρότερα για τις προθέσεις του Πούτιν.
Τελικά, οι ειρηνευτικές πρωτοβουλίες περιστρέφονται γύρω από βασικές στιγμές . Αυτά συμβαίνουν συχνά όταν τα μέρη της σύγκρουσης δεν μπορούν πλέον να υποστηρίξουν – πόσο μάλλον να κλιμακώσουν – στρατιωτικές ενέργειες. Οι δύο πλευρές πρέπει επίσης να αντιληφθούν μια διέξοδο, από το αδιέξοδο που τους προσφέρει μια καλύτερη εναλλακτική από την τρέχουσα πορεία δράσης τους.
Προκειμένου να δημιουργηθούν αυτές οι συνθήκες, η διεθνής κοινότητα πρέπει να συνεχίσει και, εάν χρειαστεί, να αυξήσει την πίεση στη Ρωσία. Οι διαμεσολαβητές πρέπει να βρουν μορφές διαπραγματεύσεων που μπορούν να αντιμετωπίσουν, τόσο τις άμεσες ανθρωπιστικές όσο και τις μακροπρόθεσμες ανησυχίες για την ασφάλεια (και οτιδήποτε ενδιάμεσο).
Αλλά μην ξεχνάτε, ότι η δημιουργία των συνθηκών για διαπραγματεύσεις δεν είναι το ίδιο με τη δημιουργία των συνθηκών για την επιτυχία τους, όπως μαρτυρούν δυστυχώς οκτώ χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών για την ειρήνη στην ανατολική Ουκρανία.
