Η τράπουλα ανακατεύεται στη Μέση Ανατολή αφότου ο de facto ηγέτης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Αλ Ναχιάν, πήγε στην Τουρκία, τον περασμένο μήνα, και προσπάθησε να βελτιώσει τις σχέσεις με τον πρόεδρο Ερντογάν.
Η επανασυμφιλίωση ανάμεσα στην Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, μετά από μια περίοδο μεγάλης έντασης, διαμορφώνει νέα δεδομένα για τον Περσικό Κόλπο και τη Μέση Ανατολή, ενώ επηρεάζει και την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας
Σύμφωνα με το arabnews, το Κατάρ φέρεται να προσπαθεί να κανονίσει μια συνάντηση μεταξύ του Σαουδάραβα διαδόχου πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και του προέδρου Ερντογάν, σηματοδοτώντας μια πιθανή προσέγγιση. «Ο συντονισμός Σαουδικής Αραβίας και Τουρκίας είναι απαραίτητος για να σπάσει το status quo στη Συρία και να πιέσει για μια βιώσιμη λύση», αναφέρει.
Ποιος είναι ο στόχος
Σημειώνοντας ότι τα σχέδια των αρχών του Κατάρ να φέρουν τους δύο άντρες κοντά, στην Ντόχα την περασμένη εβδομάδα, απέτυχαν, η Wall Street Journal προσθέτει: «Οι εμπλεκόμενοι είπαν επίσης ότι οι αρχές αναζητούν κατάλληλο χρόνο και τόπο τις επόμενες εβδομάδες».
Στην περιοχή υπάρχει αβεβαιότητα, ιδιαίτερα μετά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία, καθώς οι ΗΠΑ άρχισαν να μειώνουν τον ρόλο τους στη Μέση Ανατολή μετά την αποχώρηση από το Αφγανιστάν.
Η ελπίδα για διάλογο στην περιοχή δεν είναι η «αποκατάσταση των σχέσεων», αλλά η βελτίωση των διαύλων επικοινωνίας σε περίπτωση κρίσιμης εξέλιξης.
Νέα κοσμοθεωρία
Κάποτε, η Τουρκία ήθελε να απομακρυνθεί ιδεολογικά από τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο και ήταν περισσότερο επικεντρωμένη στην ανάπτυξη σχέσεων με τη Δύση. Αυτό άλλαξε με την άνοδο στην εξουσία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, του AKP, το οποίο θεώρησε τον αραβικό και ισλαμικό κόσμο, ότι έδινε στην Τουρκία το ιστορικό της βάθος και προσπάθησε να συνεργαστεί με τις αραβικές χώρες.
Αυτή η νέα κοσμοθεωρία, οδήγησε τις χώρες του Αραβικού Κόλπου σε μεγάλες επενδύσεις στην Τουρκία, την οποία έβλεπαν ως αντίβαρο στο Ιράν. Ο Ερντογάν ήρθε στην εξουσία με τον Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος δημιούργησε το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής της διατήρησης καλών σχέσεων με όλους τους γείτονες της Τουρκίας. Ωστόσο, οι σχέσεις με τα κράτη του Κόλπου άρχισαν να επιδεινώνονται με τις αραβικές εξεγέρσεις το 2011, κάτι που οι χώρες του Κόλπου θεώρησαν ως τουρκική υποστήριξη προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Αυτή η επιδείνωση είχε άμεση επίδραση στη σύγκρουση στη Συρία.
Από την αρχή της σύγκρουσης, η Σαουδική Αραβία συντόνιζε τις πολιτικές της με την Άγκυρα και όλη η υποστήριξη προς την αντιπολίτευση περνούσε από την Τουρκία. Το 2016, οι στρατιωτικές ασκήσεις North Thunder στη Σαουδική Αραβία, με τη συμμετοχή 20 αραβικών και ισλαμικών χωρών υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, έστειλαν ένα σαφές μήνυμα ότι το Βασίλειο δεν θα συμβιβαστεί στη σταθερότητα στην περιοχή. Αργότερα, η Σαουδική Αραβία έστειλε αεροσκάφη στη βάση Ιντσιρλίκ της Τουρκίας, και κάποιοι υπέθεσαν ότι ήταν το προοίμιο για μια εισβολή στη Συρία.
Εκείνη η στιγμή ήταν μια χαμένη ευκαιρία για να τερματιστεί ο πόλεμος στη Συρία. Δυστυχώς, από εκεί η σχέση κατέρρευσε, ξεκινώντας με την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία τον Ιούλιο του 2016, και ακολούθησε το μποϊκοτάζ του Κατάρ, στο οποίο η Άγκυρα τάχθηκε στο πλευρό της Ντόχα ενάντια στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και την Αίγυπτο και μετά ήλθε το τραγικό και περίπλοκο περιστατικό του Κασόγκι. Η ένταση που προέκυψε από όλα αυτά τα ζητήματα, επηρέασε αρνητικά κάθε συντονισμό για τη Συρία προς όφελος της Ρωσίας, του Ιράν και του Μπασάρ Άσαντ.
Τώρα, ωστόσο, η ήττα της Αδελφότητας στο Μαρόκο με την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης να μειώνεται από 125 έδρες σε 12 μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, προσφέρει απόδειξη ότι η αφήγησή της δεν είναι πλέον ελκυστική για τις μάζες. Αυτό έδειξε στην Τουρκία τη ματαιότητα της υποστήριξης της ομάδας, και ήρθε ως ανακούφιση, για τις χώρες του Αραβικού Κόλπου.
«Έτσι, με το κύριο σημείο της διαμάχης να έχει φύγει, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία θα συνειδητοποιήσουν σίγουρα το κοινό συμφέρον που έχουν και ότι η προσέγγιση είναι το κλειδί για τον περιορισμό του Ιράν και τελικά την εξεύρεση λύσης στη Συρία», αναφέρει η arabnews.
Πρέπει να αναφερθεί ότι μετά τις ασκήσεις North Thunder, η Ρωσία εγκατέλειψε τη Συρία, με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να ισχυρίζεται ότι η αποστολή της Μόσχας για την εξάλειψη της τρομοκρατίας του Daesh, είχε ολοκληρωθεί. Η Ρωσία πλέον, επέστρεψε στη Συρία πιο αποφασισμένη από ποτέ και ο Άσαντ και το Ιράν πήραν θάρρος.
Μια κρίσιμη στιγμή και μια χρυσή ευκαιρία είχε χαθεί. Τώρα, όμως, με το ενδεχόμενο να έρθουν πιο κοντά η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία, εμφανίζεται ξανά η ευκαιρία. Η Ρωσία βρίσκεται σε ένα σενάριο «όχι πόλεμος, χωρίς ειρήνη» στη Συρία. Είναι κολλημένοι με τον Άσαντ, του οποίου την πίστη αμφιβσβητούν πολύ και τον οποίο η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να αποδεχθεί. Χωρίς διεθνή αποδοχή, η Ρωσία δεν θα μπορέσει να επωφεληθεί από τα κονδύλια για την ανοικοδόμηση.
Σήμερα, η Τουρκία βρίσκεται σε επισφαλή κατάσταση στη Συρία. Μετά την παραίτησή του από την κυβέρνηση Τραμπ στα τέλη του 2018, ο πρώην ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Brett McGurk, έγραψε ένα μακροσκελές άρθρο, στο οποίο πρότεινε ότι ο πόλεμος θα κατέληγε σε μια συμφωνία μεταξύ του Άσαντ και των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων.
Εάν συμβεί αυτό, τώρα που ο ΜακΓκουρκ είναι το πρόσωπο-κλειδί στην πολιτική για τη Μέση Ανατολή στην κυβέρνηση Μπάιντεν, τότε η Τουρκία βρίσκεται σε βαθιά προβλήματα, επειδή ο κύριος στόχος του Άσαντ μετά από μια τέτοια συμφωνία θα ήταν το Ιντλίμπ. Έτσι, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η Τουρκία χρειάζεται τη βοήθεια της Σαουδικής Αραβίας.
Ομοίως, χωρίς ουσιαστική πρόοδο στις συνομιλίες στο Ιράκ με την Ισλαμική Δημοκρατία, το Βασίλειο σίγουρα κατανοεί ότι η Τουρκία χρειάζεται ως αντίβαρο στο Ιράν. Παρά όλες τις εικασίες ότι η Σαουδική Αραβία θα εξομαλύνει τις σχέσεις με το καθεστώς Άσαντ, η θέση της για τη Συρία δεν έχει αλλάξει.
Οι μέρες που η αντιπολίτευση παραλίγο να νικήσει τον Άσαντ, ήταν οι μέρες που η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία συντονίστηκαν για τη Συρία και δεν θα υπάρξει λύση αν δεν το ξανακάνουν. Το Βασίλειο έχει την ευκαιρία να φέρει την Τουρκία στο πλευρό του. Οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου, μαζί με την οξεία οικονομική κρίση της Τουρκίας και την απελπιστική ανάγκη για σκληρό νόμισμα, δίνουν στη Σαουδική Αραβία οικονομική μόχλευση. Τώρα είναι η ώρα να παρέμβει το Βασίλειο και να βοηθήσει την Τουρκία ευθυγραμμίζοντας παράλληλα τον Ερντογάν με την περιφερειακή του πολιτική, και η Συρία θα πρέπει να είναι το πρώτο θέμα συντονισμού.
Μια προσέγγιση Τουρκίας-Σαουδικής Αραβίας θα ενίσχυε την αντιπολίτευση και θα ασκούσε πίεση στο καθεστώς Άσαντ. Επίσης, όταν η Μόσχα δει το Ριάντ και την Άγκυρα ενωμένους, θα συνειδητοποιήσει ότι έχει έναν ισχυρό αντίπαλο που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει και ότι πρέπει να συμβιβαστεί. Ο Πούτιν θα υποχωρήσει στις μαξιμαλιστικές του απαιτήσεις και θα συμφωνήσει να διαπραγματευτεί μια λύση για τον τερματισμό του πολέμου, ακόμη κι αν αυτό συνεπάγεται την απομάκρυνση του Άσαντ ή την αντικατάστασή του με άλλη φιλορωσική προσωπικότητα.
