Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία μονοπωλεί το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας, μια παράλληλη εξέλιξη, λιγότερο προβεβλημένη αλλά εξίσου ανησυχητική, συντελείται στις παρυφές της Ευρώπης.
Σύμφωνα με την Wall Street Journal, στα σύνορα με χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, η Ρωσία, υπό τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, οικοδομεί βήμα-βήμα έναν νέο, ενισχυμένο στρατό, επενδύοντας σε ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές και εξοπλισμό.
Στην Πετροζαβόντσκ, 100 μίλια ανατολικά από τα σύνορα με τη Φινλανδία, Ρώσοι στρατιωτικοί μηχανικοί επεκτείνουν στρατιωτικές βάσεις, προετοιμάζοντας τη δημιουργία ενός νέου στρατηγείου. Εκεί αναμένεται να εγκατασταθούν δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες, πολλοί εκ των οποίων υπηρετούν σήμερα στο ουκρανικό μέτωπο.
Ο στόχος, όπως εκτιμούν Δυτικοί στρατιωτικοί και μυστικές υπηρεσίες, είναι σαφής: να συγκροτηθεί μια ισχυρή δύναμη ικανή να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ.
Παρά τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υποβαθμίζει το ενδεχόμενο ρωσικής απειλής εναντίον του ΝΑΤΟ, στρατιωτικοί αναλυτές στη Μόσχα βλέπουν τη νέα ανάπτυξη δυνάμεων ως προετοιμασία για μελλοντική σύγκρουση. Όπως παραδέχεται ο Ρουσλάν Πούχοβ, διευθυντής του Κέντρου Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών της Μόσχας, «η λογική της τελευταίας δεκαετίας δείχνει ότι αναμένουμε κάποια μορφή σύγκρουσης με το ΝΑΤΟ».
Μαζικός επανεξοπλισμός και στρατιωτική επένδυση
Η Ρωσία έχει αυξήσει δραματικά τον αμυντικό της προϋπολογισμό σε πάνω από το 6% του ΑΕΠ — ένα ποσοστό πολύ υψηλότερο από το 3,4% των ΗΠΑ και το 2,1% κατά μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών. Παράλληλα, το Κρεμλίνο έχει ανακοινώσει την επέκταση των ενόπλων δυνάμεων από ένα εκατομμύριο σε 1,5 εκατομμύριο στρατιώτες.
Οι επενδύσεις στην πολεμική βιομηχανία είναι τεράστιες. Σε αντίθεση με το 2021, όταν παρήγαγαν περίπου 40 άρματα μάχης T-90M ετησίως, οι ρωσικές βιομηχανίες κατασκευάζουν σήμερα σχεδόν 300 τον χρόνο — με τα περισσότερα να παραμένουν σε ρωσικό έδαφος και όχι να αποστέλλονται στην Ουκρανία.
Παράλληλα, αυξάνεται κατά περίπου 20% η παραγωγή πυροβόλων και πυρομαχικών, ενώ η βιομηχανία drones έχει γνωρίσει σημαντική αναβάθμιση.
«Ο ρωσικός στρατός ανασυντάσσεται και αναπτύσσεται ταχύτερα απ’ ό,τι προέβλεπαν οι περισσότεροι αναλυτές», παραδέχτηκε πρόσφατα ο στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι, επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη.
Οχυρώσεις στα σύνορα – Ετοιμότητα στη Βαλτική
Η Φινλανδία, η οποία διατηρούσε ουδετερότητα για δεκαετίες μέχρι να ενταχθεί πρόσφατα στο ΝΑΤΟ, έχει ξεκινήσει την ενίσχυση των συνόρων της με ηλεκτρονικά μέσα και φράχτες από αγκαθωτό συρματόπλεγμα.
Παράλληλα, οι βαλτικές χώρες και η Πολωνία ενισχύουν την άμυνά τους, κατασκευάζοντας αντιαρματικές τάφρους και «δόντια δράκου», ενώ έχουν αποσυρθεί από συνθήκες που απαγόρευαν τις νάρκες κατά προσωπικού.
Ο υπουργός Άμυνας της Πολωνίας, Βλαντισλάβ Κοσινιάκ-Καμύς, δήλωσε: «Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Πρέπει να χτίσουμε τώρα ισχυρές συμμαχίες και άρτια εξοπλισμένες ένοπλες δυνάμεις».
Ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών εκφράζουν την ανησυχία ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επιχειρήσει περιορισμένης κλίμακας επιθετική ενέργεια, π.χ. σε Εσθονία, όπου υπάρχει σημαντικός ρωσικός πληθυσμός, για να δοκιμάσει τη συνοχή του ΝΑΤΟ.
Στρατιωτικές ασκήσεις και νέα υποδομή
Η Ρωσία επενδύει εκ νέου σε υποδομές που είχαν εγκαταλειφθεί από τη σοβιετική εποχή. Στην Πετροζαβόντσκ ανακατασκευάζονται στρατιωτικές βάσεις και σιδηροδρομικές γραμμές, ενώ σε διάφορα σημεία κατά μήκος των συνόρων με τη Φινλανδία και τη Νορβηγία αναπτύσσονται νέες σιδηροδρομικές αρτηρίες για γρήγορη μεταφορά στρατευμάτων και εξοπλισμού.
Δορυφορικές εικόνες από το 2022 και το 2025 της ρωσικής στρατιωτικής βάσης Kamenka κοντά στα σύνορα με τη Φινλανδία. Η πρόσφατη εικόνα δείχνει νέες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, σύμφωνα με ερευνητές του φινλανδικού ερευνητικού οργανισμού Black Bird Group.
Στο πλαίσιο της στρατιωτικής ανασυγκρότησης, η Μόσχα έχει αναδιοργανώσει και τη διοικητική της διάρθρωση, δημιουργώντας νέες στρατιωτικές περιφέρειες με επίκεντρο τη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη.
Οι φετινές στρατηγικές ασκήσεις Zapad («Δύση») θα αποτελέσουν, σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, την πρώτη δημόσια επίδειξη της νέας στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας στα σύνορα με το ΝΑΤΟ.
Δορυφορικές εικόνες του 2021 και του 2025 της ρωσικής στρατιωτικής βάσης Sputnik κοντά στα σύνορα με τη Νορβηγία. Η πρόσφατη εικόνα δείχνει επεκταμένες εγκαταστάσεις αποθήκευσης στρατιωτικού εξοπλισμού.
Στρατολόγηση: Μαζική αύξηση με πριμ
Η Ρωσία βλέπει μεγάλη αύξηση στον αριθμό των εθελοντών στρατιωτών, εν μέρει χάρη στα υψηλά χρηματικά μπόνους που σε πολλές περιπτώσεις φτάνουν ή και ξεπερνούν τις 20.000 δολάρια — ένα ποσό που υπερβαίνει κατά πολύ τον ετήσιο μισθό σε πολλές περιοχές της χώρας.
Οι αμερικανικές υπηρεσίες εκτιμούν ότι περίπου 30.000 Ρώσοι στρατολογούνται κάθε μήνα, ενώ κάποιες ευρωπαϊκές πηγές κάνουν λόγο για έως και 40.000 νέες προσλήψεις μηνιαίως.
Το νέο αίμα επιτρέπει τη δημιουργία φρέσκων μονάδων που δεν έχουν φθαρεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία και οι οποίες θα εξοπλιστούν με νεότερης τεχνολογίας εξοπλισμό, ενώ τα παλαιότερα όπλα αποστέλλονται στο μέτωπο.
«Ο στρατός γίνεται ένα νέο είδος ελίτ στη Ρωσία», σημειώνει ο αναλυτής Ντέιβις Πετραΐτης από το Baltic Defense College.
Η ιστορική μνήμη ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής
Η ρωσική στρατιωτική ανασυγκρότηση στηρίζεται και σε μια βαθιά ριζωμένη ιστορική αφήγηση. Η νίκη κατά του Ναπολέοντα και του Χίτλερ, η καθοριστική συμβολή στη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η στρατιωτική υπεροχή κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου παραμένουν ζωντανές στη συλλογική μνήμη.
«Η Ρωσία θέλει να ξανακερδίσει μια θέση στο τραπέζι των ισχυρών της Ευρώπης και χρησιμοποιεί τη στρατιωτική της ισχύ για να το πετύχει», επισημαίνει ο Φινλανδός στρατηγός Γιούχα Κούκκολα.
Ανεξάρτητα από την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία ή τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, η Ρωσία φαίνεται να έχει χαράξει ήδη την πορεία της: ένα στρατιωτικό come back στην καρδιά της Ευρώπης, με στόχο την αναδιαμόρφωση του μεταπολεμικού status quo.
